نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

چکیده

بدون بررسی زبان شعر، به‌ویژه در شعر غنایی که شاعر در آن از خویشتن خویش سخن می‌گوید، نمی‌توان پیام شاعر و آ‌نچه را بر او رفته است، به­درستی دریافت. اتّفاقی که در زبان می‌افتد، بازتابِ اتّفاقی است که در وجود شاعر افتاده است؛ چراکه عاطفه و هیجان، همان‌گونه که بر جسم اثر می‌گذارد، بر زبان نیز اثر می‌گذارد. انتخاب واژه‌ها، ترکیب آنها با یکدیگر و نوع جملاتی که گوینده به­کارمی‌گیرد، حجم گسترده‌ای از اطّلاعات را در دسترس مخاطب قرارمی‌دهد که عاطفه و هیجان، تنها بخشی از آن است. بخش قابل­توجّهی از آنچه ما دربارة هستی‌شناسی، فرهنگ، منش، اخلاق و رفتار اجتماعی گویندگان می‌دانیم، مرهون همین زبان است. علم زبان‌شناسی، دستور زبان، بلاغت و معنی‌شناسی؛ همگی ابزارهایی هستند برای دریافت بهتر پیامی که در زبان نهفته است. در این پژوهش، چگونگی بازتابِ عواطف و هیجانات مولوی بر زبانِ شعر او در غزلیّات شمس، از سه دیدگاه زبان‌شناسی، دستور زبان فارسی و معنی­شناسی تحلیل و بررسی شده است و نقش عاطفی پیام در شبه­جملات و اصوات، نقش ادبی پیام، کاربرد ضمیر و نوع جملاتی که ندای درون شاعر را در معانی ثانوی متجلّی ساخته، پژوهیده شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reflection of Affection in the Language of Sonnets in Divan-e Shams

نویسندگان [English]

  • mohsen noorpisheh 1
  • Ziba Ghalavandi 2

1 PhD student of Persian language and literature University of Salman, Persian Kazeroun

2 Assistant Professor of Language and Literature at Salman University of Fars Kazeroon

چکیده [English]

It is not possible to receive the exact message of the poet and his detailed understanding of his experience unless his poetry is carefully examined, especially in lyrical poetry in which the poet speaks of his innermost self. What happens in the language, is a reflection of what has already happened in the poet's mind; because affection and excitement affect the language as well as the body. The way words are selected and combined with each other, and the type of sentences that speaker/writer uses provides a significant amount of information to the audience that affection and excitement are only part of it. A considerable part of our information about ontology, culture, manners, ethics, and social behavior of speakers/writers is based on the language they have used in their works. Linguistics, grammar, rhetoric and semantics are all effective tools for better understanding of the message lies in the language. The reflection quality of Mowlavi's affection and excitements on the language in his Divan-e Shamshas been analyzed, in present study, through three approaches of linguistics, grammar and semantics, and the emotional role of the message in pseudo-statements and interjection, the literary role of the message, the utilization of pronouns, and the type of sentences that manifest the poet's inner voice in secondary meanings are also studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Language
  • Linguistics
  • Affection
  • Sonnets of Divan-e Shams
  • semantics
  • Mowlavi
احمدی، بابک (1374)، حقیقت و زیبایی (درس‌های فلسفة هنر)، تهران، مرکز.
                          (1380)، ساختار و تأویل متن، تهران، مرکز.
انوری، اوحدالدین محمّد (1364)، دیوان، به کوشش سعید نفیسی، تهران، سکه.
پورنامداریان، تقی (1381)، سفر در مه (تأمّلی در شعر احمد شاملو)، تهران، نگاه.
                          (1384)، در سایة آفتاب (شعر فارسی و ساخت شکنی در شعر مولوی)، تهران، سخن.
پورنامداریان، تقی و امیرحسین ماحوزی (تابستان 1387)، «بررسی وجه شبه در کلیّات شمس»، مجله دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره 59، ش 186، ۴۱ -۶۴.
حافظ شیرازی، شمس­الدین­ محمّد (1383)، دیوان، به اهتمام جهانگیر منصور، تهران، دوران.
حسین­پور چافی، علی (1386)، بررسی و تحلیل سبک شخصی مولانا در غزلیّات شمس، تهران، سمت.
خاقانی شروانی، افضل­الدین ­بدیل (1378)، دیوان، تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران، زوّار.
خداپناهی، محمّدکریم (1388)، انگیزش و هیجان، تهران، سمت.
خلیلی جهانتیغ، مریم (1380)، سیب باغ جان (جستاری در ترفندها و تمهیدات هنری غزل مولانا)،
تهران، سخن.
ریچاردز، آی.ا (1375)، اصول نقد ادبی، ترجمة سعید حمیدیان، تهران، علمی و فرهنگی.
زرقانی، سیدمهدی و الهام اخلاقی (1391)، «تحلیل ژانر شطح براساس نظریة کنش گفتار»، ادبیّات
 عرفانی دانشگاه الزّهرا، دورة 3، ش 6، 61-80.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1381)، کلیّات، به کوشش بهاء­الدین خرمشاهی، تهران، دوستان.
شفیعی­کدکنی، محمّدرضا (1383)، ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت)، تهران، سخن.
شمیسا، سیروس، (1379)، بیان و معانی، تهران، فردوس.
صفوی، کورش، (1373)، از زبان‌شناسی به ادبیّات، جلد اول، تهران، چشمه.
                          (1383)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران، سورة مهر.
علوی مقدم، محمّد و رضا اشرف­زاده (1376)، معانی و بیان، تهران، سمت.
فردوسی، ابوالقاسم (1971-1960)، شاهنامه، تحت نظر ی.ا.برتلس و همکاران، مسکو، ادبیّات خاور.
گلمن، دانیل (1387)، هوش هیجانی، ترجمة نسرین پارسا، تهران، رشد.
مدرسی، فاطمه و امید یاسینی (1387)، «قاعده­افزایی در غزلیّات شمس»، تاریخ ادبیّات فارسی، ش۳/۵۹، ۱19-۱43.
مولانا، جلال­الدین محمّد (1376)، کلیّات شمس تبریزی، تهران، امیرکبیر.
                          (1377)، مثنوی معنوی، تصحیح عبدالکریم سروش، تهران، علمی و فرهنگی.
                          (1388)، غزلیّات شمس تبریز، مقدّمه، گزینش و تفسیر محمّدرضا شفیعی­کدکنی، تهران، سخن.
ناتل خانلری، پرویز، (1380)، دستور زبان فارسی، ویرایش سوم، تهران، توس.
نظامی گنجوی، ابومحمّد الیاس (1320)، مخزن الاسرار، تصحیح وحید دستگردی، تهران، ارمغان.
واردی، زّین و نجمه داناییان (زمستان 1389)، «بررسی وجوه زیباشناسی غزلیّات شمس»، ادب و زبان، دورة جدید، ش ۲۸، پیاپی ۲۵، ۳۶۱-۳۸۲.
 
Jakobson, R (1960), “Style in Language”. Edited by Thomas A. Sebeok. Published Jointly by The Technology press of  Massachusetts Institute of Technology and John Wiley & Sons, inc, New York. London. 350- 377.
Martinet, A (1960), Elements de Linguistique General, Colin. Paris.
Searl, John. R (1979), Indirect Speech Acts. Cambridge University Press. Cambridge
Searl, John. R, and Daniel Vanderveken (1985) Foundations of Illocutionary Logic. Cambridge University Press. Cambridge.