نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای چین

چکیده

«هوی هوی یائو فانگ» یک دانشنامۀ داروهای گیاهی و طب اسلامی است که در نیمۀ دوم سلسلۀ مینگ (1368-1644م./769-1054ه.ق.) به زبان چینی و توسط دانشمندان مسلمانی ناشناخته در چین به رشتۀ تحریر در آمده است. در این کتاب انواع نسخ دارویی و دانش­های مربوط به داروشناسی، تئوریهای طبی و روش­های درمانی طب اسلامی مورد­بحث قرار گرفته است. این مقاله در­صدد تحلیل و بررسی منابع و مشخصات مصنفان این کتاب با تطبیق با متن «قانون در طب» است و به دو قسمت تقسیم می­شود: در قسمت اول با مرور تحقیقات پیشین به تحلیل ویژگی­های فصل­بندی این کتاب و برخی از آوانویسی فارسی چینی اسامی نسخ دارویی در این کتاب پرداخته شده و مقاله نشان می­دهد که این کتاب ترجمۀ مستقیم منابع معین طب اسلامی (ایرانی و عربی) به چینی نیست بلکه یک دانشنانۀ پزشکی جدید است که مؤلفان مسلمان بعد از جمع­آوری و تنظیم نسخه­های ترجمۀ چینی کتاب­های طبی فارسی و عربی که به چین معرفی شده بود برحسب روش فصل­بندی خودشان تألیف کردند. در قسمت دوم با بررسی انواع واژگان فارسی، چینی و آوانویسی­های چینی فارسی که در کنار اسم داروها برای توضیح معنی­شان نوشته شده است برخی از مشخصات نویسندگان این کتاب مشخص شده است: اولاً مولفان مهاجرین مسلمانی از ایران و سرزمین­های عرب یا اولاد آنها بودند که زبان چینی را یاد گرفتند اما بر زبان­های مادریشان (فارسی و عربی) مسلط نبودند؛ ثانیاً این مصنفان هنوز بر دانش­های داروشناسی چین تسلط نداشتند و در واقع سطح پایین شناخت مردم چین آن زمان از خاصیت­های بعضی داروها را منعکس کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Characteristics of Sources and the Authors of “Hui Hui Yao Fang;” A Comparative Reading of the Texts “Hui Hui Yao Fang” and “The Canon of Medicine”

نویسنده [English]

  • Cheng Wang

Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Shanghai University of International Studies, Shanghai, China

چکیده [English]

“Hui Hui Yao Fang:《回回藥方》is a large encyclopedia of Islamic medicine compiled in the late middle Ming Dynasty. This text includes a wide variety of medical knowledge including prescriptions, theories, and therapies. This paper first reviews the existing scholarly literature and history of “Hui Hui Yao Fang,” which reveals that “Hui Hui Yao Fang” is not merely a Chinese translation of one or more Arabic or Persian medical books, but rather it is a new medical encyclopedia compiled by authors who rewrote and reorganized the contents of various Chinese translations of different Arabic and Persian medical books that had been introduced to China during that period. Considering the connection between Chinese transliterations of foreign words and their annotations in this work, the second part of this paper is a comparative reading of “Hui Hui Yao Fang” and prominent Islamic medical books (Arabic and Persian). By analyzing the phenomenon of language in this book, I come to the conclusion that “Hui Hui Yao Fang” is a compilation of Chinese translations of various Arabic and Persian medical literature introduced to China during the Yuan and Ming Dynasties, and that it was composed by the Huihui (Muslims from Iran and Arab nations), who assimilated into the dominant Chinese culture by using their language and medical knowledge, and referring to the original texts of Persian and Arabic medical books under the unified guidance of a government official or non-governmental organizations. The authors’ knowledge of pharmacy is limited, and this limitation reflects the general problems of Hui medical scientists and even the medical community in China at that time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hui Hui Yao Fang
  • The Canon of Medicine
  • Ming Dynasty
  • Iran-China relations
  • Medicinal plants
شیخ­الرئیس ابوعلی سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمن شرفکندی (هه ژآر)، تهران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، 1392.
Somasiri Devendra,New Light on Some Arabic Lithic Records in Sri Lanka, in Sri Lanka and the Silk Road of the Sea, ed. by Sendake Bandaranyake, Lorna Dewaraja, K. D. G. Wimalaratne, The Sri Lanka National Commirion for UESCO and the Central Cultural Fund, Colombo, 1990, pp217-290.
منابع چینی (منابعچینیبهزبانفارسیترجمهشدهتاخوانندگانایرانیاینکتابنامهراراحت­تربخوانند).
الف. نسخ  «هوی هوی یائو فانگ»
回回药方(影印本)北京:学苑出版社, 2002.
هوی هوی یائو فانگ (چاپ عکسی)، پکن، شوه یوان، 2002.
ب. متون تاریخی چینی
[明], 李时珍, 本草纲目(新校注本)刘衡如、刘山永 校注, 北京:华夏出版社,2008.
(لی، شی جنبن تسائو گانگ مو (نسخۀ تصحیحی جدید)، تصحیح لیو خنگ ژو، لیو شان یونگ، پکن، هوا شیا، 2008.
ج. منابع معاصر چینی
宋岘, 回回药方考释, 北京:中华书局, 2000.
سونگ، شیان، تفاسیر هوی هوی یائو فانگ، پکن، ادارۀ چین، 2000.
ــــــ, 古代波斯医学与中国, 北京:经济日报出版社,2001.
ـــــــــــــ، طب فارسی باستانی و چین، پکن، روزنامۀ اقتصادی، 2001.
冯家升, 从历史上看阿拉伯与中国的友好关系[N], 光明日报, 06-09, 1955.
فنگ، جیا شنگ، مناسبات مودت چین کشورهای عربی از نگاه تاریخ، روزنامۀ نور، 06-09، 1955.
李经纬、邓铁涛, 中医大辞典,北京:人民卫生出版社, 1995.
لی، جینگ وی و دنگ، تیه تائو لغتنامۀ طب سنتی چین، پکن، بهداشتی مردم، 1995.
刘迎胜,《回回药方》与中国穆斯林医药学[J], 新疆社会科学 (3), 92-105页. 1990.
(لیو، یینگ شنگ، «هوی هوی یائو فانگ» و طب و داروشناسی مسلمانی چینی، علوم اجتماعی سین کیانگ، 1990(3)، 105-92، 1990.
马明达、陈静辑, 中国回回历法辑丛-译天文书序, 兰州:甘肃民族出版社, 1996.
ما مینگ دا ، چن جینگ، مجموعۀ تقویم هوی هوی چین مقدمۀ ترجمۀ کتاب نجوم­بینی در دورۀ مینگ، لان جو، انتشارات ملی گان سو، 2، 1996.
王兴伊,《回回药方》西域民族医学方书之集大成者[J].医古文知识, 2005(4),44-45页, 2005.
 (وانگ، شینگ یی، «هوی هوی یائو فانگ»- چکیدۀ کتب طبی اقوام مناطق غربی، معلومات متون تاریخی طبی، (4)، 45-44، 2005.
岳家明,《回回药方》初探[J], 阿拉伯世界, ( 3), 108 -112页1985.
یوه، جیا مینگ، «بررسی اولیۀ «هوی هوی یائو فانگ»، جهان عرب، (3)، 108-112، 1985.
韩中义, 小经拼写体系及其流派初探[J].西北地儿民族学院学报 (3), 10-16页2005.
هان، جونگ یی، «بررسی جریان تحول خط «شیا را جینگ» خط الفبایی  با حروف عربی»، دانشگاه نانکن، (3)، 65-57، 2006.