نویسندگان

دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

تجلی محوریت انسان در معماری، در ابنیه مختلف صور متفاوتی به خود می گیرد. بنای مسجد به عنوان محل عبادت با خدا، جایگاه انسان را در این محوریت تشدید نموده و نمودگاه وجوه وجودی او است. به همین منظور پارامتر "نور" به عنوان اساس وجود خدا و انسان که بر پایه دیدگاه اشراقی استوار است؛ به عنوان متغیر این پژوهش انتخاب گردیده و پس از مطالعه ادبیات موضوع با رویکرد کیفی و به روش توصیفی-تحلیلی، ضرورت و جایگاه آن در بنای مسجد مورد پژوهش قرار گرفته است. پس از واکاوی ابعاد نور و جنبه های آن در وجود انسان، سه نقش عمده برای آن بدست آمد که به نظر، مهم ترین کارکردهای معنایی نور در فضای عبادی هستند. به نظر محقق و پس از مطالعه میدانی نمونه مساجد در شهر تبریز و نیز اخذ نظر متخصصین معمار، هریک از این مفاهیم با نمودهای عینی، قابل نیل در کالبد مسجد می باشند که به همین منظور عینیتِ مورد نظر محقق، به عنوان اصل در نظر گرفته شده و میزان ادراک مفاهیم مدنظر، مورد سوال واقع گردیده است. این پژوهش از میان متغیرهای کیفی، روحانیت و قداست، هدایت و طی مراتب و تجلی حق و عروج را به عنوان مفاهیم و نقش های موثر نور و در مقامِ فاکتورهای کمی معادل، جهت نورگیر، ابعاد آن، تعداد آن ها، ارتفاع آن از سطح زمین و رنگ پوشش نورگیر را به عنوان متغیرهای مستقل در ارزیابی مفاهیم وابسته انتخاب نموده است. به نظر می رسد چنانچه بتوان بازشوها را با رعایت مشخصات کالبدی خاص همچون ارتفاع بالاتر از افق دید، قرارگیری در جبهه جنوبی، اندازه های کوچک و در مقابل تعدد آن ها و ... در بدنه مساجد طراحی نمود؛ نیل به مفاهیم عرفانی نور سهل تر خواهد بود. نتایج پژوهش این فرضیه را اثبات نموده و نشان می دهد کاربر مسجد نیز تجلی مفاهیم مذکور را در صورت رعایت این الگوها، قوی تر و محکم تر حس می نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of light emersion in mosque architecture Case study: central axis of Tabriz city (Golastan Garden to Abrasan crossroad)

نویسندگان [English]

  • پریسا هاشم پور
  • فرزانه قلی زاده اورنگ

چکیده [English]

Different human –centered architectures are emerged. Mosque is a place for worship, we worship Allah in mosque , the sacred place. Light emersion is a variable discussed in this paper through descriptive analytic as well as quality approach, because light is a necessity in mosque. Light and various aspects of man are analyzed ; three main functions are considered and the most important function is semantic application of light in a worship space like mosque. According to the researcher and after study about sample of mosques in tabriz and getting the comments of architects, every visual concept is realized in mosque , comprehension rate of the concepts has gone under question. Some quality variables such as spirituality and holiness , guidance , emersion of Allah , as well as ascent are concepts of effective light function; also , some quantity factors such as direction of skylight , dimension, quantity , elevation , color of skylight coating are chosen as dependent variables. It seems that specific skeletal features such as higher altitudes from the horizon , southward placement and smaller size louvers and shutters are developed for easy access to light for easy access to light in a gnostic space such as mosque. According to the investigation , the hypothesis is that user of mosque feels and comprehends more better the mentioned concepts through observance of the mentioned patterns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Muslim
  • light
  • mosque
  • emersion
  • Tabriz