Ahmed-i Hânî'nin İlmi Faaliyetleri

Ahmed-i Hânî’nin mensubu olduğu Hânî aşreti, Hakkâri’nin
Çukurca ilçesinde kurulan ve yerleştikleri Hân
Köyü’ne mesup bu adı almıştır. Ancak daha sonra Ahmed-
i Hânî’nin dedesi Abdurrahman Hânî, buradan ayrılıp
Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesine yerleşmiş ve Ahmed-i
Hânî de burada doğmuş ise de Hanî’ye olan aidiyetlerini
kaybetmemişlerdir. Ahmed-i Hânî, Doğubayazıt’ta bulunan
Muradiye Medresesi’nde ilk eğitimini görmüştür.
Daha sonra Ahlat, Urfa, Bitlis, Cizre, Bağdat ve Mısır’da
bulunan değişik medreselerde eğitimini tamamladıktan
sonra Doğubayazıt’a dönerek burada kurduğu mescit ve
medresede vefatına dek imamlık ve müderrislik yapmıştır.
Arapça, Farsça, Türkçe ve Kürtçe bilen ve ciddi bir ilmi
seviyeye ulaşan Ahmed-i Hânî, fıkhi mezhep olarak Şafî,
itikadi mezhep olarak Eş’arî ve tarikat olarak Nakşebendî
anlayışına sahiptir. Bu anlayışla yörenin ve bölgenin dini
terbiyesi için gerekli gördüğü eğitim ile uğraşmıştır. Bu
anlamda çevresinin diliyle de eserler yazdığı gibi, Kur’ân
dili olan Arapça’yı da öğretmek üzere Kürtçe ve Arapça
karşılaştırmalı “Nubahara Bıçukan” adında vezinli sözlük
yazmıştır. Halkın arasına girerek halktan biri olarak
seviyelerine uygun halkı aydınlatmaya ve eğitmeye
çalışmıştır. Dolayısıyla büyük bir dini eğitim hizmetini
sunan söz konusu İslam âliminin bu anlamda bilinmesi
önem arz etmektedir.
Biz bu çalışmamızda Ahmed-i Hânî’nin kısaca
hayatından bahsettikten sonra onun ilmi kişiliğinden,
eğitimde takip ettiği üslup ve metotlarından, tasavvufi
eğitim anlayışından ve bu anlamda halka dönük eğitim
faaliyetlerinden söz edeceğiz