نوع شناسی ساختار قدرت در خانواده ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

قدرت در سطح گروه های خرد یکی از تعیین‌کننده‌های قوی در روابط بین فردی و نیز مشخص‌کننده سویه‌های توافق و یا تضاد و همچنین شیوه‌های حل مساله در این بستر می‌باشد. خانواده به عنوان یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی، مسئولیت جامعه-پذیر کردن افراد را بر عهده دارد و به درونی کردن چگونگی مواجهه با مشکلات و شیوه‌های حل مساله در دامنه‌ای بین توافق و رضایت، هدایت آمرانه و یا ارعاب و سرکوب می‌انجامد. یکی از عوامل مهم اثرگذار در شیوه‌های حل مساله در سطح خانواده‌ تغییراتِ ساخت خانواده و بالتبع ساختار روابط و قدرت آن می باشد و از این رو اطلاع از وضعیت توزیع قدرت در خانواده و جهت گیری های پیش روی، ضرورت دارد. این مقاله با اتکاء به یک پژوهش ملی در حوزه خانواده از طریق روش کمی و با ابزار پرسشنامه در میان 5004 نفر با روش نمونه گیری دو مرحله ای در ایران تکمیل شده است، و به دنبال آن است تا تصویر و توصیف از وضعیت ساختار قدرت در خانواده ایرانی ارائه نماید. مطابق یافته‌های به دست آمده از این تحقیق، ساختار قدرت در خانواده ایرانی در ابعاد متشکل آن نسبت به گذشته تغییر کرده است به شکلی که توزیع قدرت در بین اعضاء خانواده متقارن‌تر شده و تا میزانی از سطح آمرانگی و سلسله‌مراتبی عمودی آن کاسته شده است. در عوض تمایل و جهت‌گیری خانواده به سمت شیوه-های جدید و مدنی در تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و حل مساله بین اعضاء بیشتر شده است.

کلیدواژه‌ها


  • ×اعزازی، شهلا (1376). جامعه­شناسی خانواده با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.

    ×آزاد ارمکی، تقی، (1386). جامعه‌شناسی خانواده ایرانی، تهران: سمت.

    ×باقری، معصومه و هدایت شریفیان، (1388). «بررسی تأثیر اشتغال زنان بر هرم قدرت در خانواده»، فصلنامه خانواده‌پژوهی، دوره 5، شماره 18.

    ×پروین، ستار، مریم داودی و فریبرز محمدی، (1390). «عوامل جامعه‌شناختی مؤثر در طلاق عاطفی در بین خانواده‌های تهرانی»، مطالعات راهبردی زنان،.

    ×روزن‌باوم، هایدی، (1376). خانواده به‌منزله ساختاری در مقابل جامعه، نقد مبانی نظری جامعه‌شناسی خانواده در آلمان، ترجمه­ی محمدصادق مهدوی؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

    ×ساروخانی، باقر و محمد امیرپناهی، (1385). «ساخت قدرت در خانواده و مشارکت اجتماعی»، پژوهش زنان، دوره سوم، ش 3.

    ×ساروخانی، باقر و لیلا دودمان، (1389). «ساختار قدرت در خانواده و تأثیر آن بر مشارکت اجتماعی»،  جامعه­شناسی مطالعات جوانان، دوره اول، ش 1.

    ×سفیری، خدیجه و راضیه آراسته، (1387). «بررسی رابطه سرمایه اقتصادی زنان و روابط دموکراتیک با همسرشان»، تحقیقات زنان، سال دوم، ش1.

    ×سگالن، مارتین، (1380). جامعه‌شناسی تاریخی خانواده، ترجمه­ی حمید الیاسی، تهران: مرکز.

    ×شالباف، عذرا، (1380). بررسی تأثیر تحصیلات زن بر توزیع قدرت در خانواده، تهران: دانشگاه تهران.

    ×گرت، استفانی، (1380)، جامعه‏شناسى جنسیت، ترجمه­ی کتایون بقایی، تهران: دیگر.

    ×گیدنز، آنتونی، (1387). جامعه­شناسی، ترجمه­ی حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.

    ×مهدوی، محمدصادق و حبیب صبوری خسروشاهی، (1382). «بررسی ساختار توزیع قدرت در خانواده»، مطالعات اجتماعی-روان شناختی زنان، دوره 1، ش 2.

    × وزارت سلامت و رفاه خانواده، ۲۰۱۰. www.UN.org/esa/population/publications/WMD2008

     

    • Ø Beca Zinn, Maxine. 1990. “Family, feminism and race in America.” Gender and Society 4.
    • Ø Blumberg, R. L.,& M. T.Coleman,.(1989).”Atheoretical look at the gender balance of power in the American couple”. Journal of Family Issues, 10.
    • Ø Bowerman, Charles E., 1964. "Variations in adolescent Perception of Family Power Structure", American Sociological Review, Vol. 29.
    • Ø Clarke-Stewart, A. , & C. Brentano, (2006). Divorce: Causes and consequences. New Haven, CT: Yale University Press
    • Ø Glenn, Evelyn Nakano. 1987. “Gender and the family.” Analyzing Gender. Beverly Hills, CA: Sage.
    • Ø Goldscheider, F. K.,& L. J.Waite, (1991). “New families, no families? The transformation of the American home”. Berkeley: University of California Press.
    • Ø Greenstein, T. N. (1996). Gender ideology and perception of the fairness of the division of household labor: Effects on marital quality. Social Forces, 74.
    • Ø Kamo,Y. (1988). “Determinants of household division of labor: Resources, power, and ideology”. Journal of Family Issues, 9.
    • Ø Kulik, L. (1999). “Marital power relations, resources, and gender role ideology: A multivariate model for assessing effects”. Journal of Comparative Family Studies, 30.
    • Ø National Survey of Parents and Children, (2020) at available :https://www.icpsr.umich.edu/icpsrweb/NAHDAP/studies/27868
    • Ø NSFH(2020) at available: https://www.disc.wisc.edu/archive/nsfh/index.html
    • Ø Osmond, Marie Withers &  Thorne Barrie. (1993). Feminist Theories: The social construction of Gender. New York: Plenum Press.
    • Ø Rand (2020 ) The Indonesia Family Life Survey (IFLS), at available. https://www.rand.org/well-being/social-and-behavioral-policy/data/FLS/IFLS.html
    • Ø Scanzoni, J., & M. Szinovacz. (1980). Family decision-making: A developmental sex role model. Beverly Hills, CA: Sage.
    • Ø Schaefer F.T.&  R. P. Lamn. ‌(1992) ‌‌ Sociology, New York, Macgraw- Hill.
    • Ø Smith, D. E. (1987), The Everyday World as Problematic: A Feminist Sociology. University of Toronto Press.
    • Ø Wiggins, James A. et al, 1994. Social Psychology, Mcgraw-Hill Inc., New York
    • Ø Wilkie, J. R., M. M., Ferree, &  K. S. Ratclife, (1998). “Gender and fairness: Marital satisfaction in two-earner couples”. Journal of Marriage and the Family, 60.
    • Ø Xu, Xiaohe and Lal, Shu-Chuan (2002). “Resources, Gender Ideologies, and Marital Power: The Case of Taiwan”, Journal of family issues, Vol. 23 No. 2.