قواعد فقه قضایی و کاربرد آن در حقوق خانواده (قاعده «بینه» و «اقرار»)

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

دانشیار دانشگاه شهید مطهری

چکیده

در نظام قضایی اسلام، هر شخصی برای حمایت از حقوق خویش در برابر دیگری، از حق مراجعه به محکمه و دادخواهی از حاکم برخوردار است. وی باید وجود حق و قابلیت اجرا و تجاوز به آن را ثابت کند. دلایل اثبات حق و دعوا در اکثر موارد یکسان است. در فقه، مفهوم و گستره دلیل و تمییز مدعی از منکر و همچنین دلایل اثبات دعوی در قالب گزاره‌های کلی و قواعد عام مطرح شده است که می‌توان از آن‌ها به قواعد فقه قضایی یاد کرد. در این مقاله، مفاد و مستندات دو قاعده از فقه قضایی، یعنی «بینه» و «اقرار»، بررسی شده و به برخی از کاربردهای آن‌ها در حقوق خانواده اشاره شده است. فقیهان در دادرسی فرض‌های قضایی که در متون فقهی مطرح کرده‌اند، از قاعده «بینه» بهره جسته‌ و موارد کاربرد آن را بیان نموده‌اند که برخی از این فرض‌ها ناظر به حقوق خانواده است. قاعده «اقرار» نیز در اثبات نسب خویشاوندی و نسب فرزندی و اقرار به عیب عنن از ناحیه زوج کاربرد دارد که در این مقاله به اجمال بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Islamic Judicial Rules (Bayyina and Iqrar) and Applications on Family Law

نویسنده [English]

  • Seyed Abolghasem Naghibi
چکیده [English]

In Islamic Judicial system every individual has the right to plead for justice to protect their rights against the claimant. They have to prove the existence, feasibility and violation of that right. The process of lawsuits and proof for rights are almost the same in most cases. In jurisprudence, the concept and scope of proof and distinction between the claimant and denier, as well as the proof of the claim are stated in general rules and statements which can be mentioned Islamic Judicial system.
In this paper the context and documentation of two jurisdictional rules: Bayyina (clear proof) and Iqrar (confession) and their application in family law have been taken into consideration. In legal procedures jurists have brought up some judicial theories such as the rule of clear proof (Bayyina) in jurisprudential texts and have expressed their application, some of which are related to family law. Also the rule of confession which is related to cases such as proof of kinship, proof of parentage and acceptance of  the spouse’s impotency have also briefly been studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurisprodential rules
  • family law
  • ( Bayyina) clear proof
  • (Iqrar) confession
  • Genealogy