وضعیت کنونی تربیت دینی و اخلاقی دانش‌آموزان براساس شاخص‌های سند تحول

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار برنامه ریزی درسی، دانشگاه ارشاد دماوند، تهران، ایران

2 استاد تمام دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 بازنشسته دانشگاه فرهنگیان، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش، ارزشیابی عملکرد دانش‌آموزان سال سوم متوسطۀ دو در کشور، در ابعاد تربیت دینی (اعتقادی- عبادی) و اخلاقی براساس شاخص‌های سند تحول (1398) است. روش مورداستفاده برای تحقیق ازنظر هدف، ازنوع تحقیق و توسعه، و ازنظر جمع‌آوری داده‌ها ازنوع توصیفی- مقطعی و ارزشیابی قبل ­از اجراست. 902= (خودسنجی) 1n نفر و 901= (همسال‌سنجی) 2n نفر و 1.110.016= N نفر و روش نمونه‌گیری ازنوع خوشه‌ای چندمرحله‌ای بوده و هردو ابزار، واجد همۀ انواع روایی و پایایی به­ میزان 964. =α است. فرایند انجام­شدن کار با تعیین ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های تربیت دینی (اعتقادی- عبادی) و اخلاقی ازدید متخصصان تعلیم ­و تربیت آغاز و سپس وضعیت تربیت دینی (اعتقادی- عبادی) و اخلاقی دانش‌آموزان ازدید خود آن­ ها و همسالان و مدیران بررسی شد و میزان توافق داده‌های کمّی و کیفی در طرح همسوسازی به ‏دست آمد. دانش‌آموزان از هرسه نوع تربیت در هرچهار حیطۀ شناخت، گرایش، اراده و عمل، نمرۀ تربیت اعتقادی (3.5±16.8-16)، عبادی (2.5±17-16.6) و اخلاقی (2.4±16-15.7) را در بازۀ صفر تا بیست کسب کردند. بین تربیت دینی و اخلاقی دختران و پسران هم تفاوت معناداری وجود ندارد. در مقایسه با 95 درصد اطمینان به­ ترتیب، مدرسه های استان‌های خراسان جنوبی، بوشهر و مازندران، و همدان و تهران از تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی بیشتری برخوردارند و مدرسه­ های محروم ازنظر تربیت دینی و اخلاقی نیز عمدتاً محروم‌ترند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بازرگان، عباس (1383). ارزشیابی آموزشی. تهران: سمت.
پازارگادی، مهرنوش (1393). پیشرفت­های بین­المللی درخصوص ارزیابی کیفیت در آموزش عالی. مجلۀ رهیافت، 2(3)، 131-154.
دلاور، علی؛ عابدینی، احمد؛ و نوید‌اَدهم، مهدی (1393). واژهنامۀ تخصصی (ترمینولوژی) آموزش‏وپرورش. تهران: نشر سادس.
سراج‌زاده، سید حسین (1377). نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان و دلالت‌های آن بر نظریۀ سکولارشدن. مجلۀ نمایۀ پژوهش، 1(7 و 8)، 105-118.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ و حجازی، الهه (1385). روشهای تحقیق در علوم تربیتی (چاپ 13). تهران: آگاه.
سعیدی رضوانی، محمود (1389). بررسی وضع مطلوب و موجود تربیت دینی و اخلاقی دانش‌آموزان و تبیین آن با توجه به عوامل درون‌دادی و فرایندی. کمیتۀ مؤلفه‌های اصلی آموزش‏وپرورش، طرح تدوین سند ملی آموزش‏وپرورش.
شجاعی زند،  علی­رضا (1384). مدلی برای سنجش دینداری در ایران. مجلۀ جامعه­شناسی ایران، 6(1)، 34-66.
شریفی، حسن‌پاشا؛ و شریفی، نسترن (1383). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ 3). تهران: سخن.
شورای عالی آموزش‏وپرورش (آذر 1390). سند تحول بنیادین آموزش‏وپرورش. سند مشهد مقدس.
شورای عالی آموزش‏وپرورش (اسفند 1391). برنامۀ درسی ملی: وزارت آموزش‏وپرورش ج.ا.ا.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (آذر 1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم­وتربیت رسمی و عمومی ج.ا.ا. شورای عالی آموزش‏وپرورش.
طالبی، ابوتراب (۱۳۸۰). بررسی تعارض بین ارزشهای اخلاقی و مذهبی، و کنشهای اجتماعی. (رسالۀ دکتری). دانشگاه تربیت مدرس.
علی‌احمدی، امید (1385). فراتحلیل و گونه‌شناسی ناهنجاری‌های اخلاقی- اجتماعی دانش‌آموزان در آموزش‏وپرورش ایران. مجلۀ جامعه­شناسی دانشگاه آزاد آشتیان، 6.
قاسمی، نرجس؛ و سلسبیلی، نادر (1384). عوامل ‌‌‌مؤثر‌ بر شکست تحصیلی: نگاهی دوباره به عوامل‌ درونی و بیرونی. فصلنامۀ تعلیم­وتربیت (آموزش­وپرورش)، 83.
کرسول، جان؛ و پلانوکلارک، ویکی (1390). روش‌های پژوهش ترکیبی (علی‌رضا کیامنش و جاوید سرایی، مترجمان). تهران: آییژ (نشر اثر اصلی: 1945).
کرم­اللهی، نعمت­الله (1392). الگوی پیشنهادی سنجش دینداری. معرفت فرهنگی- اجتماعی، 4(15)،  115-139.
کریمی، عبدالعظیم (۱۳۸۰). سازه­های تربیت و دموکراسی: عقلانیت، مدنیت، معنویت. تهران: پژوهشکدۀ تعلیم­وتربیت.
گال، مردیت؛ بورگ، والتر؛ و گال، جویس (1393). روش‌های تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روان­شناسی (جلد 2)، به­اهتمام احمدرضا نصر و دیگران. تهران: سمت (نشر اثر اصلی: 2005).
مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم­وتربیت رسمی و عمومی ج.ا.ا. (آذر1390). شورای عالی انقلاب فرهنگی.
مطهری، مرتضی (1362). آشنایی با عـلوم اسـلامی، قـم‌: دفتر‌ انتشارات اسـلامی.
معاونت برنامه‌ریزی و توسعۀ مدیریت وزارت آموزش­وپرورش (1388). آمار آموزش­وپرورش (سال تحصیلی 88-1387). دفتر آمار، برنامه­ریزی و بودجه.
مهدوی، مهدی (1383). بررسی وضعیت دین‌داری کاربران اینترنت. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تهران.
نجفی، حسن؛ وفایی، رضا؛ و ملکی، حسن (1394). تبیین ابعاد و مؤلفه‌های رشد معنوی انسان و تحلیل آن در سند تحول بنیادین آموزش­وپرورش. فصلنامۀ مسائل کاربردی تعلیم­وتربیت اسلامی، 1(1)، 133-156.
نگرشی بر تحولات نظام آموزش متوسطه در پنج کشور جهان (مرجان مرندی، مترجم). تهران: تربیت.
Proxscal Version 1.0, by Data Theory Scaling System Group (DTSS( Faculty of Social and Behavioral Sciences Leiden University, The Netherlands.