نویسندگان

1 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان

2 دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگا ه تهران

چکیده

سازند سرخ بالایی در برش ایوانکی از توالی کنگلومرا، ماسه سنگ، گلسنگ و افقهای تبخیری (gypsum) با برتری گلسنگهــــای ژیپس‌دار (gypsiferous mudstones) تشکیل شده است که درتوالیهای ریز شونده به سمت بالا (fining upward) مرتب شده‌اند. این سازند خود به صورت یک  بزرگ توالی (megasequence) ریز شونده به سمت بالاست، به گونه‌ای که نیمه زیرین با برتری ماسه سنگ و نیمه بالایی با چیرگی گلسنگ  مشخص است. در قاعده این سازند لایه‌های ژیپس تا ستبرای ١٠ متر مشاهده می‌شوند. بخشهای مختلف این سازند، بویژه ماسه‌سنگها دچار هوازدگی شده‌اند. در لایه‌های ماسه‌سنگی بخشهای میانی این سازند آثار ردپای پستانداران یافت می‌شود که عمدتاً به علت هوازدگی، تغییر شکل یافته و به صورت گودیهایی در سطوح لایه‌بندی باقی مانده‌اند. در این میان، دو اثر ردپای خوب حفظ شده مربوط به راسته گوشتخواران (Carnivoripedida)  تشخیص داده شد که یکی از آنها ایکنوجنسChelipus isp.   است که متعلق به گربه‌سانان می‌باشد. محیطهای رسوبگذاری رخساره‌های این سازند، مخروط افکنه‌های با فراوانی جریانهای خرده‌دار، سامانة رودخانه‌ای بریده بریده با برتری بار بستر شن و ماسه‌ای با دشتهای سیلابی گسترده و  دریاچه‌های وسیع کویری  همراه با باتلاقهای محلی تعیین شده است که اثر ردپای پستانداران به طور عمده در رسوبات نرم و شکل‌پذیر پشته‌های کناری و طولی درون کانالها، حاشیه کانالها (overbank) و خاکریزهای طبیعی (Levee) بر جای مانده است.
 

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری
 خالق زاده بیگ، ص.، 1381-  نمایه‌ها و کاربرد آنها در شناسایی پستانداران. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان، 76 صفحه.
 رحیم زاده، ف.، 1373- الیگوسن، میوسن، پلیوسن. طرح تدوین کتاب، انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور، 311 صفحه.
عباسی، ن.، 1382- ایکنولوژی ردپای پرنده در رسوبات سازند سرخ بالایی (میوسن)، برش چینه شناسی مشمپا، غرب زنجان. طرح پژوهشی معاونت پژوهشی دانشگاه زنجان، شماره 81420/1، 80 صفحه.
عباسی، ن. و شاکری، ص.، 1384- آثار ردپای مهره‌داران میوسن در سازند سرخ بالایی، برش چینه شناسی مشمپا، استان زنجان  مجله علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی کشور، شماره 55، ص. 89-76.
 
References
Abbassi, N. & Lockley, M. G., 2004- Eocene bird and mammal tracks from the Karaj Formation, TaromMountains, northwestern Iran. Ichnos, 11: 349-356.
Abbassi, N., (in preparation) Vertebrate footprints from the Miocene Upper Red Formation, Shokurchi area, Zanjan province, NW Iran.
Amini, A., 1997- Provenance and Depositional Environment of the Upper Red Formation, Central ZoneIran. Ph.D. thesis, Manchester University, 320 p.
Brenchley, P. J. & Harper, D. A. T., 1998- Palaeoecology, Ecosystems Environments and Evolution. Chapman and Hall Publications. 402 pp
Dozy, J. J., 1955- A sketch of post-Cretaceous volcanism in central Iran. Leid. Geol. Med., 20: 48-57.
Gansser, A., 1955- New aspects of the geology in central Iran. Fourth World Petroleum Congress, section I/A/5. Reprint 2: 280-300.
Gansser, A., 1958- The general geology of Iran. NIOC, Geol. Report, No 194.
Habicht, K., 1962- Revised correlation Elborz and Saradjeh wells. NIOC, Geol. Note, No 98.
Lockley, M. G., 1991- Tracking Dinosaurs, A New Look at an Ancient World. CambridgeUniversity Press, 238 p.
Loftus, W., 1855- On geology of portions of the Turco-Persian frontier and of the districts adjoining. Q. J. Soc. Lond. 11(1): 247-245.
Miall, A.D., 2000- Principles of Sedimentary Basin Analysis. 3rd Edition, Springer Verlag, 616 p.
Panin, N. & Avram, E., 1962- Noe urme de vertebrate in Miocenul Subcarpatilor Ruminesti. studii Cercetări de Geologie, 7: 455-458.
Reading, H.G., 1996- Sedimentary Environments,Processes,Facies, and Stratigraphy. 3rd ed., Blackwell Science,Oxford,688 p.
Sarjeant, W. A. S. & Langston, W., 1994- Vertebrate footprints and invertebrate traces from the Chadronian (Late Eocene) of Trans-PecosTexas. Bulletin of the Texas Memorial Museum, 36: 86 p.
Sarjeant, W. A. S., Reynolds, R. E. & Kissell-Jones, M. M.,  2002- Fossil creodont and carnivore footprints from California, Nevada, and Wyoming. In: R. E. Reynolds (ed.) Between the Basins: Exploring the Western Mojave and Southern Basin and Range Province. Fullerton, CaliforniaStateUniversity, Desert Studies Consortium, PP 37-50.
Soder, P., 1951- The Oligo-Miocene marine formation in the Qum region . NIOC, Geol. Report, No. 123.
Stahl, A. F., von, 1911- Persian, Hndbch. Reg. Geol. 5(6): 1-46.
Thulborn, T., 1990- Dinosaur Tracks. Chapman & Hall Publications, 410 p.
Vialov, O. S., 1965- Stratigrafiya neogenovix molass Predcarpatskogo probiga. Naukova Dumka (Kiev), part K, 191p.
Vialov, O. S., 1966- Sledy Zhiznedeyatelnosti Organizmow i Ikh Paleontologicheskoe Znachenie. Academy of Sciences, Ukrain, Kiev, 219 p.
Walker, R.G., 1992- Facies, facies models and modern stratigraphic concepts. in: Walker, R. G. & James N. P., (eds.) Facies Models, Geological Association of Canada. PP 1-15.