متدولوژی ویتگنشتاین در خصلت غیر شناختی زبان دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد، واحد تهران شمال، تهران، ایران

2 استاد دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران

چکیده

مقالۀ پیش‌رو با تعریف ایمان و ایمان گرایی مؤمنان (مسلمان، مسیحی و یهودی) و تقسیم آن به حاد و معتدل و بررسی رابطۀ ایمان‌گرایی و شکاکیت، به تحلیل دین‌گرایی ویتگنشتاین پرداخته است. نگاه دینی ویتگنشتاین بر خصلت غیرشناختی زبان دینی اذعان دارد و در عین حال باورهای دینی را اغلب بی‌دلیل می‌داند. فلاسفه‌ای که به‌نوعی تحت تأثیر افکار وی قرار گرفته‌اند، با عنایت به درستی تفسیر ایمان‌گرایانه یا زبان دینی ویتگنشتاین، دربارۀ ناواقع‌گرا بودن وی تردید دارند. به‌منظور سهولت، ایمان‌گرایی ویتگنشتاینی را در سه نکته خلاصه می‌کنیم: 1. بی‌دلیل بودن باورهای دینی؛ 2. تفسیر غیرشناختی از آنها و 3. تفسیر ناواقع‌گرایانه از دین.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آلستون، ویلیام پی (1380). دشنام‌زدایی از بازی زبان دینی، تهران، مجلۀ حوزه و دانشگاه.
  2. ـــــــــــ (1375). زبان دین، ترجمۀ سعید عدالت‌نژاد، مجلۀ حوزه و دانشگاهۀ شمارۀ ۸.
  3. آملی لاریجانی، صادق (1377). زبان دین و زبان علم ویتگنشتاین، مجلۀ حوزه و دانشگاه، شمارۀ ۱۶ و ۱۷.
  4. آنسکوم. جی. ‌ای. ‌ام (1349). مقدمه‌ای بر تراکتاتوس، ترجمۀ همایون کاکاسلطانی، تهران: نشر گام نو.
  5. آهنگران، محمد رسول (1395). عقلانیت و علم معیار تمایز معنویت در اسلام از معنویت در سایر مکاتب، فصلنامۀ علم و دین، دورۀ 7، شمارۀ 13.
  6. احمدی، بابک (1385). تردید، تهران: نشر مرکز.
  7. استیور، دان (1384). ایمان‌گرایی و فلسفۀ ویتگنشتاین، ترجمه و نقد ابوالفضل ساجدی، قبسات، شمارۀ ۳۵، بهار.
  8. اکبری، رضا (1384). ایمان‌گروی، بی‌جا: پژوهشگاه علوم‌وفرهنگ‌اسلامی.
  9. ـــــــــــ (1378). از بازی زبانی تا باور ایمانی از تراکتاتوس تا دربارۀ یقین، نامۀ فلسفه، شمارۀ پاییز.
  10. ـــــــــــ (1380). ویتگنشتاین، بازی‌های زبانی و ایمان‌گروی، پیام صادق، شمارۀ ۳۹، بهمن و اسفند.
  11. اکوان، محمد (1386). ایمان‌گرایی، خاستگاه و رویکرد آن در تفکر ویتگنشتاین، پژوهش‌های فلسفی، شمارۀ ۲۰۲، دانشگاه تبریز، پاییز و زمستان.
  12. الیاده، میرچا (1379). دین‌پژوهی، جلد 2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  13. برجیسیان، رسول (1385). تأثیر ویتگنشتاین متأخر بر الهیات، مجلۀ علمی ـ پژوهشی دانشگاه اصفهان، شمارۀ ۴۶، پاییز.
  14. پاپکین، ریچاردو آوروم استرول (1380)، کلیات فلسفه، انتشارات حکمت، چاپ اول.
  15. پاسمور، جان (1382). ویتگنشتاین و فلسفۀ زبان عرفی، ویتگنشتاین و تشبیه نفس به چشم، بی‌جا: نشر هرمس.
  16. پترسون، مایکل و دیگران (1376). عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، چ ششم، تهران: طرح نو.
  17. پرز، دیوید و دیگران (1382). ویتگنشتاین و تشبیه نفس به چشم، تهران: نشر هرمس.
  18. پلانتینگا، الوین (1381). عقل و ایمان: دانشگاه قم و انجمن معارف اسلامی ایران.
  19. پیلین، دیوید. ای (1383). مبانی فلسفۀ دین: پژوهشگاه علوم‌ و فرهنگ‌ اسلامی.
  20. تالیافرّو، چارلز(1382). فلسفۀ دین در قرن بیستم: نشر سهروردی.
  21. تیلمن، بی. آر (1382). ویتگنشتاین، اخلاق و زیبایی‌شناسی، بی‌جا: انتشارات حکمت.
  22. جان، استراهان؛ دایان نایت، جان؛ سدلاسک، ای (1384). طرح پرسشنامه و سنجش نگرش دینی، مشهد: نشر مرندیز.
  23. جان، هایمان (1992). فلسفۀ دین ویتگنشتاین، هفت آسمان، شمارۀ ۱.
  24. جمعی از اندیشمندان (1388).زندگی و بس، بی‌جا: انتشارات اطلاعات.
  25. جمعی از نویسندگان (1381). فرهنگ واژه‌ها، قم: مؤسسۀ اندیشه و فرهنگ دینی.
  26. جوادی، محسن (1381). ایمان‌گرایی ویتگنشتاینی،  قبسات، شمارۀ ۲۶، زمستان.
  27. ـــــــــــ (1385). نقد و بررسی کتاب ایمان‌گروی، حکمت و فلسفه ۳، پاییز.
  28. حقیقت، لاله (1380). ایمان‌گرایی ویتگنشتاین،  اندیشۀ دینی، شمارۀ ۷، دانشگاه شیراز، بهار.
  29. خاتمی، محمود (1379).ویتگنشتاین و دین، فلسفه، شمارۀ ۱، دانشگاه تهران.
  30. دانالد، هادسون (1378). ویلیام لودویگ ویتگنشتاین، ربط فلسفۀ او به باور دینی، بی‌جا: انتشارات گروس.
  31. رحیمیان جبار (1388). بررسی تطبیقی برخی از مسائل مرتبط با ایمان از دیدگاه مولانا و کرکگارد، فلسفۀ دین، سال ۶، شمارۀ ۲.
  32. زندیه، عطیه (1386). دین و باور دینی در اندیشۀ ویتگنشتاین: نشر نگاه معاصر.
  33. سیرل، بارت (1374). خدا در فلسفۀ ویتگنشتاین متقدم، ترجمۀ هدایت علوی‌تبار، ارغنون، شمارۀ ۷، پاییز و زمستان.
  34. عباسی، ولی‌الله (1382). فدئیسم، نگاهی به ایمان‌گرایی افراطی و اعتدالی، معرفت، شمارۀ 67.
  35. علیزمانی، امیر عباس (1387). سخن گفتن از خدا، چ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  36. فسنکول، ویلهلم (1385). گفتنی‌ها، ناگفتنی‌ها، تهران: نشر هرمس.
  37. فعالی، محمد تقی (1379). درآمدی بر معرفت‌شناسی دینی و معاصر، تهران: نشر معارف.
  38. ـــــــــــ (1385). تجربۀ دینی و مکاشفۀ عرفانی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  39. ـــــــــــ (1388). فلسفه، کتاب ماه، ویژه‌نامۀ ا. ویتگنشتاین، سال ۲، شمارۀ ۲۲.
  40. فیلیپس، دی. زد (1382). دین در آینۀ ویتگنشتاین، هفت آسمان، شمارۀ ۱۸.
  41. ـــــــــــ (بی‌تا). وجود متعالی، پژوهشنامۀ متین، شماره‌های ۲۳ و ۲۴.
  42. کاپلستون، فردریک (1384). فلسفۀ معاصر، تهران: انتشارات زوار.
  43. کاشفی، محمد رضا (1380). فرهنگ و مسیحیت در غرب، تهران: دانش و اندیشۀ معاصر.
  44. کیوپیت، دان (1385). دریای ایمان، چ اول، تهران: طرح نو.
  45. لگنهاوزن، محمد (1379). گناه ایمان‌گرایی ویتگنشتاین، مجلۀ نقد و نظر، مترجم: سید محمود موسوی، سال هفتم شمارۀ ۱ و ۲.
  46. ملکم، نورمن (1383). دیدگاه دینی ویتگنشتاین، تهران: نشر گام نو.
  47. ـــــــــــ (1382). شرح احوال و آرای ویتگنشتاین، تهران: نشر هرمس.
مجله علمی
دوره 15، شماره 4
دی 1397
صفحه 771-792

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار