تحلیل روابط بین شاخص‌های بهره‌وری علمی و شاخص‌های توسعه در آسیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مدیریت کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت

2 دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارزیابی، مقایسه و تحلیل روابط میان شاخص‌های سنجش سطح توسعه و بهره‌وری علمی کشورهای آسیایی با استفاده از تکنیک همبستگی کانونی می‌باشد.
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی علم‌سنجی است که با روش کتابخانه‌ای و بر اساس  اطلاعات حاصل از پایگاه‌های اطلاعاتی یو.ان.دی.پی، بانک جهانی و اس.جی.آر انجام شده است. جامعۀ آماری این پژوهش شامل 26 کشور آسیایی است و به‌منظور ارزیابی سطح توسعه‌یافتگی آن‌ها سه شاخص توسعۀ انسانی، تولید ناخالص ملی و نابرابری جنسیتی و جهت سنجش بهره‌وری علمی دو شاخص هرش و تعداد تولیدات علمی انتشاریافته مربوط به سال 2012 موردبررسی قرار گرفتند. تجزیه‌‌وتحلیل داده‌ها بر مبنای روش‌های آماری توصیفی و تکنیک تحلیل همبستگی کانونی و با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای آماری اس.پی.اس.اس و استتیستیکا (STATISTICA) انجام شده است
یافته‌ها: یافته‌های حاصل از تحلیل همبستگی کانونی نشان داد که ترکیب خطی مناسب و همبستگی معناداری میان متغیرهای سنجش سطح توسعه‌یافتگی جوامع به‌عنوان متغیرهای ملاک و متغیرهای علم‌سنجی به‌عنوان متغیرهای پیش‌بین وجود دارد و نسبت واریانس تبیین‌شدۀ شاخص‌های سنجش توسعه توسط شاخص‌های سنجش علمی، 71درصد می‌باشد. همچنین یافته‌ها نشان داد که میان دو شاخص تعداد تولیدات علمی و هِرش، همبستگی قوی وجود دارد و میان سه شاخص توسعۀ انسانی و تولید ناخالص ملی و نابرابری جنسیتی نیز همبستگی وجود دارد که همبستگی میان شاخص توسعۀ انسانی و نابرابری جنسیتی قوی‌تر می‌باشد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که ایجاد شرایط و زمینه‌های ارتقای سطح کمّی و کیفی تولیدات علمی جوامع باعث تقویت و بالا‌رفتن سطح توسعه‌یافتگی آن‌ها می‌شود

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Relationship between Scientific Productivity and Development Indexes in Asia by Applying the Canonical Correlation Technique

نویسندگان [English]

  • Mohammadsadegh Allahyari 1
  • Zahra Daghighi Masouleh 2
1 Associate Professor, Department of Agricultural Manage-ment, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
2 Ph.D. Student, Department of Agricul-tural Economics, Payame Noor Uni-versity (PNU), Tehran, 19395-4697, Iran
چکیده [English]

Purpose: Increasing share of countries in world scientific production and development level promotion are the most important factors to enhance the presence and influence of countries in international political and economic cooperation. Since development is based on science and technology, the main objective of the present study was to evaluate, compare and analyze the relationships between the indicators measuring the level of human and economic development, and the quality and quantity of research projects in 26 Asian countries.
Methodology: Based on information in databases such as UNDP, SIR and Word Bank, a descriptive research method was used. In order to assess the level of development of society, human development indicator, GDP and gender inequality, and for scientific assessment, the Hirsch index (H-Index) and number of published research projects related to the year 2012, were studied. The analysis was done based on canonical correlation analysis and statistical techniques using the statistical software SPSS and STATISTICA.
Findings: The results of canonical correlation analysis showed a good linear combination between two sets of development and science assessment variables and scientific indicators predict 71 percent of variations of development indicators
Conclusion: Based on the results of canonical correlation analysis, it is evident that there is a high correlation among two indexes of scientific productivity and three indexes of development and the correlation among human development index and is higher. The results can state that conditions of improving the quality and quantity of scientific production can improve their level of development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development indexes
  • Scientific productivity indexes
  • Canonical correlation analysis

مراجع

آصف‌زاده، سعید، جهاندیده، سپیده و موسوی، عارفه. (1392). رابطۀ بین شاخص توسعۀ انسانی و تعداد مقاله‌های علمی در کشورهای جهان. مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 2 (67)، 33ـ40.
احمدی، یعقوب، ربانی، رسول و نمکی، آزاد. (1391). شاخص‌های توسعۀ انسانی و فرهنگ سیاسی دموکراتیک (تحلیل ثانویۀ داده‌های پیمایش ارزش جهانی برای استان‌های ایران). مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، 6 (1)، 1ـ31.
تیرگر، آرام، یمین‌فیروز، موسی و دهقان، زهرا. (1393). ارزیابی کیفی برون‌دادهای علمی پژوهشگران با استفاده از واژه‌های کلیدی مشابه. مجلۀ علم‌سنجی کاسپین، 1 (1)، 13ـ18.
جانعلی‌زاده چوب‌بستی، حیدر، فرزانه، سیف‌الله و غلامی، علی‌اصغر. (1392). همبستگی کیفیت زندگی و بهره‌وری علمی اعضای هیئت علمی. فصلنامۀ مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 4 (12)، 31ـ56.
حسین‌زاده دلیر، کریم و ملکی، سعید. (1385). بررسی وضعیت شاخص‌های توسعۀ انسانی در استان ایلام. مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، 6، 1ـ26.
خوش‌چهره، محمد، موسایی، میثم، ناظمی اردکانی، مهدی، واعظ‌زاده، صادق، مبینی دهکردی، علی، کچویان، حسین و نبوی، سید مرتضی. (1388). علم، فناوری و توسعه. راهبرد یاس، 19، 9ـ52.
رحمان‌پور، سمیه، گرجی، حسن‌ابوالقاسم و محمد حسن‌زاده اسفناجی، حافظ. (1387). شاخص هرش (H-index): چالش‌ها و ابزارهای مکمل. مدیریت سلامت، 31 (11)، 69ـ76.
ریاحی، پریسا و قانعی‌راد، محمدامین. (1389). نگاه به علم و فناوری از منظر توسعه؛ بررسی رابطۀ نوآوری و نابرابری. فصلنامۀ تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد (رشد فناوری)، 7 (25)، 48ـ58.
ستوده، هاجر و یقطین، مریم. (1394). بررسی بهره‌وری علمی پژوهشگران ایرانی در رشته‌های مختلف بر اساس شاخص سرانۀ انتشار در بازه‌ زمانی 1991ـ2011. مجلۀ مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 15، 65ـ92.
شیخ‌زین‌الدین، محمود، کشمیری، مهدی، خاکباز، حسن و خدابنده، لیلا. (1393). جایگاه کریدورهای علم و فناوری در توسعۀ اقتصاد دانش‌محور. رشد فناوری، فصلنامۀ تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، 10 (38)، 2ـ13.
عباسی، محمدرضا، محمودی میمند، محمد، امیتی، محمدتقی و رحیمی کلور، حسین. (1391). تحلیل روابط بین عوامل مؤثر بر مؤلفه‌های رقابت‌پذیری با استفاده از تکنیک همبستگی کانونی (موردمطالعه: واحدهای ستادی شرکت‌های بیمۀ شهر تهران). پژوهش‌نامۀ مدیریت تحول، 4 (7)، 1ـ20.
علی‌احمدی، علیرضا و قاضی نوری، سید سپهر. (1380). تحلیل روابط میان شاخص‌های گوناگون علم و فناوری با توسعۀ صنعتی در کشورهای جهان (با استفاده از تکنیک همبستگی کانونی). فصلنامۀ پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 19، 59ـ91.
علیخانی، رحیم و کرمی، نورالله. (1389). بررسی وضعیت و ضریب تأثیر مجلات علمی کشورهای مسلمان در پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی (ISI): مطالعه‌ای کتاب‌سنجی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، 25 (4)، 597ـ615.
کلانتری، خلیل. (1375). نقدی بر متدولوژی سنجش سطح توسعۀ انسانی UNDP. فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، 153ـ166.
منیعی، رضا، لوکس، کارو و فراستخواه، مقصود. (1388). بررسی رابطۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعۀ علمی با استفاده از نقشه‌شناختی. فصلنامۀ پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 51، 73ـ97.
موسوی، میرنجف و حکمت‌نیا، حسن. (1384). تحلیل عاملی و تلفیق شاخص‌ها در تعیین عوامل مؤثر بر توسعۀ انسانی نواحی ایران. مجلۀ جغرافیا و توسعه، 3 (6)، 55ـ69.
میرحسینی، زهره و جلیلی‌باله، مرجان. (1387). بررسی وضعیت اسناد علمی اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های داروسازی تهران بر اساس شاخص h. فصلنامۀ دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات)، 2 (7)، 85ـ100.
نوروزی‌چاکلی، عبدالرضا و حسن‌زاده، محمد. (1389). توسعۀ علم، فناوری و نوآوری؛ رهیافت شاخص‌های علم‌سنجی. مدیریت اطلاعات سلامت، 7 (4)، 475ـ484.
Allik, J., (2013). Factors affecting bibliometric indicators of scientific quality. Trames, (3), 199-214.
Anderson, T. R., Hankin, R. K., & Killworth, P. D., (2008). Beyond the Durfee square: Enhancing the h-index to score total publication output. Scientometrics, 76(3), 577-588.
Baji, F., Mohammadi, P. P., Nejad, Z. S., & Sharify, S., (2013). Scientific outputs of Middle Eastern countries in Web of Science Database (WOS) from 1990 to 2010. Collnet Journal of Scientometrics and Information Management, 7(1), 111-120.
Biao, I., (2011). Human development index literacy as a new social development theory. International Critical Thought, 1(4), 385-396.
De Mesnard, L., (2012). On some flaws of university rankings: The example of the SCImago report. The Journal of Socio-Economics, 41(5), 495-499.
Erfanmanesh, M., Jahromi, R. B., Hosseini, E., & Gholamhosseinzadeh, Z., (2013). Scientific Productivity, Impact and Collaboration of the Top Asian Countries in Scopus During 1996-2010. Collnet Journal of Scientometrics and Information Management, 7(1), 97-110.
Gaya, A., Klugman, J., Kovacevic, M., Twigg, S., & Zambrano, E., (2010). Measuring key disparities in human development: The gender inequality index. United Nations Development Programme.
Hassanzadeh, M., Nourmohammadi, G., & Noroozichakoli, A., (2009). Organization of Science in Iran: A holistic review. Collnet Journal of Scientometrics and Information Management, 3(2), 53-59.
Jeremic, V., Isljamovic, S., Petrovic, N., Radojicic, Z., Markovic, A., & Bulajic, M., (2011). Human development index and sustainability: What’s the correlation. Metalurgia international, 16(7), 63-67.
Kelly, C. D., Jennions, M. D., (2006). Trands in ecology & evalution, The h index and careerassessment by numbers, 21( 4), 167-170.
King, D. A., (2004). The scientific impact of nations. Nature, 430(6997), 311-316.
Klugman, J., Rodríguez, F., & Choi, H. J., (2011). The HDI 2010: new controversies, old critiques. The Journal of Economic Inequality, 9(2), 249-288.
Meho, L. I., & Rogers, Y., (2008). Citation counting, citation ranking, and h-index of humancomputer interaction researchers: A comparison of Scopus and Web of Science. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 59(11), 1711-1726.
Meo SA, Al Masri AA, Usmani AM, Memon AN, Zaidi SZ, (2013) Correction: Impact of GDP, Spending on R&D, Number of Universities and Scientific Journals on Research Publications among Asian Countries. PLoS ONE 8(10).
Ranis, G., Stewart, F., & Samman, E., (2006). Human development: beyond the human development index. Journal of Human Development, 7(3), 323-358.
SCImago, (2007). SJR — SCImago Journal & Country Rank. Retrieved December 20, 2013, from http://www.scimagojr.com
United Nations Development Program: Human development report 2013 New York: Oxford University Press; 2013.
Van Raan, A. F., (2006). Comparison of the Hirsch-index with standard bibliometric indicators and with peer judgment for 147 chemistry research groups. scientometrics, 67(3), 491-502.
Vinkler, P., (2008). Correlation between the structure of scientific research, scientometric indicators and GDP in EU and non-EU countries. Scientometrics, 74(2), 237-254.
World Bank Development Indicators (WBDI) 2013, from http:// www.worldbank.org..

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار