شرط عدم اخراج زوجه از بلد در نگاه فقهی ـ حقوقی و فروعات آن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران

2 استادیار گروه حقوق. دانشگاه امام صادق(ع)، پردیس خواهران. تهران. ایران

چکیده

زوجین در عقد نکاح، همانند دو طرف عقود دیگر، می‌توانند خواسته‌های خود را درقالب شرط درآورده، تا حدودی درجة مطلوبیت این عقد را بالا ببرند؛ ولی در مصادیق شروط صحیح ضمن عقد نکاح اختلاف‌نظر وجود دارد و شرط عدم اخراج زوجه از بلد نیز از همین دسته شروط اختلافی است. بدیهی است که مشروطٌ‌لهِ شرط مذکور، زوجه و مشروطٌ‌علیه آن، زوج می‌باشد. درخصوص صحت یا بطلان شرط مذکور خلأ قانونی و حتی بین فقها نیز اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی اعتقاد به بطلان شرط و بعضی دیگر اعتقاد به صحت آن دارند. در این جستار، به مطالعة آرا و نظریات مرتبط با شرط عدم اخراج زوجه از بلد و فروعات آن (ازجمله شرط عدم اخراج زوجه از منزل، اسقاط شرط و ارتباط شرط عدم اخراج زوجه از بلد با میزان مهر المسمی) پرداخته و درنهایت با استناد به نظرات فقهی و حقوقی و نقد هریک از دیدگاه‌های مطرح‌شده، صحت شرط مزبور نتیجه‌گیری می‌شود. لازم به ذکر است مقالة حاضر براساس هدف، کاربردی و براساس ماهیت و روش، توصیفی ـ تحلیلی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The condition of the wife's not expelling from her Balad in perspective of legal jurisprudence and its subdivisions

نویسندگان [English]

  • mohsen nazemizadeh 1
  • Maryam Sadat Mohaghegh Damad 2
1 Phd Student in Private Law, Department of Private Law, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic AzadUniversity, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Imam Departemant Law Sadegh University, Sisters Campus,, Tehran, Iran
چکیده [English]

In marriage contract, the couples, like the other two parties in contracts, can make their wishes such a condition and increase the degree of desirability of this contract to some extent; But, in the cases of the correct conditions during the marriage, there is disagreement and the condition of the wife's not expelling from her Balad is also one of these different conditions; It is obvious that in the mentioned condition, the condition is in favor of the wife and against the husband. There has been disagreement among jurists as to the validity or invalidity of the said condition; even among jurists; Some believe in the invalidity of the condition and others believe in its validity; In this article, we study the opinions and theories related to the condition of the wife's not expelling from her Balad and its subdivisions (including the condition of the wife's not expelling from home, drop the condition, the relationship between the condition of the wife's not expelling from Balad and the amount of her dowry).Finally, based on jurisprudential and legal opinions and critique of each of the proposed views, the validity of this condition is concluded. It should be noted that this article is an applied article based on its purpose and is descriptive-analytical based on its nature and method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drop the condition
  • subordination of the wife
  • the wife's not expelling from her Balad
  • resident right
  • dowry
ـ احسایی، محمد بن علی (ابن ابی‌جمهور) (1405 ق). عوالی اللئالی العزیزیه. قم: دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول.
ـ اراکی، محمد علی (1414 ق). المسائل الواضحه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ اسدی حلی، جمال‌الدین احمد بن محمد (1407 ق). المهذب البارع فی شرح مختصر النافع. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ اصفهانی، سید ابوالحسن (1393 ق). وسیله النجاه (مع حواشی الگلپایگانی). قم: چاپخانة مهر، چاپ اول.
ـ اصفهانی، محمد بن حسن (فاضل هندی) (1416 ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم (آل عصفور) (1405 ق). حدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ بصری بحرانی، محمدامین (1413 ق). کلمه التقوی. قم: سید جواد وداعی، چاپ سوم.
ـ تبریزی، جواد بن علی (1426 ق). منهاج الصالحین (للتبریزی). قم: مجمع الامام المهدی (عج)، چاپ اول.
ـ ترحینی عاملی، سید محمدحسین (1427 ق). الزبده الفقهیه فی شرح الروضه البهیه. بی‌جا: دارالفقه للطباعه و النشر، چاپ چهارم.
ـ جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: انتشارات کتابفروشی داوری، چاپ اول.
ـ جعفرزاده، علی (1388). حقوق مدنی خانواده. تهران: نگاه بینه، چاپ اول.
ـ جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376). حقوق خانواده. تهران: کتابخانة گنج دانش، چاپ دوم.
ـ حبیبی‌تبار، جواد (1380). گام به گام با حقوق خانواده. بی‌جا: نشر خرم، چاپ اول.
ـ حر عاملی، محمد بن حسن (1409 ق). وسائل الشیعه. قم: موسسة آل‌البیت(ع)، چاپ اول.
ـ ـــــــــــــــ (1412 ق). هدایه الامه الی احکام الائمه ـ منتخب المسائل. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه، چاپ اول.
ـ حسینی روحانی قمی، سید صادق (1412 ق). فقه الصادق(ع). قم: دارالکتاب مدرسه امام صادق(ع)، چاپ اول.
ـ حسینی روحانی قمی، سید صادق (بی‌تا). منهاج الصالحین. بی‌جا، بی‌نا.
ـ حسینی شیرازی، سید صادق (1425 ق). التعلیقات علی شرائع الاسلام. قم: استقلال، چاپ ششم.
ـ حسینی عمیدی، سید عمیدالدین بن محمد اعرج (1416 ق). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد. قم: دفتر انتشارات      اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر (علامه) (1411 ق). تبصره المتعلمین فی احکام الدین. تهران: موسسة چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
ـ ـــــــــــــــ (1413 ق). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ دوم.
ـ ـــــــــــــــ (1420 ق). تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه (ط ـ الحدیثه). قم: موسسة امام صادق(ع)، چاپ اول.
ـ ـــــــــــــــ (1421 ق). تلخیص المرام فی معرفه الاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ حلی، شمس‌الدین محمد بن شجاع القطان (1424 ق). معالم الدین فی فقه آل یاسین. قم: موسسة امام صادق(ع)، چاپ اول.
ـ حلی (فخرالمحققین)، محمد بن حسن بن یوسف (1387 ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: مؤسسة اسماعیلیان، چاپ اول.
ـ حلی (ابن ادریس)، محمد بن منصور بن احمد (1410 ق). السرائر الحاوی التحریر الفتاوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ دوم.
ـ حلی (محقق)، نجم‌الدین جعفر بن حسن (1408 ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: موسسة اسماعیلیان، چاپ دوم.
ـ ـــــــــــــــ (1412 ق). نکت النهایه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ سبحانی تبریزی، جعفر (بی‌تا). نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: بی‌نا، چاپ اول.
ـ سبزواری، سید عبدالاعلی (1413 ق). مهذب الاحکام. قم: موسسة المنار، چاپ چهارم.
ـ ـــــــــــــــ (بی‌تا). جامع الاحکام الشرعیه. قم: موسسة المنار، چاپ نهم.
ـ سیوری حلی، مقداد بن عبدالله (1404 ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی(ره)، چاپ اول.
ـ شبیری زنجانی، سید موسی (1419 ق). کتاب نکاح. قم: موسسة پژوهشی رأی‌پرداز، چاپ اول.
ـ شهیدی، مهدی (1393). حقوق مدنی سه ـ تعهدات. تهران: مجد، چاپ هجدهم.
ـ شیروی، عبدالحسین (1395). حقوق خانواده (ازدواج، طلاق و فرزندان). تهران: سمت، چاپ دوم.
ـ صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1416 ق). هدایه العباد. قم: دارالقرآن الکریم، چاپ اول.
ـ طباطبایی حائری، سید علی بن محمد (1409 ق). الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع ـ حدیقه المؤمنین. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی(ره)، چاپ اول.
ـ ـــــــــــــــ (1418 ق). ریاض المسائل (ط ـ الحدیقه). قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، چاپ اول.
ـ طباطبایی قمی، سید تقی (1426 ق). مبانی منهاج الصالحین. قم: منشورات قلم الشرق، چاپ اول.
ـ طرابلسی (ابن براج)، قاضی عبدالعزیز (1406 ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1387 ق). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم.
ـ عاملی کرکی (محقق ثانی)، علی بن حسین (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، چاپ دوم.
ـ ـــــــــــــــ (1413 ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول.
ـ علامه، مهدی (1379). شروط باطل و تأثیر آن در عقود. اصفهان: مانی، چاپ دوم.
ـ کابلی، محمداسحاق فیاض (بی‌تا). منهاج الصالحین. بی‌جا: بی‌نا.
ـ کاتوزیان، ناصر (1379). دورة مقدماتی حقوق مدنی حقوق خانواده. تهران: نشر دادگستر، چاپ اول.
ـ کاشانی، فیض محمدمحسن ابن شاه مرتضی (1406 ق). الوافی. اصفهان: کتابخانة امام امیرالمومنین علی(ع)، چاپ اول.
ـ ـــــــــــــــ (1425 ق). الشافی فی العقائد و الاخلاق و الاحکام. تهران: دار نشر اللوح المحفوظ، چاپ اول.
ـ ـــــــــــــــ (بی‌تا). مفاتیح الشرائع. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی(ره)، چاپ اول.
ـ کلینى، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1407 ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
ـ لنکرانی، محمد فاضل موحدی (1421 ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله ـ النکاح. قم: مرکز فقهی ائمة اطهار(ع)، چاپ اول.
ـ ـــــــــــــــ (1422 ق). الاحکام الواضحه. قم: مرکز فقهی ائمة اطهار(ع)، چاپ چهارم.
ـ محدث نوری الطبرسی، میرزا حسین (1408 ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: انتشارات موسسة آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول.
ـ محقق سبزواری، محمدباقر بن محمد مؤمن (1423 ق). کفایه الاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ مدنی، سید جلال‌الدین (1385). حقوق مدنی (خانواده). تهران: پایدار، چاپ اول.
ـ مشکینی، میرزا علی (1418 ق). الفقه المأثور. قم: نشر الهادی، چاپ دوم.
ـ مغنیه، محمدجواد (1421 ق)«الف». الفقه علی المذاهب الخمسه. بیروت: دار التیار الجدید ـ دار الجواد، چاپ دهم.
ـ ـــــــــــــــ (1421 ق) «ب». فقه الامام جعفر الصادق. قم: موسسة انصاریان، چاپ دوم.
ـ مکارم شیرازی، ناصر (1424 ق). کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسة امام علی بن ابی‌طالب(ع)، چاپ اول.
ـ موسوی خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله. قم: انتشارات مؤسسة مطبوعات دار العلم، چاپ اول.
ـ موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1410 ق). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینه العلم، چاپ بیست و هشتم.
ـ موسوی عاملی، محمد بن علی (1411 ق). نهایه المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ اول.
ـ موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1413 ق). هدایه العباد. قم: دار القرآن الکریم، چاپ اول.
ـ میرداداشی، سید مهدی (1393). تبیین فقهی ـ حقوقی شروط ضمن عقد ازدواج. تهران: انتشارات جنگل، چاپ اول.
ـ نجفی(کاشف‌الغطا)، حسن بن جعفر بن خضر (1422 ق). انوار الفقاهه ـ کتاب النکاح. نجف: مؤسسة کاشف‌الغطا چاپ اول.
ـ نجفی(کاشف‌الغطا)، محمدحسین بن علی بن محمدرضا (1366 ق). وجیزه الاحکام. نجف: مؤسسة کاشف‌الغطا، چاپ دوم.
ـ نجفی، محمدحسن (1404 ق). جواهر الکلام. بیروت: انتشارات دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
ـ وحید خراسانی، حسین (1428 ق). منهاج الصالحین. قم: مدرسة امام باقر(ع)، چاپ پنجم.
ـ وفادار، علی (1380). حقوق خانواده. تهران: وفادار، چاپ اول.
ـ یوسفی آبی، فاضل حسن بن ابی‌طالب (1417 ق). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ سوم.