تأثیر کنش‌های اجتماعی در فرایند پیشرفت بر اساس آموزه‌های قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

رشد و تعالی و طی کردن مسیر کمال در شرایط امروز، نیازی مسلم و قطعی برای جوامع شمرده می‌شود و این امر جز با طراحی و تدوین خط مشی حرکت به‌سوی پیشرفت محقق نخواهد شد، ازاین‌رو تدوین خط مشی پیشرفت از دیرباز مد نظر بسیاری از فرهیختگان بوده است. اندیشمندان در جوامع اسلامی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و متناسب با فرهنگ اسلامی، می‌توانند با بهره‌گیری از قرآن به‌عنوان یگانه منبع کلام وحی، بدین امر بپردازند.
نوشتار پیش روی در صدد است تا به شناسایی انواع کنش‌های اجتماعی به‌عنوان یکی از متغیرها در فرایند پیشرفت مبتنی بر آموزه‌های قرآن بپردازد و در این مسیر، از طریق روش‌شناسی تحقیقات کیفی و مکانیزم نظریه زمینه‌ای، به مطالعه قرآنی پرداخته است.
در تئوری زمینه‌ای از سه نوع کدگذاری متمرکز، محوری و گزینشی برای طبقه‌بندی داده‌ها استفاده می‌شود. بر این اساس، ابتدا مفاهیم و مقولات مرتبط از آیات قرآنی استخراج شده و چگونگی ارتباط آنها با هم نیز بیان شده و در نهایت منجر به شکل‌گیری نظریه‌ای در زمینه انواع کنش‌های اجتماعی در فرایند پیشرفت شده است. این دسته از کنش‌ها شامل کنش‌های کنترلی، اصلاحی، مشارکتی، انسجامی و عاطفی است که در تعامل با هم، نوع زمینه پیشرفت را مهیا می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Social Actions on Process of Progress on the Basis of the Qur’an’s Teachings

نویسنده [English]

  • Sayyid Alinaqi Ayazi
چکیده [English]

Development and sublimation, and faring the path of perfection in today’s conditions is regarded an inevitable and definitive requirement for the human societies and this will not be achieved except through planning and devising a guideline for moving toward development. Thus, devising the progress guideline has been taken into consideration by many elites since long time ago. The thinkers in Islamic societies have not been an exception to this rule, either; they can undertake this task proportionate to the Islamic culture by using the Qur’an as the only source of Revealed Words of Allah.
The present paper is intended to identify various kinds of social actions as one of the variants in the process of progress based on the Qur’an’s teachings and has, in this respect, undertaken the Qur’anic study through the methodology of quality investigation and background theory mechanism. In background theory, three types of concentrated, pivotal, and selective coding have been used for classification of the data. On this basis, first, the concepts and categories related to the Qur’anic verses have been extracted and their relation to each other has been explained and finally, a theory on various social actions in the process of progress has been formed. These groups of actions include control, correctional, participatory, cohesive, and emotional actions that would interactively prepare the type of background for progress.       

کلیدواژه‌ها [English]

  • social action
  • grounded theory
  • control action
  • action quran

مراجع

1. قرآن کریم.
2. استراوس، انسلم و دیگران؛ مبانی پژوهش کیفی، ترجمه ابراهیم افشار، تهران، نشر نی، 1390ش.
3. بیرو، آلن؛ فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران، کیهان، 1375ش.
4. حسینی همدانی، سید محمدحسین؛ انوار درخشان، تهران، کتابفروشی لطفی، 1404ق.
5. حکیمی، محمد؛ معیارهای اقتصادی در تعالیم رضوی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1370ش.
6. خلیلیان، محمد جمال؛ شاخص‌های توسعه اقتصادی از دیدگاه اسلام، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1384ش.
7. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، 1412ق.
8. رشیدی تبریزی، اسد؛ کارکرد دین، قم، انتشارات تولی، 1386ش.
9. روشه، گی؛ مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی عمومی، ترجمه هما زنجانی‌زاده، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1370ش.
10. ﺻﺪﺭ، سید ﻣﻮﺳﻲ؛ ادیان در خدمت اسلام، ترجمه مؤسسه فرهنگی- تحقیقاتی امام موسی صدر، تهران، مؤسسه فرهنگی- تحقیقاتی امام موسی صدر، 1384ش.
11. طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1363ش.
12. فرگاس، جوزف. پی؛ روانشناسی تعامل اجتماعی، ترجمه خشایار بیگی، مهرداد فیروز بخت، تهران، ابجد، بی‌تا.
13. کوئن، بروس؛ درآمدی به جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، فرهنگ معاصر، 1374ش.
14. گنابادی، سلطان محمد؛ بیان السعاده فی مقامات العباده، ترجمه محمدرضا خانی، حشمت الله ریاضی، تهران، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور، 1372ش.
15. مدرسی، سید محمدتقی؛ تفسیر هدایت، ترجمه پرویز اتابکی و دیگران، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1378ش.
16. ﻣﺼﺒﺎﺡ ﻳﺰﺩی، ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ؛ بهﺳﻮی او (ﻣﺸﮑﺎت)، ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪی ﻧﺎﺩﺭی قمی، ﻗﻢ، ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ، 1384ش.
17. ـــــــــــــــــــ ؛ جامعه و ﺗﺎرﯾﺦ از دﯾﺪﮔﺎه ﻗﺮآن، ﺗﻬﺮﺍﻥ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺍﺳﻼﻣﻲ، 1379ش.
18. مطهری، مرتضی؛ ﻣﺠﻤﻮعه آﺛﺎر، تهران، صدرا، بی‌تا.
19. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374ش.
20. منصوریان، یزدان؛ گراندد تئوری چیست وچه کاربردی دارد؟، همایش چالش‌های علم اطلاعات، اصفهان، دانشگاه اصفهان، 1385ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار