Wpływ klimatu na kulturę – tradycyjne drzwi w chacie góralskiej, rozwój, funkcja, konstrukcja i znaczenie symboliczne
[ 1 ] Instytut Architektury, Urbanistyki i Ochrony Dziedzictwa, Wydział Architektury, Politechnika Poznańska | [ P ] pracownik
EN The influence of climate on culture – traditional doors in a highland house, development, function, construction and symbolic meaning
2023
artykuł naukowy
polski
- drzwi drewniane
- architektura wernakularna
- klimat
- symbolika
- tradycja
- Podhale
- wooden doors
- vernacular architecture
- climate
- tradition
- Podhale
PL We wszystkich stylach architektonicznych akcentowano wejścia do budynków. Drzwi wejściowe oddzielają świat zewnętrzny od wewnętrznego i jednocześnie stanowią łącznik pomiędzy nimi. W wielu kulturach drzwi do obiektu są elementem, nie tylko użytkowym, ale niosącym informacje i znaczenia. Szczególnie w architekturze wernakularnej, gdzie klimat i przyroda jako świat zewnętrzny determinuje przeżycie mieszkańców, drzwi pro-wadzące do wnętrza domu traktuje się z uważnością artysty świadomego, że są niejako elementem pomiędzy sacrum a profanum. Dlatego najczęściej na drzwiach umieszcza się symbole mające zapewnić domownikom ochronę, szczęście, płodność i dostatek. Drzwi podhalańskiego domu są jak książka, z której można wyczytać o zdeterminowanych klimatem warunkach życia, stosunku Górali do przyrody, rodziny i dobytku. Można wyciągnąć wnioski na temat systemu wartości ludności, której styl życia nieznacznie się zmieniał przez kilka stuleci.
EN The wooden vernacular architecture of Podhale reflects the climate and nature that de-termine the survival of the inhabitants. The door leading to the interior of the house shows the artist's sensitivity aware that they are an element between the sacrum and the profanum. That is why, most often, symbols are placed on the door to ensure protection, happiness, fertility and prosperity for the household members. The door of the Podhale house is like a book from which you can read about the living conditions, the attitude of the Highlanders to nature, family and property. Conclusions can be drawn about the value system of a popu-lation whose lifestyle has been almost unchanged for several centuries. This inner aware-ness of the Highlanders is visible in the amount of work devoted to building the door, in the attention to every smallest detail, in a very complicated structure. Magic symbols reflect the state of mind of the inhabitants who have struggled with the harsh conditions of the mountain climate throughout their lives, balancing on the brink of life and death.
131 - 141
CC BY-SA (uznanie autorstwa - na tych samych warunkach)
otwarte czasopismo
ostateczna wersja opublikowana
publiczny
70