بایسته‌‏هاى آموزشى در حوزه کلامى

براى روشن شدن برنامه آموزش کلام در حوزه، ابتدا باید انتظارات خود را از علم کلام مشخص کنیم و بگوییم چه وظایفى را بر دوش متکلمان مى‏گذاریم و ضرورت وجود رشته کلام، بلکه حوزه کلامى، چیست. اما این مطلبى است که در اینجا نمى توانیم به تفصیل بدان بپردازیم; به ناچار به اشاره‏هایى کوتاه بسنده کرده، تفصیل بیشتر را به مجالى دیگر وامى‏نهیم.
به محض این که از ضرورت علم کلام سخن به میان مى‏آید، ذهن متوجه وجود شبهاتى مى‏شود که معارف دینى را مورد هجوم قرار داده‏اند. این امر چندان هم بى‏دلیل نیست; گذشته علم کلام شاهد صادقى است‏بر این مدعا که به ظن قوى منشا پیدایش این علم، مبارزه‏هاى فکرى گروههاى متخاصم در جامعه اسلامى پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) علیه یکدیگر بوده است. در چنین حالتى هر یک از طرفین ناچار مى شده که از تفکر و نوع برداشت‏خود از دین دفاع کند. بتدریج اشخاصى در جهان اسلام پیدا شدند که در دفاع از عقاید خود تخصص یافتند و بعدها به یکى از دلایل ذیل مانند این که ایشان درباره کلام خدا یعنى قرآن و یا در مورد مسائل اعتقادى بحث مى‏کردند که خود آن بحثها از جنس کلام بودند، یا به دلیل این که متکلمان سخن خود را با عبارت «کلام فى...» آغاز مى‏کردند و...، نام این دسته افراد را متکلم و نام علم آنها را کلام گذاشتند.