عوامل پایداری جامعه در نهج‌البلاغه‌

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نوشتار حاضر درصدد نشان دادن عوامل پایداری جامعه در نهج‌البلاغه‌ است. برای این کار افزون‌بر تدقیق مسائل جامعه‌شناسان کلاسیک و انطباق این مسائل با مؤلفه‌های تعریف سازمان‌‌اجتماعی، از روش تحلیل متن و تکنیک کدگذاری‌های پی‌درپی، استفاده شد تا عوامل پایداری جامعه در نهج‌البلاغه‌، استخراج شود. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش حاضر به این شرح‌اند: نخست اینکه توجه‌ به‌ مسئلۀ جامعه‌شناسان کلاسیک (کنت‌: استمرار تعامل، وبر:‌ تعامل‌ از حیث‌ معنای آن، دورکیم: احساس‌ پیوستگی‌، اسپنسر: پیدایش و رشد تمایزهای اجتماعی، به‌ویژه تمایز در موقعیت‌ها و نقش‌ها، مارکس‌: تمایز در پایگاه‌ اجتماعی‌) مشخص‌می‌سازد که مسائل آنان ابعاد گوناگون‌ سازمان‌‌اجتماعی بوده‌است؛ در ثانی مرور دقیق و روشمندانۀ نهج‌البلاغه نشان می‌دهد، جمع‌بندی ویژگی‌های جوامع‌ قابل‌دوام‌ و موفق‌ و مقایسه‌ با ویژگی‌های ‌جوامع‌ دچار انحطاط در کلام‌ علیg در تناسب با این ابعاد بر سه‌ امر محوری موجب‌ دوام‌ و موفقیت‌ جوامع می‌شود: 1. توحید و یکتاپرستی؛ 2. الفت‌ و همبستگی ‌زیاد و فراگیر؛ 3. عدالت‌ توزیعی و کیفری. الفت‌ و همبستگی عنصر مقوّم‌ در هر گروه‌ و سازمان اجتماعی است‌ و عدالت‌ بهترین ‌شکل‌ تنظیم‌ تمایزهاست‌ که‌ توافق‌ بر تمایزات‌ را پسندیده‌ و قابل دوام‌ می‌سازد و می‌توان‌ گفت که‌ محکمات‌ آراء جامعه‌شناسی،‌ مؤید نظریۀ‌‌ مستخرج‌ از نهج‌‌البلاغه‌ است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Causes of Social Sustainability in Nahj-al-Bilaghah

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Sedighouraee 1
  • Mahdiyeh Bagheri 2
  • Seyede Shiva Mohammadi 3
1 Faculty Member of Social Sciences Department, Ferdowsi University of Mashhad.
2 MA student of Social Sciences, Ferdowsi University of Mashhad
3 MA student of Social Sciences, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The present article seeks to demonstrate the causes of social sustenance in Nahj-al-Bilaghah. For the purpose, other than focusing on the classical sociologists’ concerns and observing their conformity with the principles of the definition of the social organization, the method of text analysis and the technique of frequent codification were used to determine the elements of social sustainability in Nahj-al-Bilaghah. The main findings of this research include: firstly, paying attention to the concerns of the classical sociologists (Comte: sustainability of interaction, Weber: meaning of interaction, Durkheim: The sense of coherence, Spenser: the emergence and growth of societal differentiation especially in situations and roles, Marx: distinction in social class) makes it clear that these concerns compose the main aspects of the social order. Secondly, the careful and methodical review of Nahj-al-Bilaghah shows that the social sustainability factors in this book comply with these aspects and: reviewing the characteristics of the sustainable and successful societies and comparing them with the characteristics of the declining societies in the words of Imam Ali (PBUH) shows that three central factors contribute to the sustainability and success of societies: monotheism, intense affinity and overall unity, and distributional and retributive justice. Ali (PBUH) counts a list of ethical characteristics and warm connections in Nahj-al-Bilaghah as the characteristics of the people in successful societies, the opposite of which stands for the decline of the society. This idea could be compared with the definition of the social organization: monotheism is a cultural element that determines the direction and meaning of the interaction. Affinity and unity are the strengthening element in groups and societies, while justice is the best form of regulating distinctions that makes the coming upon distinctions acceptable and sustaining. Therefore, it is presumed that the grand theories of sociology inform the theory exerted from the Nahj-al-Bilaghah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monotheism
  • Affinity
  • Justice
  • Social sustainability
  • Nahj-al-Bilaghah
1. آرون، ریمون (1366)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
2. آگبرن، ویلیام، و مایر نیمکوف (1356)، زمینه جامعه‌شناسی، ترجمه امیرحسین آریان‌پور، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
3. ابوالحسن تنهایی، حسین (1383)، درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه شناسی، مشهد: نشر مرندیز و نشر بامشاد.
4. آرون، ریمون (1366)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
5. اسکیدمور، ویلیام (1385)، تفکر نظری در جامعه‌شناسی، مترجمان: علی‌محمد حاضری، احمد رجب‌زاده، سعید معیدفر، محمد مقدس و علی هاشمی گیلانی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
6. آگبرن، ویلیام، و مایر نیمکوف (1356)، زمینه جامعه‌شناسی، ترجمه امیرحسین آریان‌پور، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
7. پارکین، فرانک (1384)، ماکس وبر، با ترجمه شهناز مسمی پرست، تهران: ققنوس.
8. ترنر، جاناتان اچ. (1378)، مفاهیم و کاربردهای جامعه‌شناسی، ترجمه محمد فولادی و محمدعزیز بختیاری، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
9. ترنر، جاناتان (1370)، پیدایش نظریه جامعه‌شناختی، ترجمه عبدالعلی لهسائی زاده، شیراز: انتشارات شیراز.
10. دورکیم، امیل (1378)، خودکشی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
11. ـــــــــــ (1387)، دربارۀ تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
12. زیمل، گیورگ (1392)، درباره فردیت و فرم‌های اجتماعی، ترجمه شهناز مسمی پرست،
تهران: ثالث.
13. سیدرضی، نهج‌البلاغه (1372)، با ترجمه سیدجعفر شهیدی، تهران: انتشارات و آموزش
انقلاب اسلامی.
14. سیدرضی، نهج‌البلاغه (1387)، با ترجمه محمد دشتی، مشهد: عروج اندیشه.
15. فروند، ژولین (1383)، جامعه‌شناسی ماکس وبر، ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: انتشارات توتیا.
16. کوزر (1385)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، تهران: علمی.
17. کوزر، لوئیس آلفرد و برنارد روزنبرگ (1387)، نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
18. مارکس، کارل (1383)، سرمایه (کاپیتال)، ترجمه ایرج اسکندری، تهران: فردوس.
19. طوسی، خواجه نصیرالدین (1413ق)، اخلاق ناصری، تهران: علمیه اسلامیه.
20. وبر، مارکس (1384)، اقتصاد و جامعه، تهران: سمت.
21. Bruce, Steve, and Steven Yearley (2006), The SAGE Dictionary of Sociology. London: SAGE Publications.
22. Gordon, Scott (2003), The history and philosophy of social science. London and New York: Routledge.
23. Henslin, James M. (2013), Essentials of Sociology -A Down-to-Earth Approach. United States of America: pearson.
24. Whimster, Sam. (2007), Understanding Weber. USA and Canada: Routledge.
25. Chandan, J S. (2009), Management Concepts And Strategies. New Delhi: VIKAS.
26. Scott , John (2000), Understanding Contemporary Society: Theories of The Present. london: Sage Publications.