صورت‌بندی گفتمان و استراتژی‌های زبانی داستان « پسرک لبوفروش » صمد بهرنگی با رویکرد تحلیل گفتمان لاکلا و موف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

2 دانشجوی دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی گیلان

چکیده

صمد بهرنگی، از نویسندگان دهه ۱۳۴۰ ایران است که موضوعات اجتماعی عصرش را در قالب داستان‌های کودک و نوجوان به روایت گذاشته و برخلاف گفتمان خنثی و تسلیم‌طلبانه حاکم بر آثار معاصر، مخاطبانش را به مبارزه با وضعیت موجود فرامی‌خواند و می‌کوشد مسیر جدیدی را در داستان‌نویسی بگشاید. اکنون گفتمان داستان «پسرک لبوفروش» صمد بهرنگی را با توجه به نظریه تحلیل گفتمان بررسی کرده‌ایم تا مشخص شود تا چه اندازه عوامل فرامتنی، متنی و بافت سیاسی- اجتماعی دهه ۴۰ در تولید متن دخیل بوده‌است؟
این پژوهش با رویکرد «تحلیل گفتمان لاکلا و موف» و با روش «توصیفی ـ تحلیلی» انجام شده‌است. در این داستان، گرایش سیاسی- اجتماعی صمد بهرنگی سهم عمده‌ای در به چالش کشیدن گفتمان تحولات اجتماعی و اقتصادی مهمی چون برنامه اصلاحات ارضی و پیامدهای آن داشته‌است. همچنین بروز گفتمان رقیب در قالب برخی ابزارهای تحلیل گفتمان چون برجسته‌سازی، حاشیه‌رانی، غیریت‌سازی و استراتژی‌های زبانی دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  قرآن کریم.
-  آبراهامیان، یراوند (۱۳۹۵)، ایران بین دو انقلاب، مترجمان احمد گل‌محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
-  آقاگل زاده، فردوس (1385)، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-  آل احمد، جلال (۲۵۳۶)، در خدمت و خیانت روشنفکران، تهران: انتشارات رواق.
-  بهرنگی، اسد (۱۳۷۹)، برادرم صمد، تبریز: نشر بهرنگی.
-  بهرنگی، صمد (۱۳۷۷)، کندوکاوی در مسائل تربیتی ایران، تهران: صدای معاصر.
-  بهرنگی، صمد (۱۳۹۴)، قصه‌های بهرنگ، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه، چاپ سوم.
-  بهروز، مازیار (۱۳۸۰)، شورشیان آرمانخواه، مترجم مهدی پرتوی، تهران: انتشارات ققنوس.
-  دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل (۱۳۹۲)، میشل فوکو (فراسوی ساختگرایی و هرمنیوتیک)، مترجم حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
-  ریتزر، جورج (1392)، مبانی نظریه جامعه شناسی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، مترجم شهناز مسمی پرست، تهران: انتشارات ثالث، چاپ دوم.
-  سلطانی، سیدعلی اصغر (1384)، قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نشرنی.
-  صافی پیرلوچه، حسین (۱۳۹۵)، درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی، تهران: نشر نی.
-  غلامی، مجاهد (۱۳۹۵)، نوشتن از روی دست زندگی، تهران: نشر نون.
-  فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل انتقادی گفتمان، مترجم مجموعه مترجمان، تهران: نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، چاپ اول.
-  فوران، جان (۱۳۷۷)، مقاومت شکننده (تاریخ تحولات اجتماعی ایران)، مترجم احمد تدین، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول.
-  کوش، سلینا (۱۳۹۶)، اصول و مبانی تحلیل متون ادبی، مترجم حسین پاینده، تهران: انتشارات مروارید.
-  گرامشی، آنتونیو (۱۳۵۶)، آثار برگزیده، مترجم عباس میلانی، ایتالیا: نشر بابک.
-  لاکلو، ارنستو و شنتال موفه (1392)، هژمونی و استراتژی سوسیالیستی دمکراتیک، مترجم محمد رضایی، تهران: نشر نی.
-  محمدی، جمال (1388)، درباره مطالعات فرهنگی، تهران: نشر چشمه.
-  محمودی، جلیل و سعیدی، ناصر (۱۳۸۱)، شوق یک خیز بلند، نخستین اتحادیه های کارگری در ایران، تهران: نشر قطره.
-  ماریک، ایرناریما (۱۳۹۰)، دانش‌نامه نظریه‌های ادبی معاصر، مترجمان مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
-  میرعابدینی، حسن (۱۳۸۶)، فرهنگ داستان نویسان ایران، تهران: نشر چشمه.
-  میلز، سارا ( 1389)، میشل فوکو، تهران: نشر مرکز.
-  ناهیدی آذر، عبدالحسین (۱۳۸۸)، تجار و دهقانان ایران در عصر مشروطه‌خواهی، تبریز: انتشارات اختر.
-  نش، کیت ( 1394)، جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، مترجم محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر.
-  یارمحمدی، لطف‌الله (۱۳۹۳)، درآمدی به گفتمان‌شناسی، تهران: هرمس.
-  یارمحمدی، لطف‌الله (۱۳۸۳)، ارتباطات از منظر گفتمان‌شناسی انتقادی، تهران: هرمس.
-  یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (۱۳۸۹)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، تهران: نشر نی.
-  Foucault, M. (1972), The Archaeology of Knowledge.London: Routledge.
-  Foucault, M. (1979), Discipline and Punish: the Birth of the Prison. New York. Vintage/Random House.
-  Hooglund, Eric, (1973), The Khwushnishin Population of Iran, Iranian Studies, volume 6, (Autumn) 229-245.
-  Howarth, D. (2000), Discourse.UK: Open University Prees.
-  Laclau, E. (1993), Discourse, in R.Goordin and P.Pettit (Eds), The Blackwell Companion to Contemporary Political Phllosopy.Oxford: Blackwell.
-  Laclau, Eresto and Mouffe, Chantal (1985), Hegemony and Socialist Stateegy: Towards a Radical Democratic Politics, trans. Moore, Winston and Cammack, Paul, Verso, London.
-  Laclau, E. (1990), New Reflections on the Revolution of Our Time.London: Verso.
-  Smith, M. (1998), Laclau and Mouffe: the Radical Democratic Imaginary. London: Routlege.