تحلیل گفتمان نظامی در منظومۀ خسرو و شیرین از منظر آمریّت گوینده

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

نظامی گنجوی قصه‌گو و سراینده‌ای تواناست که با استفادۀ مناسب و بجا از ساختارهای زبانی، جهان داستان و جهان تک‌تک قهرمانان را آن گونه که می‌خواهد و بر وفق هدفی که دنبال می‌کند، شکل می‌دهد. نظامی چگونه موفق می‌شود با آمریّت و اتوریته، صدای خود را در داستان ایجاد کند، روال داستان را بر وفق هدف خود شکل دهد و خواننده را با خود همراه سازد؟ در این مقاله، به بررسی روش‌های نظامی در کنترل روال روایت می‌پردازیم. تحلیل گفتمان نظامی در منظومۀ خسرو و شیرین و بررسی کارکرد بینافردی و ذهنی زبان نشان می‌دهد که نظامی شگردهای مختلفی چون مدالیته (بیان حالت)، تعدّی، عمل گفتار، تغییر زاویۀ دید و کانون‌سازی را برای تثبیت آمریّت خود و هدایت روال روایت هوشمندانه به‌کار می‌گیرد و به سبکی رنگین و مؤثر دست پیدا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Discourse Analysis of Nizami Ganjavi in his "Khosrow and Shirin" from the perspective of Author's Command

نویسندگان [English]

  • Maryam Musharrafolmolk 1
  • Samerames Abrahemi 2
1 Associate Professor in Persian Language and Literature, Shahid Beheshti University
2 Ph.D. Candidate in Persian Language & literature, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Nizami Ganjaviis a powerful storyteller and poet who shapes the world of stories and the world of each of the heroes as he wants, through proper using of lingual structures and based on the purpose he follows. How does Nizami succeed to create his voice in the story with command and authority? And how does he shape the routine of the story according to his purpose and how does he makes the audience accompanied with him? The methods Nizami used to control the routine of narrative are studied in present paper. The discourse analysis of Nizami's romance, khosrow and Shirin, and scrutinizing the interpersonal and mental function of language show that  Nizami has intelligently used a variety of techniques, such as modality (state expression), aggression, speech, viewpoint changing, and focusing to consolidate his command, to lead the  routine of  narrative, and to achieve a colorful and effective style.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nizami Ganjavi
  • Khosrow and Shirin
  • Discourse analysis
  • Authority
  • Interpersonal function of language
  • Mental function of language

مراجع

آبرامز، مایر هوارد (1387)، فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، تهران، رهنما.
آقاگل‌زاده، فردوس (1386)، «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات»، ادب‌پژوهی، ش 1، صص 17ـ28.
ـــــــــــــــــ (1385)، تحلیل گفتمان انتقادی، چ 1، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
آقاگل‌زاده، فردوس و مریم سادات غیاثیان (1386)، «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی»، زبان و زبانشناسی، د 3، ش 1(5 پیاپی)، صص 39ـ54.
ایران‌زاده، نعمت‌الله و کبری مرادی (1394)، «بررسی یادداشت‌های درد جاودانگی قیصر امین‌پور بر اساس نظریۀ نقش‌گرای هلیدی»، متن‌پژوهی ادبی، ش 65، صص 7ـ22.
پورنامداریان، تقی (1380)، «بلاغت و گفتگوی با متن»، مجلۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه تربیت معلم، ش 32، صص 53ـ74.
پهلوان‌نژاد، محمدرضا و فائزه وزیرنژاد (1388)، «بررسی سبک رمان چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم با رویکرد فرانقش میان‌فردی نظریۀ نقش‌گرایی»، ادب‌پژوهی، ش 7 و 8، صص 51ـ78.
دُرپر، مریم (1391)، «سبک‌شناسی انتقادی رویکردی نوین در بررسی سبک بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی»، نقد ادبی، ش 17، صص 37ـ62.
فالر، راجر (1381)، ب، «ادبیات به منزلۀ کلام»، زبانشناسی و نقد ادبی، ترجمۀ مریم خوزان و حسین پاینده، ویراست دوم، تهران، نشر نی، صص 81ـ90.
فاولر، راجر،(1395) سبک و زبان در نقد ادبی، ترجمۀ مریم مشرّف، انتشارات سخن، تهران.
ـــــــــ (1381)، الف، «بررسی ادبیات به منزلۀ زبان»، زبانشناسی و نقد ادبی، ترجمۀ مریم خوزان و حسین پاینده، ویراست دوم، تهران، نشر نی، صص 19ـ38.
نظامی گنجه‌ای، الیاس‌بن یوسف (1385)، خمسۀ نظامی، بر اساس چاپ آکادمی علوم آذربایجان، چ 1، تهران، هرمس.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1389)، خسرو و شیرین، به کوشش سعید حمیدیان، چ 11، تهران، قطره.
نبوی، محمد (1393)، «در جستجوی روایتی دیگر: شعر همچون فرایند»، به سوی زبانشناسی شعر، چ 1، تهران، آگه.
Boris, Uspensky (1973), Trans. Valentina Zavarin and Susan Wittig, A Poetics of Composition, 1th Eds, Berkeley, University of California Press.
Bradford, Richard (1997), Stylistics, 1th Eds, Routledge, London and New York.
Fowler, Roger (1996), Linguistic Criticism, 2th Eds, Oxford, University Press.
Genette, Gérard (1980), Trans. Jane E. Lewin, Narrative Discourse, 1th Eds. Oxford: Basil Blackwell.
Halliday, Mickel (1970) “Language Structure and Language Function”, New Horizons in Linguistics, Harmonds Worth, Penguin.
ــــــــــــــــــــــــ (1971), “Linguistic Function and Literary Style: an Enquiry into the Language of William Golding's 'The Inheritors'”, Literary Style: a Symposium, New York, Oxford University Press.
ـــــــــــــــــــــــــ (1994), Introduction to Functional Grammar, 2th Eds, London, Edward Arnold.
Tyson, Lois, (2006), Critical Theory Today, a User Friendly Guide, 2th Eds, New York, Routledge.
Uspensky , Boris, (1973) trans .Valentina Zavarin and Susan Witting, A Poetics of Composition( Berkeley: University of California Press,
Halliday M., Introduction to Functional Grammar (London: Edward Arnold, 2nd edn., 1994)

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 شهریور 1395
  • تاریخ بازنگری: 07 بهمن 1395
  • تاریخ پذیرش: 03 اردیبهشت 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار