Kur'ân-ı Kerîm Belâgatında Peygamberlerin İsmeti: Tevriye Örneği

Allah insanı en güzel şekilde yaratmış ve ona yeryüzünün halifesi olma sorumluluğunu sunmuştur. İnsan da bu görevlendirmeyi, kendisine sunulan teklifi Kur’ân’ın ifadesiyle kabul etmiştir. Allah, insana yaşamında gerekli olacak bilgiyi elde edebilme ve bunun sonucunda öğrendiklerini hayata aksettirebilme melekesi de vermiştir. Ayrıca akıl yetisiyle beraber onlara doğruyu, yanlışı öğretecek, emir ve yasaklarını bildirecek peygamberler de göndermiştir. Böylece insanlara gönderdiği nebileri ve onlara indirilen kitapları, yaşamlarını maddî-manevi yüceltecek ilkeler kılmıştır. Nitekim Kur'ân'ın indiği dönemde Araplar daha çok şifahî alana dönük ilimlerde temâyüz etmişken, İslamiyet’ten sonra yazılı kültürde de ön plana çıkmışlardır. Kur’ân’ın geliştirdiği ilimlerden biri de Arap dili ve edebiyatıdır. Nitekim yazılı dönemde dile dair yapılan çalışmaların merkezini Kur’ân teşkil etmekteydi. Bu bağlamda Kur’ân’ın anlaşılmasında belâgatın etkisinin incelendiği çalışmalar çokça yapılmıştır.

Bu çalışmada yakın ve uzak iki anlamı barındıran lafzın akla gelen ilk anlamının değil de sözün kullanıldığı bağlamın değerlendirilmesiyle uzak anlamının hedeflendiği edebî sanat tevriye ele alınmıştır. Tevriye sanatına dair tefsir alanında yapılan çalışmalarda daha çok müteşâbih âyetler ele alınmıştır. Tevriye sanatı dikkate alınmadan farklı manalara muhtemel kimi âyetlerin doğru anlaşılması oldukça güçtür. Örneğin Allah tarafından seçilen peygamberlere dayandırılan bazı ifadelerin zahirî anlamı esas alındığında onların konumuna yakışmayan iddialar ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla İslam âlimleri, özellikle müfessirler Arap belâgatinden yararlanarak söz konusu işkâli gidermeye çalışmışlardır.