همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

2 دانشیار، گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

چکیده

شپشه آرد (Tribolium confusum Jacquelin du Val)، شپشه گندم (Sitophilus granarius L.) و شپشه دندانه‌دار (Oryzaephilus surinamensis L.) از مهمترین آفات انباری محسوب می‌شوند، به همین منظور اثر دورکنندگی اسانس اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh) و شیشه‌شورCallistemon viminalis (Gaertn) روی حشرات فوق مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس از برگ‌های خشک اکالیپتوسو شیشه‌شور با استفاده از دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب انجام شد. برای بررسی قدرت دورکنندگی اسانس‌ها از بویایی‌سنج Y شکل استفاده شد. غلظت‌های 4 تا 10 میکرولیتر از هر اسانس در 50 میکرولیتر از استون روی 2 گرم گندم در بازوی تیمار بویایی‌سنج بکار برده شد. بالاترین میزان دورکنندگی اسانس اکالیپتوس و شیشه‌شور در غلظت‌های مورد استفاده به‌ترتیب 90% و 70% برای شپشه آرد، 60% و 35% برای شپشه گندم و برای شپشه دندانه‌دار 60% و 53% مشاهده شد. اسانس‌ها روی شپشه آرد اثر دورکنندگی بیشتری نسبت به شپشه گندم و شپشه دندانه‌دار داشتند. در غلظت 71/35 میکرولیتر بر لیتر هوا دوام یا نیمه عمر اسانس اکالیپتوس (79/3 روز) و شیشه‌شور (34/4 روز) روی شپشه آرد بدست آمد که اختلاف معنی‌داری با هم نداشتند، اما روی شپشه گندم دوام اسانس اکالیپتوس (40/4 روز) به‌طور معنی‌داری بیشتر از اسانس شیشه‌شور (15/2 روز) بود. این نتایج نشان می‌دهد که اسانس‌های فوق در محیط‌های سربسته با وجودی که در غلظت‌های پایین اثر دورکنندگی قابل توجهی دارند اما این ترکیب‌ها بسیار کم دوام بوده و با سرعت بیشتری تجزیه می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

- باقری زنوز، ا.، 1375. آفات فرآورده‌های انباری و روشهای مبارزه (سخت‌بالپوشان زیان‌آورمحصولات غذایی و صنعتی) (جلد اول). مرکز نشر سپهر. تهران، 375صفحه.
- تقی‌زاده ساروکلایی، ا. و محرمی‌پور، س.، 1390. اثر بازدارندگی تخم‌ریزی و دوام اسانس‌های گیاهی آویشن ایرانی (Thymus persicus) در مقایسه با جاشیر کوتوله (Prangos acaulis) بر سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات (Callosobruchus maculates) در شرایط آزمایشگاهی. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 27(2): 211-202.
- حریری مقدم، ف.، محرمی‌پور، س. و سفیدکن، ف.، 1390. اثرات دورکنندگی و دوام اسانس Eucalyptus salmonophloia و Eucalyptus kingsmillii روی کنه تارتن دولکه‌ای (Tetranychus urticae). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 27(3): 383-375.
- رفیعی کرهرودی، ز.، محرمیپور، س.، رهبرپور، ع.، ذهبی، پ. و صالحی مرزیجانی، م.، 1387. معرفی الفکتومتر RZR جهت ارزیابی اثر دورکنندگی اسانس‌های گیاهی. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، 6-3 شهریور: 144.
- رفیعی کرهرودی، ز.، محرمی‌پور، س.، فرازمند، ح. و کریم‌زاده اصفهانی، ج.، 1389. خاصیت دورکنندگی و سمّیت تنفسی 18 گونه اسانس گیاهی روی شب‌پره هندی (Plodia interpunctella Hubner (Lep., Pyraludae)). حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی)، 24(2): 172-165.
- شاکرمی، ج.، کمالی، ک.، محرمی‌پور، س. و مشکوه‌السادات، م.ه.، 1383. سمّیت تنفسی و اثر دورکنندگی اسانس گیاه مریم‌گلی (Salvia bracteata) روی چهار گونه آفت انباری. نامه‌ی انجمن حشره‌شناسی ایران، 24(2): 49-35.
- صحاف، ب.ز.، 1385. اثرات حشره‌کشی اسانس زنیان (Carum copticum) و هندهبید (Vitex peudo-negundo) روی برخی از آفات انباری. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
- نگهبان، م. و محرمیپور، س.، 1385. اثر دورکنندگی و دوام اسانس درمنه دشتی (Artemisia sieberi Besser) روی سه گونه آفت انباری. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 22(4): 302-293.
 - Berenbaum, M., 1985. Brementown revisited: Interaction among allelochemicals in plants. Recent Advances in Phytochemistry, 19: 139-169.
- Butler, J.F., 2007. Insect Repellents Principles, Methods and Uses. CRC press, London, 495p.
- Carroll, S.P. and Loye, J., 2006. Field Test of a Lemon eucalyptus repellent against leptoconops biting midges. Journal American of Mosquito Control Association, 22(3): 483-488.
- Finney, D.J., 1971. Probit Analysis. Cambridge University Press, London, 272p.
- Gillij, Y.G., Gleiser, R.M. and Zygadlo, J.A., 2008. Mosquito repellent activity of essential oil aromatic plant growing in Argentina. Bioresource Technology, 99(7): 2507-2515.
- Golob, P. and Webley, D., 1980. The use of Plants and Minerals as Traditional Protectants of Stored Product. Tropical Products Institute, London, 31p.
- Hagstrum, D.W., 2000. Using five sampling methods to measure insect distribution and abundance in bins storing wheat. Journal of Stored Products Research, 36(3): 253-262.
- Haque, M.A., Nakakita, H., Ikenaga, H. and Sota, N., 2000. Development inhibiting activity of some tropical plants against Sitophilus zeamais Motschulsky (Coleoptera: Curculionidae). Journal of Stored Products Research, 36(3): 281-287.
- Hori, M., 2003. Repellency of essential oils against the Cigarette beetle, Lasioderma serricorne (Fabricus) (Coleoptera: Anobiidae). Applied Entomology and Zoology, 38(4): 467-473.
- Hou, X., Fields, P. and Taylor, W., 2004. The effect of repellents on penetration into packaging by stored-product insects. Journal of Stored Products Research, 40: 47-54.
- Hummelbrunner, L.A. and Isman, M.B., 2001. Acute, sublethal, antifeedant and synergistic effects of monoterpenoid essential oil compounds on the tobacco cutworm, Spodoptera litura (Lep. Noctuideas). Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49(2): 715-720.
- Jaenson, T.G.T., Garboui, S. and Palsson, K., 2006. Repellency of oils of lemon Eucalyptus, Geranium, and Lavender and the mosquito repellent muggy natural to Ixodes ricinus (Acari: Ixodidae) in the laboratory and field. Journal of Medical Entomology, 43(4): 731-736.
- Kostyukovsky, M., Ravid, U., Maor, D., Ogendo, J., Matasyoh, J. and Shaaya, E., 2006. Phytochemicals as fumigants and repellents against stored product insects. Annual International Research Conference on Methyl Bromide Alternatives and Emissions Reductions, Orlando, Florida, USA, 6-9 November: 81.
- Liu, C.H., Mishra, A.K., Tan, R.X., Tang, C., Yang, H. and Shen, Y.F., 2006. Repellent and insecticidal activities of essential oils from Artemisia princeps and Cinnamomum camphora and their effect on seed germination of wheat and broad bean. Bioresource Technology, 97(15): 1969-1973.
- Negahban, M. and Moharramipour, S., 2007. Fumigant toxicity of Eucalyptus intertexta, Eucalyptus sargentii and Eucalyptus camaldulensis against stored product beetles. Journal of Applied Entomology, 131(4): 256-261.
- Nerio, L.S., Verbal, J.O. and Stashenko, E.E., 2009. Repellent activity of essential oils from seven aromatic plants grown in Colombia against Sitophilus zeamais Motschulsky (Coleoptera). Journal of Stored Products Research, 45(3): 212-214.
- Ogendo, J.O., Kostyukovsky, M., Ravid, U., Matasyoh, J.C., Deng, A.L., Omolo, E.O., Kariuki, S.T. and Shaaya, E., 2008. Bioactivity of Ocimum gratissimum L.oil and two of its constituents against five insect pests attacking stored food products. Journal of Stored Products Research, 44(4): 328-334.
- Park, B.S., Choi, W.S., Kim, J.H. and Lee, S.E., 2005. Monoterpenes from thyme (Thymus vulgaris) as potential mosquito repellent. Journal of the American of Mosquito Control Association, 21: 80-83.
 - Prates, H.T., Santos, J.P., Waquil, J.M. and Oliveira, A.B., 1999. The potential use of plant substances extracted from Brazilian flora to control stored grain pests. Proceedings of the Seventh International Working Conference on Stored-Product Protection, 14-19 October 1998, Beijing, China: 820-825.
- Sefidkon, F., Assareh, M.H., Abravesh, Z. and Mirza, M., 2006. Chemical composition of the essential oils of five cultivated eucalyptus species in Iran: E. intertexta, E. platypus, E. leucoxylon, E. sergentii and E. camaldulensis. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 9(3): 245-250.
- Srivastava, S.K., Ahmad, A., Syamsunder, K.V., Aggarwal, K.K. and Khanuja, S.P.S., 2003. Essential oil composition of Callistemon viminalis leaves from India. Flavour and Fragrance Journal, 18: 361-363.
- Shaaya, E., Kostjukovski, M., Eilberg, J. and Sukprakarn, C., 1997. Plant oils as fumigants and contact insecticides for the control of stored-products insects. Journal of Stored Products Research, 33: 7-15.
- Yang, Y.C., Choi, H.C., Choi, W.S., Clark, J.M. and Ahn, Y.J., 2004. Ovicidal and adulticidal activity of Eucalyptus globulus leaf oil terpenoids against Pediculus humanus Capitis (Anoplura: Pediculidae). Journal of Agricultural and Food Chemistry, 52(9): 2507-2511.