اثرات تقسیط و محلول پاشی کود ازته بر عملکرد کمی و کیفی دو رقم گندم دوروم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

به منظور بررسی واکنش دو رقم جدید گندم دوروم به تقسیط و محلول‌پاشی کود از ته، این تحقیق در سال‌های زراعی 82-81 و 83-82 در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی به صورت اسپلیت فاکتوریل در ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور اجرا شد. سه فاکتور مورد بررسی شامل الف) فاکتور اصلی رقم (ارقام گندم دوروم آریا و دنا) ب) فاکتور تقسیط کود ازته (دو، سه و چهار نوبت مصرف کود ازته در طول فصل رشد) ج) محلول‌پاشی کود ازته (یک نوبت محلول‌پاشی در مرحله گرده‌افشانی) با غلظت3 درصد اوره فاکتور تقسیط و محلول پاشی به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد نتایج تجزیه مرکب نشان داد که دو رقم گندم دوروم از نظر صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، عملکرد پروتئین، درصد پروتئین، تعداد دانه در سنبله و درصد لکه‌آردی تفاوت‌های معنی‌داری داشتند. رقم دنا عملکرد دانه، وزن هزار دانه و عملکرد پروتئین بیشتری داشت اما رقم آریا درصد پروتئین دانه بیشتری نسبت به دنا داشت. تقسیط کود ازته اثرات معنی‌داری بر وزن هزار دانه، سختی دانه و درصد لکه‌آردی نشان داد. بیشترین تأثیر تقسیط بر صفات کیفی، کاهش درصد لکه‌آری و افزایش سختی دانه بوده است. تقسیط در سال 83 اثرات معنی‌داری بر افزایش درصد پروتئین دانه نیز داشت. اثر تقسیط چهار نوبت کود ازته مورد نیاز در زمان‌های قبل از کاشت، ابتدای ساقه رفتن، گرده‌افشانی و دانه‌بندی در افزایش خواص کیفی دانه‌ها قابل توجه بود. اعمال یک نوبت محلول‌پاشی کود ازته در مرحله گرده‌افشانی اثرات موثر و معنی‌داری بر افزایش عملکرد دانه، عملکرد پروتئین و کاهش درصد لکه‌آردی ارقام گندم دوروم داشت. عمده‌ترین اثر محلول‌پاشی در کاهش درصد لکه‌آردی دانه‌ها نمایان شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of Nitrogen Splitting and Foliar Application on Yield and Yield Components of Two Durum Wheat Cultivars

نویسندگان [English]

  • M. Sharifialhoseini
  • M. G. Gangeie
Members of Scientific Staff of Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research Canter
چکیده [English]

In order to investigate two durum wheat cultivars response to splitting and foliar application of nitrogen, an experiment was conducted during 2002-04 growth seasons. The experiment was laid out in a Randomized Complete Block Design adopting split-factorial arrangement as follows: factor a: variety (Aria and Dena durum wheat varieties), factor b: Nitrogen application (2, 3, and 4 splits), factor c: foliar application  of nitrogen  at 3% concentration (one time at anthesis). Combined analysis of data revealed that Aria and Dena cultivars were significantly different in grain yield as well as 1000 grain weight, protein percentage, number of grain per spike, and yellow berry characteristics. Dena had higher grain weight and yield as well as protein yield compared with Aria. However, Aria cultivar showed higher protein content. Split application of nitrogen significantly affected grain weight and hardiness as well as yellow berry. Four times split application of nitrogen at sowing, stem elongation, pollination, anthesis, and grain filling stages had the highest effect on grain quality. One time foliar application at anthesis stage increased grain yield significantly as well as protein yield but decreased yellow berry. Foliar application of nitrogen with 3% concentration at anthesis significantly increased grain quality and quantity, therefore, this treatment is recommended. Most significant and positive effect of foliar nitrogen application was observed on yellow berry percentage reduction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nitrogen splitting
  • Foliar application
  • Nitrogen
  • Durum wheat
  1. خادمی، ز. 1377. روشهای افزایش پروتئین دانه گندم و اعمال آن به هنگام خرید در راستای بهبود کیفی نان. مجله خاک و آب ویژه گندم. جلد 2- شماره 6- موسسه تحقیقات خاک و آب.
  2. خادمی، ز.، م. ج. ملکوتی و ا. گلچین. 1379. روشهای افزایش پروتئین گندم و اعمال آن به هنگام خرید در راستای بهبود کیفی نان. مجله خاک و آب. ویژه گندم. جلد 2- شماره 6- موسسه خاک و آب.
  3. رحیمیان، ح.، ح. ر. خزاعی و ا. زارع فیض آبادی. 1377. بررسی اثر محلول پاشی اوره در مراحل مختلف رشد بر انتقال مجدد، درصد پروتئین و عملکرد گندم. گزارش نهایی مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان.
  4. کاظمی،م وم.عزت احمدی.1379.بررسی اثر زمانهای مختلف محلولپاشی اوره بر عملکرد و اجزای عملکرد و درصد پروتئین در گندم آبی.گزارش نهایی مرکر تحقیقات کشاورزی گرگان.
  5. لطف اللهی،م.وم ج.ملکوتی.1379.کاهش مصرف کود ازته و افزایش پروتئین دانه گندم از طریق محلولپاشی.تغذیه متعادل گندم. (مجموعه مقالات) چاپ وزارت کشاورزی. ص31-39.
  6. Altman, D. W., W. L. Me. Cuiction, and W. C. Knonstad. 1983. Grain protein percentage, kernel, hardness and grain yield of winter wheat foliar applied urea. Agron. J. 75: 904-919.
  7. 2000. Wheat in developing word. CIMMYT publications.
  8. Copper, J. L. and A. B. Blankey. 1990. The effect of two forms of nitrogen fertilized applied near anthesis on the grain of irrigated wheat. Aust. J. Exp. gric. 39: 615-619.
  9. Eckhoff,J.A.L.2001.Response of Irrigated Durum to Applied Nitrogen.Fertilizer facts.No.28
  10. Finney, K. F., J. W. Meyer, F. W. Smith and H. C. Fryer. 1987. Effect of foliar spraying of wheat are selection on yield protein content. Agron. J. 49: 341-347.
  11. Garcia, R. L. 1976. Foliar fertilization on soybean during the seed filling period. Agron. J. 63: 653-660.
  12. Gupta, K. 1980. Genetic and wheat improvement Indian Councitoy. Agric Res. New Delhi.
  13. Herdrich, N. 2000. Grower Experiences with Alternate wheat. Crops in eastern Washington-washington state university.Eb1920.http://pubs.wsu.edu
  14. Massoni, A. 1999. Grain quality of durum wheat as affected by environment and cropping practices. Research project Murst. Programmidiricerca scientificadi relevant interesse nazionale.
  15. Ottman,Thomas.Adoerge,and Edward 2000.Durum grain quality as affected by Nitrogen fertilization near Antesis and irrigation during grain fill.Agron.J.92:1035-1041.
  16. Wiersma, J. Sims, A. and J. Lamb. 2003. Intensive wheat management and split application of nitrogen. Minnesota crop news. College of agricultural food and environmental sciences. of Minnesota