معرفی روش جدید جداساز رسوب بندمانند در کاهش رسوبگذاری مخازن سدها

نوع مقاله : مقاله کامل (پژوهشی)

نویسندگان

1 فارغ ‏اتحصیل کارشناسی ارشد سازه‏های آبی، بخش مهندسی آب، دانشگاه شیراز

2 استاد بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

چکیده

در این مقاله روشی جدید برای کاهش مسأله رسوبگذاری مخازن معرفی می‏شود و کارایی آن بررسی می‌شود. این روش شامل سازه‏ای خودپالا با عملکرد دائمی است که شبیه بند کوتاه بوده و در عرض رودخانه منتهی به سد احداث می‏شود. سازه ارائه شده، با نام جداساز رسوب بندمانند، رسوبات معلق جریان آب رودخانه‏ها در بالادست مخازن سدها را توسط یک بازشدگی (دریچه) میانی جدا می‏کند و مانع ورود آن به مخزن می‏شود. در این تحقیق، با استفاده از آزمایش‌های آزمایشگاهی، عملکرد روش جداساز رسوب معرفی شده در سه دبی ورودی، سه ارتفاع نسبی بازشدگی میانی و سه نسبت دبی خروجی به ورودی1/0، 2/0 و 3/0 بررسی شد. نتایج نشان داد؛ 1) افزایش ارتفاع بازشدگی میانی موجب افزایش عملکرد مدل می‏شود، 2) با افزایش نسبت دبی خروجی به ورودی، عملکرد مدل افزایش می‏یابد، اما از غلظت جریان خروجی کاسته می‏شود. از این‏رو، بین سه نسبت دبی، نسبت دبی 2/0 نسبت دبی بهینه است، زیرا ضمن عملکرد مناسب، دارای اتلاف آب 20 درصد می‏باشد، 3) حداکثر کارایی روش معرفی شده حدود 40 درصد است و عملکرد متوسط روش برای نسبت دبی2/0 حدود 26 درصد است. بنابراین، روش جدید جداساز رسوب بندمانند در مقایسه با روش‏های رایج کاهش مسأله رسوبگذاری مخازن، مانند رهاسازی جریان گل‏آلود که دارای عملکرد غالب 20 درصد است، کارایی مؤثری دارد.

کلیدواژه‌ها


ایمان‏شعار، ف.، حسن‏زاده، ی.، اعلمی، م. ت. و داننده مهر، ع.، (1392). "تحلیل عدم قطعیت در تعیین جرم مخصوص رسوبات ته‏نشین شده در مخازن سدها"، نشریه آب و خاک، جلد 23 شماره 1، . ص. 27 -37.
بی‏نام، سیستم شناسنامه ملی سدهای ایران، شرکت مدیریت منابع آب ایران، (http://daminfo.wrm.ir).
سیدی، ح.، (1387)."ارائه روش جدید جداسازی رسوبات از آب بالادست سدهای انحرافی"، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، شیراز.
Annandale, G.W., (1987). Reservoir Sedimentation. Elsevier Science Publishers, New York.
Fan. J., (1986). “Turbid density currents in reservoirs”, Water International, 11 (3), pp. 107-116.
Heede, B.H., (1976). “Gully development and control: the status of our knowledge”, USDA Forest Service Research Paper RM-169, Rocky Mountain Forest and Range Experiment Station, Fort Collins, Colo.
Hwang, J.S., (1985). “The study and planning of reservoir desilting in Taiwan”, Water International, 10 (1), pp. 7-13.
Imanshoar, F., Hassanzadeh, Y. and Aalami, M.T., (2009). “An introduction to environmental impacts of sedimentation and erosion due to dam’s construction”, Workshop on Reservoir Sedimentation Control, Regional Centre on Urban Flood Management, Karaj, Iran.
Jacobsen, T., (2009). “Some aspects of reservoir sedimentation, Workshop on Reservoir Sedimentation Control”, Regional Centre on Urban Flood Management, Karaj, Iran.
 
Meshkati Shahmirzadi, M.E., Dehghani, A.A., Sumi, T., Naser, Gh. and Ahadpour, A., (2010), “Experimental investigation of local half-cone scouring against dam”, River Flow 2010.
Talebbeydokhti, N. and Naghshineh, A, (2004). “Flushing sediment through reservoirs”, Iranian Journal of Science & Technology Transaction B 28, pp. 119-136.
Tolouie, E., (1993). “Reservoir sedimentation and de-siltation”, Ph.D. Thesis, U. Birmingham, U.K.
van Rijn L.C. (1993). Principles of sediment transport in rivers, estuaries and costal seas. Published by Aqua publication, Amsterdam, pp. 7-51.
Verstraeten, G., Poesen, J., Vente, J. and Koninckx, X., (2003). “Sediment yield variability in Spain: A quantitative and semi-qualitative analysis using reservoir sedimentation rates”, Journal of Geomorphology, Vol. 50, Issue 4, pp. 327-348.
White, R., (2001). Evacuation of sediments from reservoirs, Thomas Telford Publishing, London, p. 280.
Wu, C.M., (1991). “Reservoir capacity preserving practice in Taiwan”, Proc. 5th Federal Interagency Sedimentation Conf., Las Vegas, pp. 10.75-10.81,
Zhaoyin, W. and Chunhong, H., (2009). “Strategies for managing reservoir sedimentation”, International Journal of Sediment Research, Vol. 24, No. 4, pp. 369–384 (in Chinese).