تحلیل عوامل مؤثر بر نحوۀ مواجهۀ افراد با بیماری کرونا با تأکید بر دینداری و بی‌تفاوتی اجتماعی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه فرهنگیان

2 دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تحقیق حاضر به بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر نحوۀ مواجهه افراد با بیماری کرونا می‌پردازد. در این پژوهش با درنظرگرفتن دینداری و بی‌تفاوتی اجتماعی به‌عنوان مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر مواجهۀ افراد با بیماری کرونا، روی ابعاد رفتاری، احساسی و نگرشی تمرکز شده است. از آنجا که افراد دیندار هنگام روبه‌روشدن با بحران‌های انسانی مواجهۀ عاقلانه‌تر و توأم با آرامش بیشتری دارند، چارچوب نظری مقاله، براساس نظریۀ انطباق مذهبی شکل گرفته است. همچنین مطابق رویکرد عقل‌گرایی دینی، گرایش‌های دین‌مدارانه نقش مؤثری بر شکل‌دهی به رفتار مسئولانۀ مردم در مواجهه با بیماری کرونا دارند. این مطالعه به روش پیمایشی و با ابزار جمع‌آوری دادۀ پرسشنامه انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش، کلیۀ افراد ساکن شهر تهران هستند و سیصد نفر به‌عنوان نمونۀ تحقیق، با روش خوشه‌ای، متناسب با حجم انتخاب شدند. نتایج آزمون رگرسیون چندمتغیره نشان داد شاخص «مواجهه با کرونا» و متغیرهای مستقل، رابطۀ معناداری در ابعاد مختلف دارد (427/0=R). یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد ارتباط غیرمستقیمی بین بی‌تفاوتی اجتماعی و مواجهه با کرونا وجود دارد (268/0-B=)؛ به این صورت ‌که با افزایش بی‌تفاوتی اجتماعی در میان مردم، آن‌ها کمتر اصول بهداشتی را رعایت می‌کنند. همچنین دینداری افراد بر نحوۀ مواجهه آن‌ها با بیماری کرونا تأثیر مستقیم دارد (242/0B=)؛ به‌‌گونه‌ای‌که افراد دیندارتر بیش از بقیه سعی دارند در برخورد با این بیماری رفتار مسئولانه‌ای از خود نشان دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of Factors Influencing People's Coping with the Covid-19 Pandemic with Special Reference to Religiosity and Social Indifference

نویسندگان [English]

  • Behnam Lotfi khachaki 1
  • Tahereh Lotfi Khachaki 2
1 Assistant professor, Department of Humanities and Social Science, University of Farhangian
2 PhD in Economic Sociology and Development, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Introduction: As an unprecedented crisis, the Corona virus outbreak has upset many current aspects of human life in a very sudden and widespread way. This highly contagious disease, more than any other epidemic, has various cultural and social consequences, affecting all aspects of social life. This study examines the social factors that influence how people cope with Covid-19 disease. The study focuses on religiosity and social indifference as social components that influence people’s response to Covid-19 in the dimensions of behavior, emotion, and attitude. The theoretical framework of the present paper is based on religious coping theory, according to which religious people face human crises in a wiser and more relaxed manner. According to the religious rationalism approach, religious tendencies play an effective role in shaping people’s responsible behavior in the face of Covid-19 disease.
Method: This study was conducted by using a survey in which data were collected by a questionnaire. The statistical population of this study was all people living in Tehran city, and 300 people were selected as the research sample by a cluster method appropriate to the size. The method consisted of first considering each of the 22 districts of Tehran as a cluster. Then, according to the population of each cluster, a number of areas were randomly selected from each of them. Finally, blocks were randomly selected in the selected areas, and within each block, a number of households were selected using a simple random sampling method. In the sample selection, the percentage of randomly selected individuals from each group was equal to the percentage of the same group in the target population.
Findings: The results show that most of the respondents, 34.4%, have a college degree and most of them, about 30%, are students. Regarding the context variables, there is no significant relationship between the “Facing the COVID -19” index and the marital status of the individuals. Of course, women are slightly more likely than men to follow health tips and social distance. On the other hand, there is a significant relationship between this index and the level of education; that is, as the level of education increases, people show better behavior toward coronary disease. The average value of the “Facing the COVID -19” index is 4, which means that the respondents largely follow the health recommendations. The mean score of the sample population for “religiosity” is 3.48, indicating a relatively high level of religiosity. The percentage of “social indifference” in the sample is almost low. Thus, 46.2% of individuals have low indifference and 19.8% have very low indifference. The results of the multivariate regression test show that there is a significant relationship between the index “Facing the COVID-19” and independent variables in different dimensions (R = 0.427). The results of this study show that there is an indirect relationship between “social indifference” and “Facing the COVID-19” (B = -0.268); when social indifference increases among people, they follow less health advice. “Religiosity” also has a direct effect on the management of Covid-19 disease (B = 0.242), such that religious people try more than others to show responsible behavior in dealing with this disease.
Conclusion: Two main research hypotheses were confirmed. According to them, the strongest significant relationship between “Facing the COVID-19” and independent variables is associated with the “social indifference” index (r = -0.365). This shows that with the increase of social indifference among people in society, the level of compliance with health protocols among them has decreased and these people act more negligence in the face of corona. On the other hand, by decreasing indifference and increasing social responsibility, people will be more reasonable and responsible to corona disease. On the other hand, there is a significant positive correlation between Facing the COVID-19 and religiosity (r = 0.347). This finding confirms another hypothesis of the study and shows that religious people follow the principles of social distancing more than others. The higher people’s religiosity, the better they behave in terms of health advice during corona outbreak.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religiosity
  • Social Indifference
  • Covid-19 Pandemic
  • Health Advice
  • ارونسون، الیوت (1386)، روان‌شناسی اجتماعی، ترجمۀ حسین شکرکن، چاپ دوم، تهران: رشد.
  • باقری، یاسر، اکبرپور روشن، نرگس، آشوری، یکتا و مهدی سلیمانیه (1399)، «کرونا و تشدید فقر؛ مروری بر گزارش‌های بین‌المللی دربارۀ آثار فقر بر کرونا»، گزارش‌های سیاستی مؤسسۀ عالی پژوهش تأمین اجتماعی درخصوص کروناویروس، شمارۀ 13: 1-7.
  • باقی، عمادالدین (1400)، «جامعه‌شناسی الهیات کرونا: چالش‌های مذهبی و برونداد نهایی»، مطالعات اجتماعی ایران، شمارۀ 4: 6-31.
  • بنسبردی، علی، نظری ترشیزی، احمد و ندا مؤید (1398)، «تحلیل گرایشات اخلاقی دانشجویان ورزشکار: نقش دینداری، جنسیت و نوع رشتۀ ورزشی»، پژوهش در ورزش تربیتی، دورۀ هفتم، شمارۀ 17: 139-158.
  • محسنی تبریزی، علیرضا و مجتبی صداقتی‌فرد (1390)، «پژوهشی دربارۀ بی‌تفاوتی اجتماعی در ایران؛ مورد پژوهش شهروندان تهرانی»، جامعه‌شناسی کاربردی، شمارۀ 43: 1-22.
  • چیت‌ساز، محمدجواد (1399)، «کرونا و دینداری: چالش‌ها و تحلیل‌ها»، ارزیابی تأثیرات اجتماعی ویژه‌نامۀ پیامدهای شیوع ویروس کرونا-کووید 19، شمارۀ 2: 151-162.
  • رضایی، فرامرز، بهیان، شاپور و محمدعلی چیت‌ساز (1400)، «تبیین جامعه‌شناختی عوامل مرتبط با بی‌تفاوتی سیاسی با تأکید بر دینداری (مورد مطالعه: شهروندان شهر اهواز)»، پژوهش‌های جامعه‌شناختی، شمارۀ 1: 7-29.
  • رفیعی، محسن، خرسندی، اکبر و صباح عباسی (1397)، «پیش‌بینی مسئولیت‌پذیری کارکنان براساس دینداری و هوش اخلاقی در دانشگاه‌های شهر بیجار»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شمارۀ 28: 381-402.
  • سفیری، خدیجه، میرسندسی، محمد و فاطمه عموعبداللهی (1395)، «بررسی رابطۀ تفکر انتقادی و ابعاد اصلی دینداری در بین دانشجویان کارشناسی ارشد»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 3: 457-484.
  • سلگی، محمد، مطلبی، داریوش و اسماعیل غلامی‌پور (1399)، کرونا و جامعۀ ایرانی؛ سویه‌های فرهنگی و اجتماعی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر ارتباطات.
  • علوی‌پور، سیدمحسن و حوریه احدی (1399)، مجموعۀ علوم انسانی و کرونا 1؛ رنج جدید گنج امید، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • فاضلی، نعمت‌الله (1399)، «مردم‌نگاری کرونای ایرانی»، مجموعه مقالات کرونا و جامعۀ ایرانی؛ سویه‌های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر ارتباطات، شمارۀ 1: 25-44.
  • قادرزاده، امید و مهدی رادمان (1397)، «بی‌تفاوتی اجتماعی جوانان و گسست اجتماعی-فرهنگی؛ مطالعۀ پیمایشی جوانان شهر بوکان»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شمارۀ 39: 59-76.
  • قادری، صلاح‌الدین و نیلوفر اورعی (1400)، «دین و کووید ۱۹ بخشی از مسئله‌بخشی از راه‌حل»، مطالعات اجتماعی ایران، شمارۀ 4: 75-92.
  • قائمی، فاطمه، بلالی، اسماعیل و علی محمدقدسی (1394)، «ارتباط دینداری و بی‌تفاوتی اجتماعی در شهر همدان»، دانش انتظامی همدان، سال دوم، شمارۀ 6: 99-115.
  • کتابی، محمود، گنجی، محمد، احمدی، یعقوب و رضا معصومی (1383)، «دین، سرمایۀ اجتماعی و توسعۀ اجتماعی و فرهنگی»، مجلۀ پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورۀ هفدهم، شمارۀ 2: 169-192.
  • کلانتری، میترا و عبدالحسین کلانتری (1391)، «دینداری در نسل‌های مختلف (مطالعۀ موردی شهرستان ساری)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورۀ اول، شمارۀ 2: 173-200.
  • گنجی، محمد و مینا هلالی ستوده (1390)، «رابطة گونه‌های دینداری و سرمایة اجتماعی (رویکردی نظری و تجربی در بین مردم شهرستان کاشان)»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست‌ودوم، شمارۀ 42: 95-120.
  • مبلغی، عبدالمجید (1399)، «تصمیم‌گیری مسئولانه؛ اساسی‌ترین حق شرعی در مقابله با کرونا»، علوم انسانی و کرونا 1؛ رنج جدید گنج امید، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شمارۀ 1: 154-159.
  • متقی‌نیا، قاسم (1400)، «نقش معنویت و دینداری در رشد پس از سانحۀ کرونا‌ویروس در ایران»، فصلنامۀ یافته، شمارۀ 23: 56-71.
  • محدثی گیلوایی، حسن (1399)، «کرونا و برخی باورهای دینی سنتی»، مجموعه مقالات کرونا و جامعۀ ایرانی؛ سویه‌های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر ارتباطات، شمارۀ 1: 331-341.
  • میرزائی، حسین (1399)، جستارهایی در آموزش عالی، علم و بحران کرونا در ایران، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  • میرسندسی، محمد (1383)، سنجش میزان و انواع دینداری در میان دانشجویان، پایان‌نامة دکتری جامعه‌شناسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
  • میرمحمدی، منیر سادات، حقیقتیان، منصور و اسماعیل جهانبخش (1395)، «عوامل اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر مسئولیت‌پذیری جوانان شهر تهران»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شمارۀ 34: 151-167.
  • همیلتون، ملکم (1387)، جامعه‌شناسی دین، ترجمۀ محسن ثالثی، تهران: ثالث.
  • وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (1400)، آخرین آمار کرونا در ایران، قابل‌دسترس در

 https://behdasht.gov.ir/اخبار/--آخرین-آمار-کرونا-در-ایران-اعلام-شد

 

  • Baghi, E.(2021), “Sociology of Corona Theology: Religious Challenges and the Final Output”, Social Studies of Iran, No. 4: 6-31. (In Persian)
  • Baker, J. O., Martí, G., Braunstein, R., Whitehead, A. L., & Yukich, G. (2020), “Religion in the age of social distancing: How COVID-19 presents new directions for research”, Sociology of Religion, No. 81: 357-370.
  • Benjamins, M. R., Christopher, G., Ellison, N., Krause, M., & Marcum, J. P. (2011), “Religion and Preventive Service Use: Do Congregational Support and Religious Beliefs Explain the Relationship between Attendance and Utilization?”, Journal of Behavioral Medicine, No. 34: 462–476.
  • Bentzen, J. (2020), “In crisis, we pray: Religiosity and the COVID-19 pandemic”, Economic Policy Research, No. 8: 49-63.
  • Boguszewski, R., Makowska, M., Bożewicz, M., & Podkowińska, M. (2020), “The COVID-19 Pandemic’s Impact on Religiosity in Poland”, Religions journal, No. 11: 612-646.
  • Bussing, A., Kerdar, S. H., Akbari, M. E., & Rassouli, M. (2021), “Perceptions of Spiritual Dryness in Iran During the COVID-19 Pandemic”, Journal of Religion and Health, No. 59: 1-25.
  • Carey, L. B., Cohen, J., Koenig, H. G., Gabbay, E., & Carey, L. (2021), “COVID‑19, Sex, Addictions, Women’s Health, Care of the Elderly, and Medical Education”, Journal of Religion and Health, No. 60:1425–1429.
  • Chitsaz, M. J. (2020), “Corona and Religiosity: Challenges and Analyzes”, Social Impact Assessment, Issue of Consequences of Corona-Covid 19 Outbreak, No. 2: 151-162. (In Persian)
  • Fastame, M. C., Ruiu, M., & Mulas, I. (2021), “Mental Health and Religiosity in the Sardinian Blue Zone: Life Satisfaction and Optimism for Aging Well”, Journal of Religion and Health, No. 60: 1-13.
  • Graafland, J. (2017), “Religiosity, attitude, and the demand for socially responsible products”, Journal of Business Ethics, No. 144: 121-138.
  • Hayward, R. D., Krause, N., Ironson, G., & Pargament, K. I. (2016), “Externalizing religious health beliefs and health and well-being outcomes”, Journal of behavioral medicine, No. 39: 887-895.
  • Ifeanyi Ede, V., & ZuokeKalu, D. (2020), “Coping With Covid-19 Pandemic In Africa: The Religious Coping Option”, The Socio-religious Dynamics in Africa, Proceedings of the International Conference of the Association for the Promotion of African Studies on the Impact of Covid-19 on Africa, No. 1: 10-23.
  • Isiko, A. P. (2020), “Religious construction of disease: An exploratory appraisal of religious responses to the COVID-19 pandemic in Uganda”, Journal of African Studies and Development, No. 12: 77-96.
  • Kowalczyk, O., Roszkowski, K., Montane, X., Pawliszak, W., Tylkowski, B., & Bajek, A. (2020), “Religion and Faith Perception in a Pandemic of COVID-19”, Journal of religion and health, No. 59: 2671-2677.
  • Lucchetti, G., Góes, L. G., Amaral, S. G., Ganadjian, G. T., Andrade, I., Almeida, P. O., & Manso, M. E. (2020), “Spirituality, religiosity and the mental health consequences of social isolation during Covid-19 pandemic”, The International journal of social psychiatry, No. 2: 93-122.
  • Luchetti, M., Lee, J. H., Aschwanden, D., Sesker, A., Strickhouser, J. E., Terracciano, A., & Sutin, A. R. (2020), “The trajectory of loneliness in response to COVID-19”, American Psychologist, No. 8: 1-12.
  • Meza, D. (2020), “In a pandemic are we more religious? Traditional Practices of Catholics and the COVID-19 in Southwestern Colombia”, International Journal of Latin American Religions, No. 4: 218-234.
  • Molteni, F., Ladini, R., Biolcati, F., Chiesi, A. M., Dotti Sani, G. M., Guglielmi, S., & Vezzoni, C. (2021), “Searching for comfort in religion: insecurity and religious behaviour during the COVID-19 pandemic in Italy”, European Societies, No. 23: 704-720.
  • Ridenour, J., Campbell, C. D., Bufford, R. K., & Gathercoal, K. (2008), The role of spirituality and the impact on social responsibility, California: Grad School of Clinical Psychology, Faculty Publications.
  • Rigoli, F. (2021), “The Link Between COVID-19, Anxiety, and Religious Beliefs in the United States and the United Kingdom”, Journal of Religion and Health, No. 60:43-61.
  • Sayin, O., & Bozkurt, V. (2021), “Sociology of coronavirus conspiracies in Turkey: Who believes and why”, The societal impacts of COVID-19: A transnational perspective, No. 1: 79-91.
  • Schwartz, S. H. (1992), “Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries”, Advances in Experimental Social Psychology, No. 25: 1–65.
  • Smith, L. G., & Gibson, S. (2020), “Social psychological theory and research on the novel coronavirus disease (COVID‐19) pandemic: Introduction to the rapid response special section”, The British journal of social psychology, No. 59: 571- 568.
  • Van Bavel, J. J., Baicker, K., Boggio, P. S., Capraro, V., Cichocka, A., Cikara, M., & Willer, R. (2020), “Using social and behavioural science to support COVID-19 pandemic response”, Nature human behaviour, No. 4: 460-471.
  • Wolf, L., Haddock, G., Manstead, A. S. R., & Maio, G. R. (2020), “The importance of (shared) human values for containing the COVID-19 pandemic”, British Journal of Social Psychology, No. 59: 618–627.
  • Worldometer (2021), coronavirus page, in worldometers.info/coronavirus/