بازشناسی نقش و جایگاه ارتش در تحولات سیاسی- اجتماعی مصر؛ پیش و پس از سقوط دولت مرسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه علوم سیاسی ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزادشهر، ایران

چکیده

شاید بی‌راه نباشد اگر گفته‌شود که تولد مصر جدید همراه با ایجاد ارتش به سبک جدید و به تقلید از ارتش‌های مدرن اروپایی بوده‌است؛ بنابراین، در خوانش بسیاری از تحولات و فرایندهای سیاسی و رویدادهای نظامی، امنیتی و سیاسی و حتی اقتصادی این کشور پس از استقلال رسمی، ارتش به‌گونه‌ای‌ بی‌بدیل و منحصربه‌فرد نقش‌داشته‌است. ارتش مصر دو بار مسیر تاریخ سیاسی این کشور را تغییرداده‌است؛ بار نخست، دخالت ارتش به انقلاب سال ۱۹۵۲ و سرنگونی ملک فاروق، پادشاه این کشور انجامید و بار دوم در روز سوم ژوئیه ۲۰۱۳، یعنی 61 سال بعد، به سقوط دولت محمد مرسی ختم‌شد.
 نوشتار حاضر تلاش‌دارد با بهره‌گیری از روش تحلیلی- تاریخی، چرایی این مهم را واکاوی‌کند. نتایج تحقیق نشان‌می‌دهند که با توجه به نقش تاریخی- سیاسی ارتش مصر در فرایند دولت – ملت‌سازی در این کشور و اینکه همه رهبران مصر به‌استثنای محمد مرسی، پیشینه نظامی داشته‌اند، می‌توان مدعی شد که در مصر به‌استثنای دوران کوتاه مرسی، همواره حکومت نظامیان، حاکم بوده‌است؛ بااین‌حال، موفقیت ارتش مصر در تأمین ثبات و آرامش در دوره پس از کودتا و جایگاه آینده آن در صحنه سیاسی، تاحد زیادی به نحوه تعامل آن با گروه‌های فعال در صحنه داخلی مصر ازجمله اخوان‌المسلمین و چگونگی برقراری توازن در روابط با قدرت‌های خارجی بستگی‌خواهد‌داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Recognizing the Role and Status of Military in the Political and Social Developments in Egypt, before and after the Fall of Morsi's Government

نویسنده [English]

  • masoud motallebi
Assistant Professor of Political Science, Islamic Azad University, Azadshahr Branch, Iran.
چکیده [English]

The Egyptian army has changed the course of this country's political history two times. First, military intervention led to the 1952 revolution and the overthrow of King Farouk, who was the king of this country; again, in July 3rd i.e. sixty-one years later it led to the fall of Mohamed Morsi. This paper seeks to explore the cause of this major event by using historical-analytic method. The results suggest that considering the historical-political role of the Egyptian army in the process of state formation and nation building in the country and that all leaders of Egypt except Mohamed Morsi have had military backgrounds, it can be said that stratocracy has always been ruled in Egypt except for Morci's short era. Yet, the Egyptian army's success in providing stability and peace in the period after the coup against Morsi and its future position in the political arena will largely depend on the way they interact with activists in the Egypt's internal scene such as the Muslim Brotherhood and the way they balance their relations with external powers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Egypt"
  • "The Army"
  • "The Middle East"
  • "The Muslim Brotherhood"
  • "Morsi's Government"
-   باقری دولت‌آبادی، علی و مهدی عوض‌پور (1392)؛  انقلاب مصر، ریشه‌ها، بازیگران و پیامدها  (با تمرکز به دوره 2011-2013)؛ تهران: گروه مطالعات آفریقا.
-      حسینی، مختار (1381)؛ برآورد استراتژیک مصر؛ چ 1، ج 1، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
-   ذوالفقاری، سید محمد و محسن محمدی (1393)؛ بررسی تحولات سیاسی اجتماعی مصر؛ تهران: پژوهشکده حج و زیارت، گروه مطالعات سیاسی- اجتماعی.
-      کردونی، روزبه (1392)؛ نگاهی به جایگاه ارتش در اقتصاد مصر؛ تهران: پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
-   کاویانی، مراد و  چمران بویه (1390)؛ «تأثیر ژئوپلیتیک رسانه بر جنبش‌های نوین اجتماعی»، مجموعه مقالات اسلام و تحولات ژئوپلیتیکی خاورمیانه و شمال آفریقا؛ تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران، ص391 تا 406.
1-    منابع انگلیسی
-Abdel-Malek, Anouar (1968), Egypt: Military Society: The Army Regime, the Left, and Social Change under Nasser, New York: Random House.
-Abul-Magd, Zeinab (2013), "The Egyptian Military in Politics and the Economy:  Recent History and Current Transition Status", Cmi Insight, October, No 2, pp1-6.
-Amin, Galal A. (2000), Whatever Happened to the Egyptians? Changes in Egyptian Society from 1950 to the Present, Cairo: American University in Cairo Press.
-Amin, Galal A. (2011), Egypt in the Era of Hosni Mubarak 1981-2011, Cairo: American University in Cairo Press.
-Clapham, Christopher & Philip, George (1985), The Political Dilemmas of Military Regimes, London: Crooin Helm.
-Cooley, John (1972), "Egyptian army unrest tests Sadat diplomacy," Christian Science Monitor, October 24.
-Harb, Imad (2003),"The Egyptian Military in Politics: Disengagement or Accommodation?", The Middle East Journal, Vol. 57, No. 2, spring, pp. 269-290.
-Kandil, Hazem (2012), Soldiers, Spies and Statesmen: Egypt’s Road to Revolt, Verso Books.
-Kartveit, Bard & Jumbert, Maria Gabrielsen (2014). Civil-Military Relations in the Middle East: A Literature Review, Chr. Michelsen Institute (CMI), Bergen, Norway.
-Monier, Elizabeth Iskander & Ranko, Annette (2013), "The Fall of the Muslim Brotherhood: Implications for Egypt". Middle East Policy, Volume 20, Issue 4, winter, pp111–123.
-Nagi, Saad Z. & Nagi, Omar (2011), "Stratification and Mobility in Contemporary Egypt," Population Review, Vol. 50, No. 1.
-Rubin, Barry (2001), "The Military in Contemporary Middle East Politics" , Middle East Review of International Affairs Journal, Vol. 5, No. 1 ,March ,pp47-62.
- Satloff, Robert (1988), Army and Politics in Mubarak's Egypt Paperback, Washington Institute for Near East Policy.
- Shahine, Selim H. (2013), "Youth and the Revolution in Egypt," Anthropology Today 27, No. 2.
-Timothy, Mitchell (2002), Rule of Experts: Egypt, Techno-politics, Modernity, University of California Press.
-Tschirgi, Dan; Kazziha, Walid and McMahon, Sean F. (2013), Egypt’s Tahrir Revolution, Lynne Rienner Publishers.
2-    منابع الکترونیکی
-      آقادادی، میثم (1392)؛ «بیم‌ها و امیدها در ارتش مصر»، اندیشکده راهبردی تبیین؛ مندرج در:
-       http://tabyincenter.ir/index.php/menu-examples/child-items-5
-      بخشی، احمد ( 1393)؛ «میلیتاریسم؛ نظام سیاسی جدید مصر در یک کلمه»، پایگاه تحلیلی- تبیینی برهان؛ مندرج در:
-       http://www.borhan.ir/Mobile/Detail.aspx?Id=8469.
 
-      سالم، سارا  (1392)؛ «ارتش مصر و انقلاب۲۰۱۱‌»، ترجمه مهرداد امامی، پایگاه علمی انسان‌شناسی و فرهنگ؛ مندرج در:
-      http://anthropology.ir/node/19918.
-      -AbuKhalil, As'ad (2013), "The New Egyptian Constitution: Blueprint of the Sisi Republic?" al-akhbar, Thu, 5 December, at:  http://english.al-akhbar.com/node/17815/.
-      -Ashour, Omar (2012), "Egypt's Draft Constitution: How Democratic Is It?" brookings.edu, 21 December, at:  http://www.brookings.edu/research/opinions/2012/12/21-egypt-constitution-ashour.