نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سمیرا رویان ¹
• صمد سامانیان ²
• مسعود علیا ³

¹ دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

² دانشیار پژوهش هتر دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

³ استادیار فلسفه هنر دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

چکیده

«رؤیت‌پذیری» به­عنوان یکی از مؤلفه­های اصلی تحلیل­های فوکو جایگاه ویژه­ای در اندیشۀ وی دارد. تأکید او بر رؤیت‌پذیری به عنوان یکی از عوامل اصلی در شکل‌گیری علوم، و همچنین یکی از تکنولوژی­های قدرت، نشان دهندۀ این اهمیت است. استناد بر توصیفات تجسمی در تحلیل‌های فوکو سبب شده است که بسیاری از مفسران وی را فیلسوفی دیداری بدانند، ولی از دیگر سو، افشاگری او درباره جایگاه نگاه در اعمال قدرت، برخی دیگر را بر آن داشته است که وی را مخالف بینایی‌محوری بینگارند و استدلال کنند که فوکو از نگاه علیه نگاه استفاده کرده است. این مقاله، ضمن معرفی جایگاه نگاه و رؤیت‌پذیری در آثار فوکو، سعی دارد تصویر دقیقی از نسبت رؤیت‌پذیریبا قدرت در اندیشۀ وی ارائه دهد. بدین منظور، علاوه بر توصیف مفاهیم رویت‌پذیری و قدرت نزد فوکو، به تحلیل مقولات مرتبط با این مفاهیم در آثار دیرینه‌شناسانه و تبارشناسانۀ وی می­پردازیم. ما نشان خواهیم داد که قدرت، از یک سو، پدیدآورندۀ رؤیت‌پذیری هاست و از دیگر سو، رؤیت‌پذیری­ها هستند که به نوبۀ خود امکان شناخت قدرت، اعمال آن و حتی مداخله در آن را فراهم می‌آورند. قدرت، چه در جوامع سلطنتی و چه در جوامع مدرن از رؤیت‌پذیری بهره برده است؛ گاهی با نمایش شکوه خود، گاهی با پنهان شدن و گاهی با نظارت. فوکو با تأکید بر رؤیت‌پذیری های ادوار مختلف و نسبت آن­ها با قدرت، قصد دارد نشان دهد که همۀ راه­های رؤیت‌پذیری در آن واحد ممکن نیست و در آنچه می‌توانیم ببینیم محدودیت­هایی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

• فوکو
• رؤیت‌پذیری
• قدرت
• تبارشناسی
• دیرینه‌شناسی

عنوان مقاله [English]

Visibility-Power Relations in Foucault s Tought

نویسندگان [English]

• Samira Royan ¹
• Samad Samanian ²
• Masoud Olia ³

¹ Ph.D. student of Comparative and Analytical History of Islamic Art University of Tehran, Tehran, Iran.

² Associate Professor of art research at the University of Art, Tehran University, Tehran, Iran

³ Assistant Professor of Art Philosophy at Art University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Visibility, as a key factor in Foucault’s analyses, had a major role in his thought. It is represented in three ways in his studies: as visual descriptions, as a principle in formation of knowledge, and as a technology of power. Although Foucault’s emphasis on visual descriptions made some scholars considering him as a visual philosopher, by contrast, his revealing of visibility-power relation, induced others to describe him as an opponent of ocularcentrism and believe that Foucault uses “vision” for “denigration of vision”. Thus, this article, by clarifying Foucault’s approach to “vision” and “visibility”, tries to represent a subtle image of visibility-power relation in his thought. In this article, we will discuss that, although the importance of visibility and vision is perceptible in Foucault’s very first works, but it’s in his genealogies which the relation power-visibility and its role in human subjectivation are highlighted. Power, on the one hand, make visibilities and, on the other hand, these visibilities make power analysis, power exercise, and even intervening in power, possible, in turn. Power, in royal as well as modern societies made profit of visibilities; by displaying its glory, hiding itself, and surveillance. Foucault, emphasizing on visibilities of different eras and its relation to power, tries to show us all the ways of visibility are not possible in any given era, and there are limitations in what we can see.

کلیدواژه‌ها [English]

• Foucault
• Visibility
• Power
• Archeology
• Genealogy