الگوی تصمیم‌گیری فرا سرزمینی نهاد مرجعیت؛ بنیادهای نظری و قواعد عملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبائی

2 استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

روابط بین‌الملل به‌عنوان حوزۀ ارتباطات جهانی، به محیط عملیاتی تعاملات بازیگران بین‌المللی اطلاق می‌شود. شناخت مبانی رفتاری این بازیگران، به درک درستِ کنش‌ها و بازی آن‌ها کمک می‌کند؛ به‌گونه‌ای که بدون این شناخت، تبیین و تحلیل صحیح رفتار آنان ممکن نخواهد بود. امروزه افزایش شمار بازیگران بین‌المللی و شمول کنشگران متکثر غیردولتی در این دامنه، اهمیت مطالعۀ آنها را دوچندان کرده است. فهم کنش‌های نهاد مرجعیت شیعه نیز به‌عنوان یکی از این کنشگران، از قاعدۀ یادشده مستثنا نیست. این امر، مسئلۀ محوری و مبنای شکل‌گیری پرسش این نوشتار بوده است که الگوی تصمیم‌گیری فراسرزمینی نهاد مرجعیت، از چه بنیادهای نظری و قواعد عملی بهره جسته و چگونه قادر است هم‌زمان با حفظ اهداف و وظایف دینی، نیازهای عینی را تأمین سازد؟ «نظام منطقی تکلیف» و «عقلانیت تکلیف مدار»، مبنای اصلی الگوی تصمیم‌گیری نهاد مرجعیت است که بر اساس الگویی چندوجهی و چندمرحله‌ایِ مبتنی بر بهره‌گیری از منابع اجتهاد، قواعد اساسی و رعایت مصالح عینی عمل می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Trans-Terrestrial Decision-making Pattern of Marjai’ah Institution Theoretical foundations and practical rules

نویسندگان [English]

  • Seyyed Rouhollah Hadj Zargarbashi 1
  • Mojtaba Abdkhodaee 2
1 ATU
2 ATU
چکیده [English]

As a realm of global communication, international relations considered an operational environment for interactions of international actors. Understanding behavioral principles of these actors lead to right understanding of their actions and playing. So, without this understanding, explaining and analyzing of their behavior is impossible. Nowadays, increasing the number of international actors and inclusion of various non-governmental actors has doubled the importance of their study. Understanding the actions of Shia Marjai’ah institution – as one of these actors – is not excluded. This forms the central issue and the basis of the formation of the question of this article: What is the Trans-Terrestrial Decision-making Pattern of Marjai’ah Institution and what are its theoretical foundations and practical rules. How it manages to provide objective needs and at the same time maintains religious goals and duties? “The rationale of the assignment” as well as “assignment -based rationality”, forms the main structure of decision-making pattern of Marjai’ah Institution that is based on multi-dimensional and multi-stage model that enjoys the sources of Ijtihad (Marja’iah), the basic rules and observance of objective materials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marjai’ah Institution
  • Decision-making Pattern
  • international relations
  • The rationale of the assignment
  • Assignment -based rationality
منابع و مأخذ
  
ابوالحسنی (منذر)، علی (1386). «مروری بر اندیشه و سیره سیاسی آیت‌الله صاحب عروه»، مجله تاریخ معاصر ایران، شماره ۴۲.
اصغری، سیدمحمد (1384). «فقه و عقلانیت». فصلنامۀ اندیشه نوین دینی، شماره 2.
افتخاری، اصغر (1389). «درک روابط بین‌الملل؛ رویکردی قرآنی». ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ رواﺑﻂ ﺧﺎرﺟﯽ، ﺷﻤﺎره 4.
افشار قوچانی، زهره (1391). «حسن و قبح: شرعی یا عقلی؟». فصلنامۀ پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره 28.
امین، سیدحسن (1378). «نظام بین‌الملل و جمهوری اسلامی ایران». دو فصلنامۀ نامه پژوهش فرهنگی، شماره 12 و 13.
امینی، ابراهیم (1377). وحی در ادیان آسمانی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
امینی، داود (1385). «بازبینی مواضع رژیم پهلوی، روحانیت و مردم ایران، در منازعات فلسطین و اسرائیل»، فصلنامۀ گنجینه اسناد، شماره 1.
ایزدهی، سجاد (1386). نظام سیاسی و دولت مطلوب در اندیشۀ سیاسی ملا احمد نراقی و محمدحسن نجفی (صاحب جواهر)، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ایمانی، علی (1384). «قاعده فقهی تولی و تبری در اندیشه سیاست خارجی امام خمینی»، فصلنامۀ حکومت اسلامی، شماره 37.
بهرامی احمدی، حمید (1389). قواعد فقه. ج 1. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقG.
ترابی، احمد (1374). «قرآن، پشتوانه و خاستگاه فقه، فصلنامۀ پژوهش‌های قرآنی، شماره 3.
جناتی، محمدابراهیم (1367). «سنت دومین منبع اجتهاد»، دوماهنامه کیهان اندیشه، شماره 17.
حیدری، محمد و سهراب انعامی علمداری (1388). «رفتارشناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پس از یازده سپتامبر 2001»، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی. شماره 9.
خانی، حسین (1389). «مؤلفه‌های نظری اقتدار ملی در سیاست خارجی اسلامی با تأکید بر اندیشه‌های امام خمینی (ره)». فصلنامۀ مطالعات راهبردی، شماره 3.
خمینی (امام)، روح‌الله (1379). تحریرالوسیله، ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی همدانی، نسخۀ الکترونیکی، اصفهان: مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه. نسخۀ چاپی، قم: انتشارات دارالعلم.
 
خمینی (امام)، سیدروح‌الله (1377). شرح حدیث جنود عقل و جهل. چاپ اول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی (امام)، سیدروح‌الله (1392). ‏جهان اسلام از دیدگاه ‏‏امام خمینی (تبیان آثار موضوعی). چاپ ‏‏پنجم، تهران: ‏‏مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‏‏ و انتشارات عروج‏.
دوانی، علی (۱۳۷۹). مفاخر اسلام، جلد ۱۲، چاپ چهارم، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1390) ب‌. «نظریه اسلامی سیاست خارجی: چارچوبی برای تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران‌»فصلنامۀ روابط خارجی» شمارۀ 1.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1395). اصول و مبانی روابط بین‌الملل2، تهران: انتشارات سمت.
رجبی، محمدحسن (1382). علمای مجاهد، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
رهدار، احمد (1390). غرب‌شناسی علمای شیعه در تجربه ایران معاصر، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
شریعتی، روح‌الله (1382). «چیستی قواعد فقه سیاسی»، فصلنامۀ علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم S، شمارۀ 21.
شهابی، محمود (1369). ادوار فقه، جلد 1، چاپ سوم، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
طباطبائی، سیدمحمدحسین (1374). تفسیر المیزان، جلد 2. ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی. قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
عسگرخانی، ابومحمد (1377). «سیری در نظریه‌های بازدارندگی، خلع سلاح و کنترل تسلیحات هسته‌ای». فصلنامۀ سیاست دفاعی. شماره 25.
علیدوست، ابوالقاسم (1379). «فقه و عقل». فصلنامۀ قبسات، شماره 15 و 16.
علیمحمدی، حجت‌الله (1388). سیر تحول اندیشه ولایت‌فقیه در فقه سیاسی شیعه. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
غفاری، حسین و محمدجواد لاریجانی (1375). «چیستی عقلانیت»، (مصاحبه). فصلنامۀ قبسات. شماره 1.
فاضلی قادر (1381). «عقلانیت دینی». فصلنامۀ پژوهش‌های فلسفی کلامی. دوره چهارم، شماره پیاپی 13- 14، شماره اول و دوم.
قاسمی، فرج‌الله (1388). «مرجعیت و سیاست در عراق پس از اشغال، با تأکید بر اندیشه آیت‌الله سیستانی»، مجله علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم S، شماره 45.
قائمی‌نیا، علیرضا (1383). «چیستی عقلانیت»، فصلنامۀ ذهن، شماره 17.
قوام، سیدعبدالعلی (1370). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، چاپ اول. تهران: انتشارات سمت.
گالبرگ، اشتفان (1383). «انواع عقلانیت از دیدگاه ماکس وبر؛ بنیادهایی برای تحلیل فرایندهای عقلانی شدن تاریخ (1)»، ترجمة مهدی دستگردی. نشریه معرفت. شماره 80.
گرجی، ابوالقاسم (1393). تاریخ فقه و فقها. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
لاریجانی، محمدجواد (1377). «جامعه مدنی در عقلانیت اسلامی». فصلنامۀ پژوهش‌های اجتماعی اسلامی. شماره 14.
محمدی ری شهری، محمد (1385). دانشنامه عقاید اسلامی، جلد 1. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
 
محمدی ری شهری، محمد (1388). مبانی شناخت. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
مصباح یزدی، محمدتقی (1363). «موقعیت عقل در منابع فقه و حقوق اسلامی»، مجله نور علم، شماره پنجم.
مظفر، محمدحسین (1376). تاریخ شیعه. ترجمۀ سیدمحمدباقر حجتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
نباتی، فرشته (1391). درآمدی به منطق تکلیف، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
نوریان، مهدی؛ سیدمحمدرضا امام و عابدین مؤمنی (1389). «بررسی حکم اطلاع‌رسانی نسبت به فرصت‌های اقتصادی». دو فصلنامۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره 2.
وحیدی مهرجردی، شهاب‌الدین (1388). «عقل و محدودیت قلمرو آن در آثار ملاصدرا». فصلنامۀ پژوهش‌های فلسفی‌کلامی، شماره2.
ورعی، سیدجواد (1382). «مبانی فقهی دفاع از سرزمین‌های اسلامی»، مجلۀ حکومت اسلامی، شماره 2.
خامنه‌ای (آیت‌الله)، سیدعلی (1379). «پیام به نخستین کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح هسته‌ای و عدم اشاعه». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای. تاریخ بازدید: 24/04/1396. قابل‌دسترسی در:
سایت تبیان (1396). «فقه سیاسی چیست و به چه نوع احکامی گفته می‌شود و تاریخ پیدایش آن به چه دوره‌ای می‌رسد؟». قابل‌دسترسی در:  https://library.tebyan.net/f/Viewer/Text/146997/1
کلینی، محمد بن یعقوب (1369). «کتاب العقل و الجهل»، در: اصول کافی. ج1. (نسخۀ الکترونیکی)، ترجمۀ جواد مصطفوی. تهران: انتشارات ولی‌عصر Q. قابل‌دستیابی در:
  http://ketaab.iec-md.org/osool_kaafi/osool_kaafi_jeld_1_011.html