واکاوی جایگاه دیالوگ در پژوهش‎های اجتماعی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه شناسی عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور ایران، تهران

چکیده

چندی است مفهوم دیالوگ مورد توجه برخی از پژوهشگران اجتماعی قرار گرفته است. این پژوهشگران با استناد به نظرات مارتین بوبر، میخائیل باختین و دیوید بوهم جایگاه رفیعی برای دیالوگ در تحقیقات اجتماعی قائل‎شده، بی‎توجهی به آن را مورد انتقاد قرار داده‌اند و خواستار به وجود آوردن پارادایم جدیدی در عرصه علوم اجتماعی هستند؛ با این حال در عمل، تحقیق‌هایی که با عنوان رویکرد دیالوگیکال انجام شده است، صرفاً رهنمودهای نظریه‌پردازان دیالوگ را در هنگام مصاحبه با مشارکت‌کنندگان خود به‌کار بسته‌اند؛ بدین‌ترتیب پژوهش‌های یادشده جایگاه دیالوگ را از یک پارادایم جدید به یک ابزار و تکنیک تحقیق کاهش داده‌اند. در این مقاله، نخست تئوری‌های صاحب‌نظران عرصۀ دیالوگ مورد بررسی قرار گرفته و پیامدهای مدعیات این اندیشمندان در عرصه پژوهش اجتماعی صورت‌بندی شده است. سپس طرح نوینی از یک پژوهش دیالوگیکال ارائه می‌شود؛ طرحی که بر مبنای آن کل پژوهش (و نه‌تنها بخشی از آن) به‌مثابه گفت و شنیدی مداوم در نظر گرفته خواهد شد، گفت‌وشنیدهایی که ارزشمندند و باید در گزارش تحقیق گنجانده شوند.

کلیدواژه‌ها


  1. 1. براون، نیل و کیلی، استیوارت (1393)، راهنمای تفکر نقادانه: پرسیدن سؤال‌های بجا، ترجمۀ کوروش کامیاب، تهران: انتشارات مینوی خرد.

    2. بوبر، مارتین (1378)، من و تو، ترجمه خسرو ریگی، تهران: نشر جیحون.

    3. پژوهنده، لیلا (1384)، «فلسفه و شرایط گفتگو از چشم‌انداز مولوی با نگاهی تطبیقی به آرای باختین و بوبر»، مقالات و بررسی‌ها، دفتر 77، ش2، ص11−34.

    4. تالبوت، مایکل (1387)، جهان هولو گرافیک، ترجمه داریوش مهرجویی، تهران: انتشارات هرمس.

    5. توردورف، تزوتان (1377)، منطق گفتگویی میخائیل باختین، ترجمه داریوش کریمی، تهران: نشر مرکز.

    6. رمضانی، ابوالفضل و یزدانی، انسیه (1393)، «بررسی سه مضمون باختینی کارناوال، گفت‎وگوگرایی و کرونوتوپ در نمایشنامۀ سر فرود آورد تا پیروز شود یا اشتباهات یک شب اثر الیور گلدسمیث»، نشریه پژوهش ادبیات معاصر جهان، دوره 20، ش2، ص245−274.

    7. صنعتی، نادر و شبیری، مرضیه (1398)، «بررسی مناسک‌گرایی در تدوین پژوهش‌های اجتماعی»، فصلنامه توسعه اجتماعی، س13، ش۴، ص91−114.

    8. صنعتی، نادر (1397)، «روش‌شناسی تعاملات سازنده: راهی به سوی شکستن نظام سلسله‌مراتبی دانش»، فصلنامۀ روش‌شناسی علوم انسانی، س24، ش97، ص1−13.

    9. طهماسبی، ستار (1396)، «مبانی متافیزیکی فیزیک کوانتوم دیوید بوهم با محوریت ایده نوین جهان هولوگرافیک»، فصلنامه تأملاتفلسفی، بهار و تابستان، ص125−155.

    10. هابرماس، یورگن (1384)، نظریه کنش ارتباطی، ترجمۀ کمال پولادی، تهران: مرکز.

    11. Attwood, M. (1996), Alias Grace, London: Bloomsbury.

    12. Bakhtin, M. (1981), The Dialogic Imagination: Four Essays, Ed. Michael Holquist. Trans, Caryl Emerson and Michael Holquist, Austin and London: University of Texas Press.

    13. Banathy, B & Jenlink, P. (2005), Dialogue as a Means of Collective Communication, New York: KLUWER ACADEMIC PUBLISHERS.

    14. Batory, A. M. (2010), Dialogicality and the construction of identity, Int. J. Dial. Sci. 4, 45−66.

    15. Blake, A. (2015), Americans’ increasing distrust of science— and not just on climate change, Washington Post, January 30.

    16. Bohm, D. (1995), Wholeness and the Implicate Order, New York: Routledge.

    17. Brown, M. (2017), A dialogical research methodology based on Buber: intersubjectivity in the research interview, Journal of Family Therapy) 39, 415−436.

    18. Camic, C. & Joas, H. (2003), The dialogical turn: New roles for sociology in the postdisciplinary age, New York, NY: Rowman & Littlefield.

    19. Eemeren, F.H. van & Grootendorst, R. (2004), A systematic theory of argumentation: The pragma−dialectical approach, Cambridge: Cambridge University Press.

    20. Eisenstadt, S.N. (1992), Introduction. In M. Buber, On intersubjectivity and cultural creativity, Chicago: The University of Chicago Press.

    21. Friedman, M. (2005), My Dialogue with Dialogue in Banathy, B & Jenlink, P (2005), Dialogue as a Means of Collective Communication, New York: KLUWER ACADEMIC PUBLISHERS.

    22. Frank, A. W. (2005), What is dialogical research and why should we do it?. Qualitative Health Research, 15, 964−974.

    23. Gadamer, H.G. (1979), Truth and Method, Tr. W. Glen−Doepel. London: Sheed & Ward.

    24. Gillespie, A. (2010), The Dialogical Turn: Turning the Corner?, published online: Volume: 20 issue: 3, 461−463.

    25. Hawking, S., & Mlodinow, L. (2010), The grand design, New York: Bantam Books.

    26. Hermans, H. J. M. and Hermans-Konopka, A. (2010), Dialogical Self Theory, Positioning and Counter−Positioning in a Globalizing Society, Cambridge: Cambridge University Press.

    27. Holquist, M. (2002), Dialogism: Bakhtin and His World, Second Edition, New York: Routledge.

    28. Linell, P. (2009), Rethinking Language, Mind, and World, Dialogically: Interactional and Contextual Theories of Human Sense−Making, Charlotte: Information Age Publishing.

    29. Lissack, M. (2016), What Second Order Science Reveals About Scientific Claims: Incommensurability, Doubt, and a Lack of Explication, Publish online.

    30. Law, J (2004), After Method: Mess in social science research, New York: Routledge.

    31. Lynas, M. (2015), Even in 2015, the public doesn’t trust scientists, The Washington Post, January 30.

    32. Marková, I. (2003), Dialogicality and social representations: The dynamics of mind, Cambridge, UK: Cambridge University Press.

    33. Mead, G. H. (1934), Mind, self, and society, Chicago: Chicago University Press.

    34. Moules, N., Field, J., McCaffrey, G. (2014), Conducting Hermeneutic Research: The Address of the Topic, Journal of Applied Hermeneutics, April 23, 2014, p.1−13.

    35. Mueller, K. (2014), Towards a general methodology for second-order science, Systemics, Cybernetics and Informatics, 12(5), 33−42.

    36. Poopuu, B. (2020), Dialogical Research Design: Practicing Ethical, Useful and Safe(r) Research, Social epistemology, Vol. 34, NO. 1, 31−42.

    37. Puchalska−Wasyl, M., Ole´s, P. K., and Hermans, H. J. M. (eds) (2018), Dialogical self: Inspirations, Considerations and Research. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

    1. 38.  Sauer. M. (2012), Storytelling by Adults Diagnosed with Terminal Illness: Narrative Identifying Through Dialogical Research, a Dissertation in Adult Education, the Pennsylvania State University.

    39. Thibault, P.J. (2000), The dialogical integration of the brain in social semiosis: Edelman and the case for downward causation. Mind, Culture, and Activity, 7, 291−311.

    40. Walton, D. (1995), Commitment in Dialogue: Basic Concepts of Interpersonal Reasoning, SUNY Press.