سنجش میزان مرجعیت‌گرایی دینی و خوداتکایی دینی (مطالعۀ دو نسل پس از انقلاب اسلامی-گروههای سنّی 15 تا 30 و 50 تا 65 سال)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دین پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران (نویسنده مسئول)

2 استادیار گروه جامعه شناسی دین، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه دین پژوهی، دانشگاه ادیان ومذاهب، قم ، ایران

چکیده

موضوع این مطالعه بررسی تغییرات ارزشها، نگرشها و روشهای دینی از طریق سنجش میزان خوداتکایی و مرجعیت‌‌گرایی در امور دینی نسل حاضر و نسلهای اوّلیۀ بعد از انقلاب اسلامی سال 1357 است. فرضیه‌های تحقیق که از دیدگاههای نظری مرتبط با خوداتکایی و مرجعیت‌گرایی استخراج ‌شده‌اند، با استفاده از داده‌هایی که به روش پیمایشی گردآوری‌شده آزمون شده‌اند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 392 نفر از دو گروه سنّی 50 تا 65 سال و 15 تا 30 سال شهروندان شهرهای قم و تهران هستند که در سال 1396 با روش نمونه‏گیری خوشه‏ای انتخاب شده‌اند. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوری‌ شده و مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته‌اند. نتایج نشان‌دهندۀ این هستند که بین طیف خوداتکایی و مرجعیت‌گرایی دینی در دو گروه مطالعاتی که به ­نوعی نسل اوّل و سوم انقلاب محسوب می‌شوند، تفاوت معنی‌داری وجود دارد و در شاخصهای مرجعیت‌گرایی و خوداتکایی در مناسک دینی، ‌گرفتن فرمانهای دینی، انعطاف دینی، اخلاق، پذیرش ادیان،  مرجعیت سنّت یا عقلانیت و اخذ اطلاعات نیز در میان دو گروه مورد مطالعه تفاوت معنی‌دار هست؛ به این معنا که نسل اوّلیۀ بعد از انقلاب، مرجعیت‌گرایی بیشتری در امور دینی داشته و نسل کنونی مرجعیت‌گرایی کمتر و خوداتکایی بیشتری در امور دینی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Religious Authority and Religious Autonomy (A Study of Two Generations After the Revolution - The Age of 15 to 30 and 50 to 65 Years)

نویسندگان [English]

  • masih alipour 1
  • hassan mohaddesi, 2
  • Allahkaram karamipoor 3
1 Ministry of Culture and Islamic Guidance
2 Islamic Azad University of Tehran
3 faculty member of university religions
چکیده [English]

This study is examining the changes in religious values, attitudes and methods by measuring the degree of Autonomy and Authority in the religious affairs of the current generation and the early generations of the Islamic Revolution in 1979 in Iran. Research hypotheses that have been tested on the theoretical views related to autonomy and authority extracted using data collected in a survey method. The sample size using the Cochran formula was 392 people with accuracy of %/05 and confidence level of %95, from two age groups of 50 to 65 years old and 15to 30 years old citizens of Qom and Tehran cities in the year of 2017 using cluster sampling method and randomly selected. Required information was collected using a questionnaire and analyzed statistically. The results of the analysis indicate that there is a significant difference between the spectrum autonomy and religious authority in the two groups of studies that are somehow considered as the first and third generation of the Islamic Revolution. These analyses indicate that there is a significant difference in autonomy indexes in religious rituals, autonomy of religious commands, autonomy in religious flexibility, autonomy in ethics, autonomy in accepting religions, in the authority of tradition or rationality, and in obtaining information between the two groups of studies. This means that the early generation after the revolution has more religious authority in the religious affairs of religion, and the current generation is of lower authority and less autonomy in religious affairs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative
  • Religious authority
  • Religious autonomy
  • First Generation and Third Generation of the Revolution 1979
  • Iran
منابع و مآخذ
 
اسدی‌شیاده، مریم(۱۳90). بررسیانواعدینداریزناندرشهرستانآمل؛مقایسۀ دینداریدختراندهۀ۶۰با دینداریمادرانشان، پایان‌نامه، تهران: دانشگاه علم و فرهنگ.
امر، رابرت‌روزول(1383). تاریخ جهان، ترجمۀ ابوالقاسم طاهری، تهران: امیرکبیر.
اینگلهارت، رونالد و نوریس، پیپا(1386). مقدس و عرفی: دین و سیاست در جهان، ترجمۀ مریم وتر، تهران: نشر کویر.
اینگلهارت، رونالد(1373). تحول فرهنگی در جامعۀ پیشرفتۀ صنعتی، ترجمۀ مریم وتر، تهران: نشر کویر.
باستانی، سوسن؛ شریعتی، سارا و خسروی، بهناز(1388). «مروّجان رفتارهای نوین دینی: مطالعۀ موردی جمع‌هایی با رویکرد روان‌شناسی و عرفان»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 36: 123-87.
 برگر، پیتر و لاکمن، تامس(1387). ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
برگر، پیتر؛ بریجیت، برگر و  هانسفرید، کلنر(1381). ذهن بی‌خانمان، نوسازی و آگاهی، ترجمۀ محمد ساوجی، تهران: نشر نی.
حسن‌پور، آرش و ثریا معمار(1394). «وضعیت دین‌ورزی جوانان با تأکید بر دینداری خودمرجع»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، شمارۀ 3: 131-99.
دورکیم، امیل(1382). صور ابتدایی حیات دینی، ترجمۀ نادر سالارزاده‌امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامۀ دهخدا، چاپ دوم، دورۀ جدید، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ربانی، رسول؛ صفایی‌‌نژاد و فتحیان(1384). «فاصلۀ نسلی با تأکید بر وضعیت دینداری و ارزشهای اجتماعی»، جامعه‌شناسی کاربردی، شمارۀ 19: 40-21.
رحیمی، محمد(1390). عوامل اجتماعی مؤثر بر شکاف بین‌نسلی، مطالعۀ موردی شهر خلخال، پایان‌نامه، دانشگاه آزاد تهران مرکز.
سروش، عبدالکریم و دیگران(1388). سنّت و سکولاریسم، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
طالبان، محمدرضا(1379). بررسی تجربی دینداری دانش‌آموزان کشور، تهران: معاونت پرورشی وزارت آموزش‌وپرورش.
فراستخواه، مقصود(1391). «تغییر الگوهای دینداری»، مهرنامه، شمارۀ 24: 196-195.
کانت، امانوئل. روشنگری چیست؟ ترجمۀ صدیق رهپوطرزی، موجود در نشانی: http://www.khorshed.org/?p=9821
محدثی، حسن(1385). «تأملی در اقتدار بیرونی هنجارهای دینی، حجاب و مدرنیته»، روزنامۀ کارگزاران، شمارۀ 11: 53.
محدثی، حسن(1386). «آیندۀ جامعۀ قدسی: امکانات و چشم‌انداز اجتماعی- سیاسی دین در ایران پساانقلابی»، نشریۀ جامعه‌شناسی ایران، شمارۀ 1: 80-56.
معیدفر، سعید(1383). «شکاف نسلی یا گسست فرهنگی»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 24: 79-55.
منصورفر، کریم(1382). روشهای آماری، چاپ ششم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ویلم، ژان(1377). جامعه‌شناسی ادیان، ترجمۀ عبدالکریم گواهی، تهران: تبیان.
 
Bilsky W, Schwartz S. H;“Values and personality”; Journal of Personality, Vol. 8, 1994.
Schwartz, S. H. (1994). “Are there universal aspects in the structure and contents of human values?” Journal of Social Issues, 50:19-45
John Sinclair & other (2013) Cobuild English dictionary. United Kingdom: University of Birmingham, P99-100
Taylor, Charles. A Secular Age. Belknap Press. 2007.