نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه روان‌شناسی دانشگاه شاهد (نویسنده مسئول)
2 دکترای روان‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
3 کارشناس ارشد روان‌شناسی شناختی پژوهشکده علوم شناختی تهران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Today, human beings still suffer from unknown anxiety in the depths of their existence in spite of the significant advances in the field of mental health and treatment techniques for mental disorders. The present research was conducted with the aim of investigating the efficiency of a treatment program of religious interventions in order to reduce anxiety, and with taking advantage of Islamic effective mentions and prayers. Research design is an experimental type with a pretest-posttest and a control group on the waiting list. The population was all male prisoners in Qom Central Prison; thus, 34 prisoners were selected from those with higher anxiety than normal, and were randomly placed in two test and control groups. Research tools included Cattle anxiety scale, a training protocol, and an Islamic mention program related to anxiety, and they were used during seven training sessions and 40-day practice, and its content validity was examined by 12 experts of Islam and psychology. According to the analysis of covariance, the average of anxiety scores of the test group compared to the control group in the posttest stage has significantly decreased (P<0.001). The results of this research showed that the mention of God relieves and decreases the anxiety. The mention program can be used as an effective factor in reducing generalized anxiety, and the the protocol of this program can be applied as a complementary treatment for anxiety disorders.
کلیدواژه‌ها [English]
1. قرآن کریم، ترجمه آیت‌الله مکارم شیرازی.
2. ابن‌طاووس، على بن موسى (1409ق)، اقبال الاعمال، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
3. احمدی، خدابخش و همکاران (۱۳۹۱)، «نقش دلبستگی به خدا در تاب‌آوری و سلامت روان والدین کودکان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر»،فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی، س۶، ش۱، ص1−9.
4. آذربایجانی، مسعود (1387)، روان‌شناسی دین از دیدگاه ویلیام جیمز، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
5. اکبری، مصطفی و همکاران (۱۳۹۰)، «اثر بخشی آوای قرآن بر کاهش میزان اضطراب زندانیان»، طب و تزکیه، س۲۰، ش۳ و ۴، ص۲۵−۳۱.
6. امام صادقg (1400ق)، مصباح الشریعة، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
7. بهرامی احسان، هادیو آناهیتا تاشک (1383)، «ابعاد رابطه میان جهت‌گیری مذهبی و سلامت روانی و ارزیابی مقیاس جهت‌گیری مذهبی»،مجله روان‌شناسیو علوم تربیتی، س34، ش2، ص41−64.
8. بوترابی، خدیجه (1382)، «وجوه مشترک بهداشت روانی در ادیان توحیدی و کتب مقدس»، اسلام و بهداشت روان 2 (مجموعه مقالات اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان در سال 1380)، تهران: معارف.
9. بیانی، علی‌اصغر و همکاران (1387)، «رابطهجهت‌گیریمذهبیبااضطرابوافسردگیدردانشجویان»، مجلهعلمیپژوهشیاصولبهداشتروانی، ش پیاپی39، ص209−214.
10. پاینده، ابوالقاسم (۱۳۸۲)، نهج الفصاحه، تهران: دنیای دانش.
11. پناهی، علی‌احمد (1387)، «نقش نماز در آرامش روان»، فصلنامه روان‌شناسی و دین، س1، ش1، ص15ـ28.
12. پهلوانی‌نژاد، شریف الزمان (1387)، بررسی عوامل مؤثر در کاهش فشارهای روانی از دیدگاه قرآن و حدیث، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد شمال.
13. تان، سیانگ−یانگ و نتالی جی دانگ (1383)، «دخالت معنویت در بهبودی و تمامیت»، ترجمه مهدی شیری، نقد و نظر (دین و بهداشت‌روانی 1)، ش33 و 34، ص387−393.
14. تورسن، کارل ای. و همکاران (1383)، «معنویت، دین و بهداشت−شواهد، موضوعات و علائق»، ترجمه احمدرضا جلیلی، فصلنامه نقد و نظر (دین و بهداشت‌روانی 1)، ش33 و 34، ص166−216.
15. جیمز، ویلیام (۱۳۷۲)، دین و روان، ترجمه مهدی قائنی، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
16. دادستان، پریرخ؛ مسعود جان‌بزرگی و ناهید نوری (1380)، «تأثیر روش تنش‌زدایی بر اضطراب، پیشرفت تحصیلی و حافظۀ کودکان دبستانی»، مجله روان‌شناسی، س5، ش1 (پیاپی 17)، ص4−30.
17. رادفر، شکوفه و زهرا عروجی (1382)، «بررسی نقش نماز در میزان شیوع اضطراب در دختران دانش‌آموز مقطع دبیرستان شهرستان قم سال تحصیلی 78−79»، اسلام و بهداشت روان 1 (مجموعه مقالات اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان در سال 1380)، قم: نشر معارف، ص119−126.
18. رضایی محمد؛ اسماعیل سعدی‌پور؛ فردین دارابی و جواد محمدی (1397)، «بررسی تأثیر تلاوت قرآن بر سلامت روان»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، س12، ش23، ص119ـ132.
19. روحی عزیزی، مهتاب و مریم روحی عزیزی (1382)، «تأثیر نماز به‌عنوان یکی از ارکان اسلام بر سلامت جسمانی−روانی نسل جوان»، اسلام و بهداشت روان 1 (مجموعه مقالات اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان در سال 1380)، قم: نشر معارف، ص223−228.
20. ساعتچی، محمود؛ کامبیز کامکاری و مهناز عسگریان (1393)، آزمون‌های روان‌شناختی، تهران: نشر ویرایش.
21. سرگلزایی، محمد و دیگران (1382)، «همبستگی بین فعالیت‌های مذهبی و سلامت روانی»، اسلام و بهداشت روان 1 (مجموعه مقالات اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان در سال 1380)، قم: نشر معارف، ص215−222.
22. سیدفاطمی، نعیمه؛ محبوبه رضایی؛ اعظم گیوری و فاطمه حسینی (۱۳۸۵)، «اثردعابرسلامتمعنویبیمارانمبتلابهسرطان»، فصلنامه پایش، س5، ش4، ص295−304.
23. شجاعیان، رضا و افشین زمانی منفرد (1381)، «ارتباط دعا با سلامت روانی و عملکرد شغلی کارکنان فنی صنایع مهمات‌سازی»، فصلنامه اندیشه و رفتار، س8، ش2، ص33−39.
24. شرقاوی، حسن‌محمد (۱۳۶۳)، گامی فراسوی روان‌شناسی اسلامی، ترجمه و نگارش سیدمحمدباقر حجتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
25. شریف الرضى، محمد بن حسین (1379)، نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: مشهور.
26. شریفی‌نیا، محمدحسین (1392)، الگوهای روان‌درمانی یکپارچه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
27. شیخیان، محمدرضا و سهیلا میثمی بناب (1398)، «تأثیر قرائت قرآن بر اضطراب و راهبردهای مقابله‌ای شناختی−رفتاری در بیماران همودیالیزی»، روان‌شناسی و دین، س۱۲، ش48، ص43ـ52.
28. طوسى، محمد بن الحسن (1411ق)، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت: مؤسسة فقه الشیعه.
29. عطاری، محمدعلی؛ پروین ساجدی و سیدمرتضی حیدری (1379)، «بررسی تأثیر آوای قرآن بر کاهش اضطراب و ثبوت علایم حیاتی بیماران قبل ازالقا بیهوشی»، فصلنامه طب و تزکیه، ش37، ص91−94.
30. فرانکل، ویکتور (۱۳۷۵)، خدا در ناخودآگاه، ترجمه ابراهیم یزدی، تهران: رسا.
31. فردریکسون، باربارا ال (1378)، «دین چگونه به سلامتی و بهزیستی [ما] کمک می‌کند؟ آیا هیجان‌های مثبت عناصر فعال آن هستند؟»، ترجمه سیدهانی موسوی، فصلنامه روان‌شناسی و دین، ش3، ص127−140.
32. فونتانا. دیوید (۱۳۸۵)، روان‌شناسی، دین و معنویت، ترجمه الف، ساوار، قم: ادیان.
33. قمی، شیخ عباس (1377)، مفاتیح الجنان، مشهد: هاتف.
34. کراز، ژ؛ محمود منصور و پریرخ دادستان (1381)، بیماری‌های روانی، تهران: انتشارات رشد.
35. کفعمى، ابراهیم بن على عاملى (1405ق)، المصباح للکفعمی (جنة الأمان الواقیة)، قم: دارالرضی.
36. کلینی، محمد بن یعقوب (1365)، الکافی، تهران: اسلامیه.
37. گل‌پرور، محسن و سروره خاکسار (۱۳۸۸)، «سلامت عمومی دانشجویان تابعی از جهت‌گیری مذهبی، پایبندی مذهبی و باورهای دنیای عادلانه توزیعی و رویه‌ای»، دوفصلنامه مطالعات اسلام و روان‌شناسی، س3، ش4، ص43−64.
38. گله‌دار، نسرین و ماندانا ساکی (1382)، «تأثیر آوای قرآن بر کاهش اضطراب پیش از آزمون دانشجویان»، اسلام و بهداشت روان 1 (مجموعه مقالات اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان در سال 1380)، قم: نشر معارف، ص113−118.
39. گنجی، حمزه (1384)، ارزشیابی شخصیت، تهران: انتشارات ساوالان.
40. لطفی کاشانی، فرح؛ بهرام مفید و سعیده سرافراز (1392)، «اثربخشی معنویت درمانی بر کاهش اضطراب، افسردگی و پریشانی زنان مبتلا به سرطان پستان»، فصلنامه اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی، س۷، ش27،ص27−36.
41. محمدپور، احمدرضا (1385)، ویکتور امیل فرانکل بنیانگذار معنادرمانی، تهران: دانژه.
42. محمدی ری‌شهری، محمد (1362)، میزان الحکمة، قم: دارالحدیث.
43. نجاتی، محمدعثمان (1373)، قرآن و روان‌شناسی، ترجمه عباس عرب، مشهد: آستان قدس رضوی.
44. نوربالا، احمدعلی (1382)، «شواهد پژوهشی در رابطه بین وابستگی مذهبی و افسردگی»، اسلام و بهداشت روان 1 (مجموعه مقالات اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان در سال 1380)، قم: نشر معارف، ص15−22.
45. نورعلیزاده میانجی، مسعود و مسعود جان‌بزرگی (۱۳۸۹)، «رابطه اضطراب وجودی و اضطراب مرضی و مقایسه آنها در سه گروه افراد بزهکار، عادی و مذهبی»، روان‌شناسی و دین، س3، ش2 (پیاپی 10)، ص29−44.
46. نورعلیزاده میانجی، مسعود (۱۳۹۵)، شخصیت متعالی و سلامت روانی در پرتو خداآگاهی، قم: پژوهشکده باقرالعلوم.
47. واعظی، سیداحمد و همکاران (1382)، «بررسی رابطه دعا و اضطراب»، اسلام و بهداشت روان 1 (مجموعه مقالات اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان در سال 1380)، قم: نشر معارف، ص153−187.
48. یگانه، طیبه و عباسعلی حسین خانزاده (1392)، «مقایسۀ سازش‌یافتگی زناشویی و بهزیستی روان‌شناختی در دو گروه افراد نمازگزار و غیرنمازگزار»، فصلنامه روان‌شناسی و دین، س6، ش1 (پیاپی 21)، ص45−58.
49. Folk, Jim; Folk, Marilyn. (2015), “Anxiety Effects on Society Statistics”, (27.03.2017). http://www.anxietycentre.com/anxiety-statistics-information.shtml.
50. Frunza, M. (2007), “Ethical Aspects of Spiritual Medicine. The Case of Intercessory Prayer Therapy”, Journal for the Study of Religions and Ideologies.V. 6, nr. 17, p. 101-115.
51. Good, L. R., & Good, K. C. (1974), “A preliminary measure of existential anxiety”, Psychological Reports, 34, p. 72–74.
52. Hill, Peter C. & Pargament, Kenneth I. (2003), “Advances in the conceptualization and measurement of religion and spirituality: Implications for physical and mental health research”, American Psychologist. 58 [1], p. 64-74.
53. Lawshe, C. H. (1975), “A quantitative approach to content validity1”, Personnel Psychology. 28(4), 563-575.
54. Liu, Chun-Ju & etal. (2008), “A study on the efficacy of body–mind–spirit group therapy for patients with breast cancer”, Journal of Clinical Nursing. 17, p. 2539–2549.
55. Maltby, John. (1999), “Religious Orientation and Eysenck's Personality Dimensions: The Use of the Amended Religious Orientation Scale to examine the Relationship Between Religiosity, Psychoticism and Extraversion”, Personality and Individual Difference. 26, p. 79-84.
56. Miller, G. (2003), Incorporating Spirituality in Counseling and Psychotherapy: Theory and Technique, New Jersey in Canada. Willey & Sons.
57. National Institute of Mental Health (NIMH), “Any Anxiety Disorder Among Adults”, (27.03.2017), https://www.nimh.nih.gov/health/statistics/prevalence/any-anxiety-disorder-among-adults.shtml.
58. Peacock, James R. and Poloma, Margaret M. (1999), “Religiosity and Life Satisfaction Across the Life Course”, Social Indicators Research. 48, p 321-345.
59. Propst L.R. & et al. (1992), “Comparative efficacy of religious and nonreligious cognitive-behavioral therapy for the treatment of clinical depression in religious individuals”, Journal of Consulting and Clinical Psychology. 60(1), p. 94-103.
60. Shreve-Neiger, A.K. & Edelstein, B.A. (2004), “Religion and anxiety: A critical review of the literature”, Clinical Psychology Review. 24, p. 379–397.
61. Wade, Nathaniel G. & et al. (2007), “Effectiveness of religiously tailored interventions in Christian therapy”, Psychotherapy Research. 17 (1), p. 91-105.
62. Waltz, C. F., & Bausell, B. R. (1981), Nursing research: design statistics and computer analysis, New York: Davis FA.
63. Williams, Allison. (2010), “Spiritual therapeutic landscapes and healing: A case study of St. Anne de Beaupre, Quebec, Canada”, Social Science & Medicine. 70, p. 1633–1640.
)