ارزیابی ژنوتیپ‌های مختلف سیاه تاغ (Haloxylon aphyllum) به منظور احیاء در عرصه‌های بیابانی استان قم

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم، صندوق پستی 779/37185

2 کارشناس سازمان جهاد کشاورزی استان قم

چکیده

به منظور بررسی پتانسیل و تنوع ژنتیکی موجود در ژنوتیپ‌های مختلف سیاه تاغ و انتخاب ژنوتیپ‌های برتر جهت معرفی و کشت در عرصه‌های بیابانی استان قم، آزمایشی با استفاده از 27 ژنوتیپ از مناطق مختلف کشور از سال 1376 به مدت 5 سال در ایستگاه تحقیقاتی حسین آباد قم و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. در همه سالها تفاوت بین ژنوتیپ‌ها از نظر ارتفاع نهال و قطر تنه اصلی اختلاف معنی‌دار (01/0P<) نشان دادند. تفاوت بین ژنوتیپ‌ها برای صفات مربوط به خسارت آفات و بیماریها به جز پروانه بذرخوار نیز در سال پنجم، معنی‌دار (05/0P<) گردید. تجزیه مرکب داده‌های پنج سال صفات ارتفاع درختچه‌ها، قطر تنه‌ اصلی و شادابی نهالها و داده‌های سه سال برای صفات قطرهای بزرگ و کوچک تاج پوشش انجام شد و اثر ژنوتیپ برای کلیه صفات به جز شادابی نهالها معنی‌دار (01/0P<) بود. اثر متقابل ژنوتیپ و سال در هیچ‌ یک از صفات معنی‌دار نشد. این امر نشان‌دهنده ثبات در روند تغییر و اختلاف میان ژنوتیپ‌ها است و با رشد نهالها اختلاف و جایگاه ژنوتیپ‌ها نسبت به یکدیگر از نظر صفات مذکور تغییر نکرده است. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ‌های 18 و 22 (از سیستان و بلوچستان)، 12 و 14 (از سمنان) و 1 و 6 (از یزد)، از نظر صفات مهمی نظیر ارتفاع نهالها، قطر تنه اصلی و قطرهای بزرگ و کوچک تاج پوشش، برتر از سایر ژنوتیپ‌ها بودند. همچنین ژنوتیپ‌ 22 بیشترین شادابی نهالها را در میان ژنوتیپ‌ها داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


جیحونی، ا.، 1354. بررسی چگونگی کشت و توسعه انواع تاغ در استان کرمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگل دانشگاه تهران.
صفرنژاد، ع. و کشکی، ع.، 1383. ارزیابی ژنوتیپ‌های مختلف تاغ به منظور توسعه و گسترش تاغزارها، مجله منابع طبیعی ایران. شماره (1) 57، صفحه 176- 169.
فرشادفر، ع.، 1376. روش شناسی اصلاح نباتات. انتشارات دانشگاه رازی. کرمانشاه. ص 610.
مبین، ص.، 1345. گیاهشناسی عمومی. انتشارات دانشگاه تهران.
میرزایی ندوشن، ح. و میرحسینی، ع.، 1379. بررسی عوامل موثر بر جوانه‌زنی بذر تاغ Haloxylon spp.تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. جلد چهارم : 37-24.
میرزایی ندوشن، ح.، شریعت، آ و اسدی کرم، ف.، 1380. ارزیابی تنوع ژنتیکی موجود در جمعیتهای مختلف تاغ (Haloxylon spp.) با استفاده از الکتروفورز. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 7 :  99-117.
نیلوفری، پ. 1365. تاغهای ایران. نشریه شماره 23. دفتر تثبیت شن و بیابان‌زدائی.
Dragracer, Va. 1959. The variability of Haloxylon aphyllun with age. CAB of Forestry Abstracts.
Mamedov, P., 1987. The dynamics of natural seed fall. Lesnoe Khozyaistvo, 12: 43-44.
Petrov, SA and Dragracer, Va, 1969. Methods of studing the genetic variability of populations of woody plants. CAB of Forestry Abstracts.
Shamsotdinov, Z. 1989. Ecological and evolutionary basis for breeding arid–land. Selektsiya Semenovodstov 5: 22-26.
Sharma, T.P. and Sen, D.N.A. 1989. New report on abnormally fast germinating seeds of Haloxylon spp – an ecological adaptation to saline habitat. Current Science, 58: 382- 385.
Zhang, Y. and Hou, W. H. 1988. Ecological and physiological characteristics of Haloxylon. Chinese J. of Arid Land Research 4: 323-333.