مطالعات اقتصاد اسلامی

تخصیص بهینه یارانه انرژی به زیر بخش های اقتصاد ایران مبتنی بر شاخص سازی نظریه عدالت در اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکاه امام صادق(ع)

2 دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

وضع نامطلوب مصرف انرژی و تخصیص نا کارآمد یارانه انرژی حاکی از ضرورت تجدید نظر در نحوه میزان یارانه انرژی است. برای رسیدن به تخصیص بهینه یارانه انرژی به زیر بخش های اقتصاد ایران، رویکرد، شاخص سازی نظریه انتخابی عدالت در اسلام است، که بر دو اصل حداکثر کارایی و متوازن ساختن سطوح زندگی در گروه های هزینه ای مختلف استوارمی باشد و بر اساس آن معیارهای شش گانه شامل: رشد اقتصادی، شدت انرژی، شدت کاربری، تورم، هزینه اجتماعی آلاینده ها و بهبود توزیع یارانه انرژی در دهکهای هزینه ای تعریف می شود، که بر پایه پرسشنامه در روش فرایند سلسله مراتبی گروهی، نحوه ترجیح معیارهای معرفی شده دراخذ یارانه انرژی به ترتیب عبارتند از: تورم > رشد اقتصادی > شدت کاربری > بهبود توزیع یارانه انرژی در دهکهای هزینه ای > شدت انرژی > هزینه اجتماعی آلاینده ها،می باشد. درنهایت با انجام محاسبات لازم در روش فرایند سلسله مراتبی، اولویت زیربخش ها در تخصیص یارانه انرژی بر اساس شاخص سازی نظریه انتخابی عدالتبه ترتیب بصورت: خدمات > صنعت > کشاورزی > خانگی> حمل و نقل، مشخص گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Indexation of Justice Theory of Islam for Optimal Allocation of Energy Subsidy Among Socio-Economic Subsectors in Iran

نویسندگان [English]

  • mahdi sadeghi 1
  • Ahmad Ameli 2

چکیده [English]

 
This paper presents an Indexation of justice theory of Islam with AHP model for sect oral allocation energy subsidy; Indexation of justice is associated with two axioms that involve efficiency maximization and improving income and wealth distribution among socio–economic levels and then  it  is quantified  by some criteria including: economic growth, energy intensity, labor intensity, inflation, social cost of air pollutions and distribution of energy subsidy among socio-economic levels. By priority determination at these criteria through questionnaire and AHP method, the overall rank of these criteria that have the most influence on distribution of energy subsidy among socio–economic subsectors , are: inflation economic growth labor intensity distribution of energy subsidy among socio-economic energy intensity social cost of air pollution;  finally, the overall rank of the socio-economic sub sectors in IRAN for allocation of energy subsidy is based on idea of Indexation of justice theory of Islam with AHP model, is commercial industry agriculture household  transportation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Energy Subsidy
  • Analytic Hierarchy Process
  • Indexation
  • justice theory of Islam
  • Socio-Economic subsectors
  • Iran
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، سایت ب.م.ج.ا.ا.، سری زمانی ارزش افزوده اقتصاد ایران.
ترازنامه انرژی، دفتر برنامه ریزی انرژی، وزارت نیرو، سالهای مختلف.
الحر العاملی، محمد ابن الحسن (1952م.)، وسایل الشیعه، بیروت: دار احیائ التراث العربی، ج2.
صدر، محمد باقر (1357)، اقتصاد ما، ترجمه عبد العلی اسپهبدی، انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ج2.
عیوضلو، حسین (1384)، عدالت و کارایی در تطبیق با نظام اقتصادی اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
مجلسی (1384ق.)، بحار الانوار، تهران: المکتبه الاسلامیه، ج41.
مرکز آمار ایران، سالنامه آماری سال 85.
همو، سایت مرکز آمار ایران، سرشماری اشتغال سال 85.
مطهری،مرتضی (1403ق.)، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، انتشارات حکمت.
وزارت نفت، ترازنامه هیدرو کربوی سال 84 و85.
 
Albayrakoglu, M.M. (1996(, "Justification of  New Manufacturing Technology: A Strategic Approach Using The Analytical Hierarchy Process", Production and Inventory Management Journal, first quarter, pp.6-71.
Firdausy, C.M. (1997(, Effects of The Subsidy Removed of Fertilizer on Rural Poverty in NorthSulawesi, Indonesia", International Journal of Social Economies ,Vol.24, NO.1/2/3, PP.207-222.
Gass, S.I) 1986(, "A Process for Determining Priorities and Weights for Large-scale Linear Goal Programs", Journal of Operations Research Society, Vol. 37, No.8, pp.79-85.
Ikhsan, M. & et al )2005(, "Kajian Dampak Kenaikan Harga BBM 2005 Terhadap Kemiskinan", Lembaga Penyelidikan Ekonomi dan Masyarakat )LPEM (FEUI.
Kazlanskiene, Natalia and Meyers, William.H.) 1992(, Food and Agricultural Price and Subsidy Reforms in The Baltic: Progress and Prospects, Center for Agricultural and Rural Development Iowa State University.
Korhonen, P and Wallenius, J. (1990(, "Using Qualitative Data in Multiple Objective Linear Programming", European Journal of Operational Research, Vol. 48, No. 1, pp.7- 81.
Oktaviani,R. & et al, )2005(,The Impact of Reducing Oil Subsidy on Indonesian Macroeconomics Performance, Agricultural Sector and Poverty Incidences, Poverty and Economic Policy )PEP(Research Network.
Richard, H., Adams, Jr. (2000(, Self- Targeted Subsiding The Distributional Impact Of The Egyptian Food Subsidy System, Policy Research Working 
مطالعات اقتصاد اسلامی
دوره 1، شماره 2 - شماره پیاپی 2
اردیبهشت 1388
صفحه 5-35