Uluslararası Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi

Öz

Bu çalışma Platon’un form/idea kavramına ve bunun Feuerbachçı eleştiri üzerinden yabancılaştırıcı imkânına bakmaktadır. Söz konusu inceleme ve eleştiri Thomas Mann'ın Büyülü Dağ adlı eserindeki “Vaftiz Çanağı - İki Biçimiyle Büyükbaba” isimli bölüm bağlamında yapılmaktadır. Bu bölümün odaklandığı konu, romanın kahramanı Hans Castorp’a ait, büyükbabası Hans Lorenz Castorp’un gerçek fiziksel boyutuyla resmedildiği bir portredir. Hamburg’un önemli simalarından biri olan senatör Hans Lorenz, çocukluğunda yetim ve öksüz kalan Hans Castorp’un büyütülmesinde kritik bir rol oynamış, ancak kısa bir süre sonra ölmüştür. Portrenin kendisi Platon’un formlarını andırmaktadır. Romanda, Castorp için büyükbabasının "saf ve hakiki biçim"i olarak betimlenen portre, "gündelik" büyükbabayla kıyaslandığında onun kusursuz bir formu gibidir. Platon’a göre, her şeyin ideal biçimi onun hakiki formu olup, realist bir materyalist için gerçekliğin aslı olan maddi nesneler de, bu formların yalnızca zayıf birer kopyasıdırlar. Böyle bir materyalist bakış açısının zıddı olarak, Platon’un kusursuz formlar öğretisinde nihai gerçeklik, algılanan maddi dünyanın dışında/ötesinde bir alana konumlanmaktadır. Bu çalışmada, materyalist Feuerbach’ın eleştirel yaklaşımı üzerinden Platoncu öğretinin ters çevrilmesiyle, bahsi geçen portrenin potansiyel olarak yabancılaştırıcı gücü olduğu gösterilmektedir. Büyülü Dağ’daki portre, gerçek büyükbabasının hafızasındaki anlamını yitirtmesi ve ona yabancılaştırması bakımından Castorp’ta da benzer bir etkiye sahiptir.
Abstract
This paper examines the concept of the Platonic form and through a critique of Ludwig Feuerbach demonstrate its alienating potential. This examination and critique is made within the context of a section called “of The Christening Basin, and of Grandfather in His Two-fold Guise” of the novel The Magic Mountain by Thomas Mann. The focus of that section is on a life-size portrait belonging to the protagonist of the novel, Hans Castorp. The portrait is of his paternal grandfather, Hans Lorenz Castorp, a principal citizen of Hamburg who had played a key role in the orphaned upbringing of Castorp until his own death. The portrait itself is analogous to a Platonic form. It is described in the novel as being for Castorp the “pure and genuine form” of his grandfather contrasted with which “the everyday” grandfather is “merely subsidiary.” For Plato, the ideal form of anything is its real type whereas what to a direct realist materialist would be a real object is merely for Plato a poor copy of it. Being the inversion of such a materialist perspective, the doctrine of Plato of ideal forms places ultimate reality outside of sense perception and the material world. By using the critique of the materialist Feuerbach, however, it can be shown that the Platonic doctrine is potentially alienating in its inversion. The portrait in The Magic Mountain has a similar affect on Castorp in that it displaces the significance of his actual grandfather in his memory and as such effectively alienates him in his remembrance of him.