Problematyka dziejów szkolnictwa i wychowania w zbiorach fotograficznych Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie
Piotr Jaworski ks.
Paweł Juśko
Uniwersytet Rzeszowski , PolskaAbstrakt
Początki diecezji tarnowskiej sięgają schyłku XVIII stulecia. Od początku swojego istnienia diecezja gromadziła dokumentację, która stała się podstawą dla jej późniejszego archiwum historycznego. Jednakże samodzielna instytucja Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie powstała dopiero w 1959 r. Do lat 50. XX wieku wszelkie dokumenty o wartości historycznej zdeponowane były w pomieszczeniach Kurii Diecezjalnej w Tarnowie oraz w muzeum diecezjalnym. Największy przełom w dziejach archiwum nastąpił w latach 2009-2015. Dokonano wówczas gruntownej rewitalizacja tej instytucji, podczas której zinwentaryzowano i uporządkowano cały zasób archiwalny, wyodrębniając m.in. 14 działów fotograficznych. Są one zróżnicowane pod względem tematyki, objętości oraz formy zapisu fotografii. W 2015 r. dokumentacja fotograficzna w zasobie tego archiwum liczyła łącznie 33,32 m.b.. W zbiorach tych znajdują się także pozycje (fotografie, grupy fotografii) dotyczące problematyki szkolnictwa i wychowania. Mają one dużą wartość poznawczą i powinny zostać uwzględnione jako źródła ikonograficzne w badaniach historyków i pedagogów zajmujących się tą problematyką. Artykuł zawiera wyodrębniony wykaz 300 takich pozycji, które z perspektywy badaczy dziejów szkolnictwa i wychowania, mogą być użyteczne przy kwerendzie w tarnowskim archiwum diecezjalnym lub też zachęcać do jej przeprowadzenia. W artykule dokonano również omówienia przykładów takiej dokumentacji w postaci „kolekcji” dedykowanych tematycznie: historii Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej w diecezji tarnowskiej, Małego Seminarium Duchownego w Tarnowie, szkoły podstawowej w Wojakowej oraz biografii Służebnicy Bożej Stefanii Łąckiej.
Słowa kluczowe:
diecezja tarnowska, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie, zbiory fotograficzne, historia szkolnictwa i wychowania, kwerenda archiwalnaBibliografia
Archiwum Diecezjalne w Tarnowie. Historia i zasób, red. S. Tokarski, J. Słowik, M. Podgórski, A. Sołtys, Tarnów 2015.
Banach Ryszard, I Liceum Ogólnokształcące a Seminarium Duchowne w Tarnowie, „Tar-nowskie Studia Teologiczne”, 31 (2012) nr 2, s. 49-65. (Crossref)
Banach Ryszard, Archiwum Diecezjalne, w: Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło i in., Tarnów 2010, s. 29.
Banach Ryszard, Łącka Stefania, w: Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło i in., Tarnów 2010, s. 248-249.
Banach Ryszard, Postać Stefanii Łąckiej, w: Ziemski Anioł. Droga do świętości Stefanii Łąckiej, red. J. Bartoszek, Tarnów 2015, s. 69-80.
Biedroń Tomasz, Katolickie stowarzyszenia. XI. Młodzieży, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. B. Migut, Lublin 2000, k. 1112-1113.
Bogu – Ojczyźnie – Człowiekowi. Stefania Łącka we wspomnieniach świadków jej życia i na tle jej własnych artykułów, korespondencji i zapisów, oprac. J. Marszałek, Warsza¬wa-Tarnów 1989.
Dębiński Józef, Katolickie Stowarzyszenia Młodzieży w diecezji włocławskiej w latach 1918-1939, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 98 (2012) s. 51-66. (Crossref)
Fereński Piotr J., Pamięć jako praktyka. Fotografia i troska o wspomnienia, „Prace Kultu-roznawcze”, 12 (2011) s. 263-271.
Giergiel Tomisław, Warsztat badacza fotografii w metodyce archiwalnej, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 18 (2021) nr 1, s. 135-158.
Glugla Paweł, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie. Historia i zasób, red. S. Tokarski, J. Słowik, M. Podgórski, A. Sołtys, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej „Biblos”, Tarnów 2015, ss. 842+47 [recenzja], „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 109 (2018) s. 421-425. (Crossref)
Glugla Paweł, Dokumentacja fotograficzna diecezji rzeszowskiej w zasobach Archiwum Diecezjalnego im. Arcybiskupa Jerzego Ablewicza w Tarnowie, „Resovia Sacra”, 24 (2017) s. 115-138. (Crossref)
Kamieński Krzysztof, Kuria Diecezjalna w Tarnowie w latach 1918-1939. Szkic zagad¬nienia, w: Dziedzictwo kulturowe i religijne diecezji tarnowskiej w latach 1918-1939, t. 1: Wybrane instytucje i struktury diecezji tarnowskiej w latach 1918-1939, red. R. Kantor, Tarnów 2020, s. 9-30.
Klima Ewa, Struktury kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, „Acta Universitatis Lo¬dziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, (2011) nr 11, s. 45-77.
Krasucka Beata, Kuś Jan, Smoleń Władysław, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. 2, red. E. Gigilewicz, Lublin 2018, s. 351.
Krężel Eugeniusz, Małe Seminarium w Tarnowie (1901-1963), „Roczniki Teolo¬gi-czno-Kanoniczne”, 34 (1987) z. 4, s. 85-184.
Kumor Bolesław, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 2 (1961) nr 1-2, s. 43-52. (Crossref)
Kumor Bolesław, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985.
Kumor Bolesław, Dzieje polityczno-geograficzne diecezji tarnowskiej, Lublin 1958.
Łabuz Marek, Duchowieństwo diecezji tarnowskiej w latach 1886-1918, Tarnów 2007.
Maciuszek Jan, Życie Stefanii Łąckiej promocją cnót chrześcijańskich, Tarnów 2018.
Marszałek Jan, Stefania Łącka. Szkic życiorysu, „Currenda. Pismo Urzędowe Diecezji Tarnowskiej”, 133 (1981) nr 9-12, s. 285-304.
Mezglewski Artur, Proces likwidacji niższych seminariów duchownych w latach 1959- 1963, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, 4 (2002) s. 31-57.
Michałowska Marianna, Miejsce fotografii – dokumentu w procesie historiograficznym, w: Foto-historia. Fotografia w przedstawianiu przeszłości, red. V. Julkowska, Poznań 2012, s. 13-26.
Ordon Marta, Prawo o stowarzyszeniach jako instrument antykościelnej polityki władz komunistycznych w okresie Polski Ludowej – zarys problemu, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, 4 (2002) s. 91-108.
Pawlikowska Maria, Dar nieba – niezwykła postać Stefanii Łąckiej (1914-1946), Tarnów 2010.
Pawlikowska Maria, Stefania Łącka jako redaktorka pisma diecezjalnego „Nasza Spra¬wa”, w: Ziemski Anioł. Droga do świętości Stefanii Łąckiej, red. J. Bartoszek, Tarnów 2015, s. 81-129.
Pawluk Tadeusz, Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. Lud Boży jego nauczanie i uświęcanie, t. 2, Olsztyn 1986.
Podgórski Marek, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie, „Tarnowskie Studia Teologiczne”, 27 (2008) s. 133-138.
Podgórski Marek, Zmiany granic diecezji tarnowskiej w XX wieku, „Currenda. Pismo Urzędowe Diecezji Tarnowskiej”, 167 (2017) nr 4, s. 665-670.
Ruta Zygmunt, Prywatne Seminarium Nauczycielskie Żeńskie im. Bł. Kingi, w: Tarnów. Dzieje miasta i regionu, t. 2: Czasy rozbiorów i Drugiej Rzeczypospolitej, red. F. Kiryk, Z. Ruta, Tarnów 1983.
Ruta Zygmunt, Prywatne szkoły średnie ogólnokształcące w Krakowie i województwie krakowskim w latach 1932-1939, Kraków 1990.
Schematyzm diecezji tarnowskiej, t. 2: Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie diecezji tarnowskiej, cz. 1: Tekst, cz. 2: Ilustracje, red. J. Rzepa, Kraków 1983.
Szczebak Władysław, Muzeum Diecezjalne w Tarnowie: ludzie i zabytki, „Archiwa, Bib¬lioteki i Muzea Kościelne”, 54 (1987) s. 132-139.
Szczebak Władysław, Muzeum Diecezjalne w Tarnowie, Tarnów 2003.
Talarek Kazimierz, Diecezja tarnowska w latach 1945-1970. Problemy personalno-orga-nizacyjne, Tarnów 2012.
Tokarski Stanisław, Oświata i szkolnictwo na terenie Gminy Iwkowa w latach 1513-2008, Dobrociesz 2008.
Tokarski Stanisław, Piechnik Dariusz, Dzieje parafii Wojakowa 1772-1939, Dobrociesz 2007.
Walachowicz Tadeusz, Nowa organizacja Kościoła Rzymskokatolickiego w Polsce 1992 r., „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 54 (1992) z. 2, s. 49-58.
Weiss Anzelm, Kumor Bolesław, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. 1, red. E. Gigilewicz, Lublin 2018, s. 599-600.
Wilczyński Leszek, „Sprawie służ!” Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej w Wielkopolsce (działalność ogniw terenowych 1919-1939), Toruń 2012.
Witek Piotr, Metodologiczne problemy historii wizualnej, „Res Historica”, 37 (2014) s. 159-176. (Crossref)
Wyczawski Hieronim Eugeniusz, Ks. Jan Rzepa, Schematyzm Diecezji Tarnowskiej. [Kraków] 1983 [recenzja], „Studia Theologica Varsaviensia”, 22 (1984) nr 2, s. 249- 254.
Zając Andrzej, Banach Ryszard, w: Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010, s. 31.
Zając Andrzej, Małe Seminarium Duchowne im. Arcybiskupa Leona Wałęgi, w: Encyklo¬pedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010, s. 253.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
