دانش محتوایی تدریس پژوهش: چارچوبی برای تدوین کتب درسی روش تحقیق در علوم تربیتی و روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی، دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف از مطالعة حاضر، بررسی محتوای درس روش تحقیق وآمار در رشتة علوم تربیتی و روان‌شناسی است. بدین‌منظور، در پژوهش حاضر از دانشگاه‏های معتبر که در نظام رتبه‌بندی سایماگو و شانگهای دارای رتبة برتر هستند، 22 دانشگاه انتخاب شده و طرح درس و کتاب‌های مورد استفاده در تدریس روش تحقیق در رشتة روان‌شناسی و علوم تربیتی، مورد تحلیل قرار گرفته است. روش تحقیق در این مطالعه تحلیل محتواست. جمع‌آوری اطلاعات با چک‌لیستی که بر اساس فهرست کتاب‌ها و طرح درس دانشگاه‏ها در رشتة روان‌شناسی وعلوم تربیتی تنظیم شده بود انجام گرفته است. یافته‏ها حاکی از آن است که در فهرست کتاب‌ها و طرح درس دانشگاه‏ها، اخلاق پژوهش، روان‌شناسی، به عنوان یک علم، و انواع روش‌های آزمایشی، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. با بررسی محتوای فهرست کتاب‌ها و طرح درس دانشگاه‏های معتبر جهان می‌توان با توزیع موضوعی درس آمار و روش تحقیق، زمینه‌ای برای یاری رساندن به استادان درخصوص شناسایی محتوای مناسب برای تألیف کتاب‌های متناسب و مورد نیاز جامعه در زمینة رشد و شکوفایی هرچه بیشتر این مقوله فراهم نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Content of Research Teaching: A Framework for Textbooks in Research Methods in Educational Sciences and Psychology

نویسندگان [English]

  • Morteza Karami 1
  • Somayeh Hatami Kia 2
  • Roya Pourhaji 3
1 Associate Professor of Educational Science, Ferdowsi University of Mashhad
2 Masters of Educational Research, Ferdowsi University of Mashhad
3 PhD Student of Educational Administration, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The purpose of this study is to investigate the content of the course of research and statistics in educational and psychological sciences. For this purpose, 22 universities from the prestigious ones ranking in the Scimago and Shanghai rankings, and the syllabus and books used to teach the research method in psychology and education were analyzed. The research method in this study was content analysis. Data were collected using a researcher-made checklist based on a list of books and university curricula in psychology and educational science. Findings indicate that the largest part of the list of books and courses of the universities goes for ethics of research, psychology as a science and a variety of experimental methods. By examining the content of the list of books and syllabuses of prestigious universities around the world and by distributing thematically, we can help teachers identify the right content for compiling appropriate and needed community textbooks.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Content analysis
  • research method
  • lesson plan
  • academic books
آذران‌فر، جوانه (1385). «تحلیل محتوای پایان‌نامه‏های رشتة کتابداری و اطلاع‌رسانی سال‌های 1373-1382 موجود در پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران»، فصلنامة علوم و فناوری اطلاعات، شمارة 4، ص 19ـ39.
آذربایجانی، مسعود (1391). «کاستی‏های دانش روان‌شناسی در ایران»، راهبرد فرهنگ، شمارة 7، ص 19ـ26.
آرمند، محمد (1383). «کتاب درسی دانشگاهی»، دایرة‌المعارف آموزش عالی،تهران: بنیاد دانشنامة بزرگ فارسی.
بختیاری، حسن (1392). «الگوی طرح تألیف کتاب درسی»، مطالعات مدیریت برآموزش انتظامی، 5(4)، ص 39ـ61.
برسلانی، مسیح‌الله (1392). بررسی نقش نیازهای خود تعیین‌گری در نگرش و انگیزش اخلاق پژوهشی دانشجویان مقطع دکتری تخصصی دانشگاه فردوسی مشهد، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد.
بیابانگرد، اسماعیل (1384). روش‌های تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران: دوران.
حسینی، سید محمدحسین و معصومه مطور (1391). «نقدی بر کتاب‌های درسی دانشگاهی رشتة علوم تربیتی در ایران»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، دورة 16، شمارة 26، ص 119ـ142.
خالقی، نرگس (1387). «اخلاق پژوهش در حوزة علوم اجتماعی»، فصلنامة اخلاق در علوم و فناوری، 3 (1و2)، ص 83-92.
رضی، احمد (1388). «شاخصه‌های ارزیابی ونقد کتاب‌های دانشگاهی»، عیار، شمارة21، ص 21ـ30.
ساکی، رضا (1390). «اخلاق در پژوهش‌های آموزشی و مؤلفه‌های آن»، اخلاق در علوم و فناوری، دورة 6، شمارة 1، ص 47ـ58.
سعیدی رضوانی، محمود و هادی سعیدی رضوانی (1385). «تأثیر منفی اختلافات منابع روش تحقیق بر روند پژوهش‏ها در حوزة علوم تربیتی»، همایش بین‌المللی روش‌های تحقیق در علوم، فنون ومهندسی.
صالحی، عمران، ابراهیم و سعید یغموری (1389). «بررسی مهارت‌های اشتغال‌زای بازار کار با توجه به اقتصاد جهانی در برنامه‏های درسی آموزش عالی»، فصلنامة مطالعات برنامة درسی، شمارة 16، ص 165-188.
علیزاده اقدم، محمدباقر، عباس‌زاده، محمد، شیشوانی، عسل و مینا تجویدی (1390). «بررسی تعیین‌کنندة پایبندی به اخلاق علمی در بین اعضای هیئت‌علمی: مطالعة موردی دانشگاه تبریز»، فصلنامة علمی- پژوهشی سیاست علم و فناوری، 3(4)، ص 96ـ115.
فتحی واجارگاه، کوروش (1389). «برنامه درسی دورریختنی»، دو فصلنامة مطالعات برنامة درسی آموزش عالی، شمارة 4، ص 6ـ7.
فدایی، غلامرضا ( ۱۳۸۵). «دربارة اهمیت روش تحقیق و کاربرد آن»، کنگرة ملی علوم انسانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، https://www.civilica.com/Paper.
کرمی، مرتضی و زهرا حجازی (1393). «شناسایی، مقایسه و تحلیل گرایش‏های موضوعی کتاب‌های درسی دانشگاهی رشتة تکنولوژی آموزشی در ایران و جهان»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شمارة 32، ص 19ـ 48.
کرمی، مرتضی و هدا فتاحی (1392). «تغییر برنامة درسی آموزش عالی (مورد: برنامة درسی دورة کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی آموزشی»، دو فصلنامة مطالعات برنامة درسی آموزش عالی، 3 (7)، ص 110ـ136.
متقی‌زاده، عیسی (1397). «نقد و تحلیل محتوا در تراز کتاب‌های درسی دانشگاهی، مطالعه موردی: کتاب قواعد و متون عربی»، پژوهش‌نامة انتقادی متون و برنامه‏های علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شمارة 4، ص 213ـ230.
محمودی، فیروز و زال لاله‌محمدپور (1395). «تحلیل محتوای کتاب آمار و مدل‌سازی براساس ساختار و نوع مسائل دیوید جانسن و دیدگاه دبیران»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شمارة 35، ص 98ـ114.
مطلبی فرد، علیرضا، آراسته، حمیدرضا، محبت، هدیه و مهدی دستا (1391). «اخلاق پژوهش در آموزش عالی: ویژگی‌های فردی و مسئولیت‏های حرفه‌ای پژوهشگران»، فصلنامة دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات)، دورة 5، شمارة 19، ص 96ـ115.
موسوی دوست، سارا و حنانه فنودی (1389). «تخلفات و دستبردهای علمی و ادبی»، فصلنامة نشاء علم، 1(1)، ص 20ـ29.
ناصری، نازیا سادات و الهام فریبرزی (1390). روش تحلیل محتوا، مشهد: تمرین.
نیک نفس، سعید و خدیجه علی‌آبادی (1392). «نقش تحلیل محتوا در فرایند آموزش و طراحی کتاب‌های درسی»، مجلة جهانی رسانه، 8(2)، ص 124ـ150.
نیلی، محمدرضا، نصر، احمدرضا، شریف، مصطفی و محمود مهرمحمدی (1389). «الزام‏ها و پیامد‏های اجتماعی برنامة درسی پاسخگو در آموزش عالی، مطالعة موردی: دانشگاه‏های دولتی اصفهان»، جامعه‌شناسی کاربردی، دورة 21، شمارة 2، ص 57ـ76.
یارمحمدیان، محمدحسین (1397). اصول برنامه‌ریزی درسی، تهران: یادوارة کتاب.
 
Barnett, R. & K. Coate (2005). Engaging The Curriculum In Higher Education Maidenhead, SRHE/Open University Press.
Blum, K. (2005). “Introduction to the Dissertation Process: the Mountain. In Kimberly Blum and Brent Muirheadˮ, Conquering the Mountain: Framework for Successful Chair Advising of Online Dissertation Students, Publisher: International Journal of Instructional Technology & Distance Learning.
Bridges, D. (2000). “Back to the future: The higher education curriculum in the 21st century”, Cambridge, Journal of Education, 7 (2):122-145.
Cooper, J.H. (2005). “A training programme based on the principles of social constructivism and focused on developing people for the future world of work An Evaluation. submitted in partial fulfilment of the requirement for the degree Magisters Commeric in the Faculty of Economic and Buseiness Sciences at the University of Pretoria”, International Journal of Instractional Teachnology & Distance Learning, ISSN 1550-6908, https://www.ufhrd.co.uk.
Stark & Lattuca (1997). Shaping the College Curriculum, London: Published by Preffer.
Stark. J. (1997). “Program and level curriculum developmentˮ, Journal of Research in Higher Education, 7 (2): 133-142.