فرهنگ‌های مختلف مصرف انرژی (مورد مطالعه خانوارهای مشهدی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 استادیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

3 استادیار، دانشکده محیط‌زیست و منابع طبیعی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 استادیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

https://doi.org/10.34785/J016.2022.002

چکیده

امروزه یکی از عوامل آلودگی محیط‌زیست چگونگی مصرف انرژی در بخش خانگی است. آمار جهانی نیز حاکی از افزایش مصرف انرژی می‌باشد. البته مصرف انرژی در بین افراد و خانواده‌ ها به شیوه‌ها و سبک‌های گوناگونی صورت می‌گیرد که از آن تعبیر به فرهنگ های مختلف مصرف انرژی می‌شود و این فرهنگ یا فرهنگ‌ها تحت تاثیر عوامل مختلفی شکل می‌گیرند. هدف اساسی تحقیق حاضر شناخت فرهنگ‌های مختلف مصرف انرژی (گاز و برق) در بین خانوارهای مشهدی در سال 1398 است. برای رسیدن به این هدف از روش کیفی (مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با 27 نفر) و کمّی (از طریق توزیع پرسشنامه در بین 599 نفر) به طور همزمان در بین خانوار‌های مشهدی اقدام گردید.
براساس نتایج بخش کیفی به طور کلی دو فرهنگ عمده «مُسرف» و «صرفه جو» با هشت خرده فرهنگ متفاوت؛ صرفه‌جوی متعهد، صرفه‌جوی منفعل، صرفه‌جوی ناگزیر، مصرف‌گرای مناسکی، مصرف‌گرای نامتوازن، مصرف‌گرای تقلیدی، مصرف‌گرای خاصگرایانه و مصرف‌گرای نمایشی ملاحظه شد. نتایج بخش کمی نشان داد که 33/59 درصد نمونه جزو فرهنگ مُسرف و 67/40 درصد جزو فرهنگ صرفه جو هستند. 2/21 درصد نمونه اطلاعات زیست محیطی اندکی دارند. تحلیل‌ها همچنین نشان داد که در خرده فرهنگ مصرفگرایی خاصگرایانه افراد مُسرف این سبک، عموماً در محلات توسعه یافته تمرکز بیشتری دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

different cultures of energy consumption (Case study of Mashhad households)

نویسندگان [English]

  • Batoul Mahmoud Molaei Kermani 1
  • Hossein Mirzaei 2
  • Mahdi Kolahi 3
  • Mahdi Kermani 4
1 Ph.D. Student of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
2 Assistant Professor, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
3 Assistant Professor, Faculty of Natural Resources and Environment, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
4 Assistant Professor, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

Today, one of the causes of environmental pollution is how to consume home energy. Global statistics also show an increase in energy consumption. Of course, energy consumption among individuals and families is done in various ways and styles, which is interpreted as the culture of energy consumption. And this culture of consumption depends on various factors.The main purpose of this study is to identify different cultures of energy consumption (gas and electricity) among Mashhad families in 1398.To achieve this goal, a combination of methods was used, first in a qualitative method (semi-structured interview with 27 people) and in the second stage through a quantitative method (by distributing a questionnaire among 599 people) from Mashhad households.
According to the results of the qualitative section, in general, the two main cultures "consuming" and "saving" with eight different subcultures; Committed frugality, passive frugality, inevitable frugality, ritual consumerism, unbalanced consumerism, imitation consumerism, pragmatic consumers, and Conspicuous consumers. The results of the quantitative section showed that 59.33% of the sample is in the consumer culture and 40.67% is in the saving culture. 21.2% of the sample have alittle environmental knowldege. The analyses also showed that in the subculture of particularist consumerism, people consuming this style are generally more focused in developed areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultures Energy Consumption
  • Spendthrift
  • Thrift
  • Mashhad

مراجع

بهشتی، سید صمد؛ قاسمی، وحید؛ قاضی طباطبایی، محمود و رفعت‌جاه، مریم (1393). بررسی جامعه‌شناختی تأثیر و نگرش بر مصرف انرژی.  کیفیت و بهره‌وری صنعت برق ایران، (6) 3، 3- 10.
بودریار، ژان (1395). جامعه مصرفی. مترجم: پیروز ایزدی، تهران: نشر ثالث.
پایتختی اسکویی، سید علی؛ و طبقچی اکبری، لاله (1392). نقش زنان در بهینه‌سازی مصرف انرژی: شواهدی از ایران و کشورهای منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی. زن و مطالعات خانواده، (19) 5, 76-55.
حمیدی رزی، داود؛ رنج‌پور، رضا و متفکرازاد، محمدعلی (1398. بررسی عوامل مؤثر بر سواد انرژی: مطالعه‌ی موردی جامعه دانشگاهی شمال غرب کشور. پژوهش‌های سیاستگذاری و برنامه‌ریزی انرژی، (17) 5، 184-141.
سوئدبرگ، ریچارد؛ و گرانووتر، مارک (1395). جامعه‌شناسی اقتصادی؛ ساخت اجتماعی و کنش اقتصادی. مترجم: علی‌اصغر سعیدی، تهران: تیسا.
صالحی، صادق (1389). نگرش جدید نسبت به محیط‌زیست و مصرف انرژی. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، (20) 6، 244-225.
طالبیان، سید امیر؛ ابراهیم‌پور، محسن؛ و ملاکی، احمد (1395). تحلیل اجتماعی الگوهای مصرف انرژی در شهر تهران. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، (19) 5، 217-244.
کلارک، دیوید (1396). جامعه مصرفی و شهر پسامدرن. مترجم: حمید پورنگ، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
مداح، مجید؛ بریجانیان، محمدمهدی؛ و قاضی‌زاده، محمدصادق (1398). تحلیل اقتصادی اثرات زیست‌محیطی ناشی از غیر الگوی تولید انرژی برق در ایران با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه.  فصلنامه اقتصاد انرژی، (61) 15، 124-95.
وبلن، تورستین (1383). نظریة طبقة مرفه. ترجمه: فرهنگ ارشاد، تهران: نی.
 
Bashiri, A., & Alizadeh, S. H. (2018). The analysis of demographics, environmental and knowledge factors affecting prospective residential PV system adoption: A study in Tehran. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 81, 3131–3139. Doi: 10.1016/j.rser.2017.08.093.
Belaïd, F. (2016). Understanding the spectrum of domestic energy consumption: Empirical evidence from France. Energy Policy, 92, 220-233.‏
Barbir, F., & Ulgiati, S. (Eds.). (2008). Sustainable energy production and consumption: benefits, strategies and environmental costing. Springer Science & Business Media.‏
Chen, J., Wang, X., & Steemers, K. (2013). A statistical analysis of a residential energy consumption survey study in Hangzhou, China. Energy and Buildings, 66, 193-202.‏
Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2017). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing among Five Approaches. Sage publications.
Hansen, A. R. (2016). The social structure of heat consumption in Denmark: New interpretations from quantitative analysis. Energy Research & Social Science, 11, 109-118.‏
Huebner, G. M., Cooper, J., & Jones, K. (2013). Domestic energy consumption—What role do comfort, habit, and knowledge about the heating system play?. Energy and Buildings, 66, 626-636.‏
Ivanova, Z., Pichugin, I., & Naimaviciene, J. (2015). Behavioral Aspects of Energy and Heat Consumption (Basing on Opinion Poll Data). Procedia engineering, 117, 154-161.‏
Lévy, J. P., & Belaïd, F. (2018). The determinants of domestic energy consumption in France: Energy modes, habitat, households and life cycles. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 81, 2104-2114.‏
Liddle, B. (2014). Impact of population, age structure, and urbanization on carbon emissions/energy consumption: evidence from macro-level, cross-country analyses. Population and Environment, 35(3), 286-304.‏
Lutzenhiser, L. (2002). An exploratory analysis of residential electricity conservation survey and billing data: Southern California Edison, Summer 2001. Consultant Report, 400-402.
Lutzenhiser, L., Cesafsky, L., Chappells, H., Gossard, M., Moezzi, M., Moran, D., Simmons, E. (2009). Behavioral assumptions underlying California residential sector energy efficiency programs. Prepared for the California Institute for Energy and Environment Behavior and Energy Program.
McClaren, M. S. (2015). Energy efficiency and conservation attitudes: An exploration of a landscape of choices (Doctoral dissertation, Portland State University).‏
Mirzaei, M., & Bekri, M. (2017). Energy consumption and CO2 emissions in Iran, 2025. Environmental research, 154, 345-351.‏
Seligman, C., Kriss, M., Darley, J. M., Fazio, R. H., Becker, L. J., & Pryor, J. B. (1979). Predicting Summer Energy Consumption from Homeowners' Attitudes 1. Journal of Applied Social Psychology, 9(1), 70-90.
Swan, L. G., & Ugursal, V. I. (2009). Modeling of end-use energy consumption in the residential sector: A review of modeling techniques. Renewable and sustainable energy reviews, 13(8), 1819-1835.‏
Wang, C., & Zhang, Y. (2019, October). Evaluation of Energy Consumption Status and Energy-Saving Effect in the Industry of Transportation in China. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 330, No. 3, p. 032101). IOP Publishing.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 مهر 1400
  • تاریخ بازنگری: 27 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 13 دی 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار