نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانشناسی وآموزش کودکان استثنایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی،تهران، ایران

2 استادیارگروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی،تهران،ایران(نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی،تهران،ایران

چکیده

هدف:هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی روش دُروروش ترکیبی(آموزش مستقیم و آگاهی واج‌شناختی) بر علائم نارسا خوانی بود.روش‌شناسی:روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه دانش‌آموزان نارسا خوان که به مراکز اختلالات یادگیری شهر ارومیه در سال تحصیلی 97-98 مراجعه و تعداد45نفر به صورت هدفمند در دو گروه آزمایشی ویک گروه کنترل به‌ صورت تصادفی قرار گرفتند. در یک گروه روش دُر و در گروه دیگر روش ترکیبی هریک به مدت 20 جلسه‌‌ی 60دقیقه‌ای اجرا گردید. برای جمع‌آوری داده‌ها از آزمون خواندن ونارسا خوانی استفاده شد.تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیری بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد هر دو روش دُر و ترکیبی(آموزش مستقیم و آگاهی واج‌شناختی) به‌ طور معنی‌داری نسبت به گروه کنترل بر علائم نارسا خوانی اثربخش بوده اند(p <.05). همچنین نتایج مقایسه های زوجی نشان داد گروه ترکیبی(آموزش مستقیم و آگاهی واج‌شناختی)در اکثر مولفه‌های خواندن نسبت به گروه دُر اثربخش-تراست.نتیجه‌گیری:با توجه به اثربخشی آموزش آگاهی واج‌شناختی و مستقیم بصورت ترکیبی بر علائم نارسا خوانی دانش‌آموزان از اهمیت بالایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the effectiveness of dore method and combined method (direct instruction and phonological awareness) on the symptoms of student dyslexia

نویسندگان [English]

  • farshad behmard 1
  • mahnaz estaki 2
  • mansooreh shahriari ahmadi 3

چکیده [English]

The aim of this study was to compare the effectiveness of dore method and combined method (direct instruction and phonological awareness) on the symptoms of dyslexia. The method of the present study was semi-experimental pre-test-post-test with control group.The population included all students of elementary school of UROMIA (2018-2019) with dyslexia who referred to the learning problems center and 45 students were randomly divided into two experimental groups and one control. For one group, dore method and for the other group, the combined method was performed for 20sessions of 60-minute. Reading and dyslexia tests were used to measure the dependent variable. Data analysis using multivariate analysis of covariance showed that both dore method and combined methods (direct instruction and phonological awareness) were significantly more effective than the control group on the symptoms of dyslexia(p < .05). Also, the results of pair wise comparisons showed that the combined group (direct training, phonological awareness) In most components of reading, it is more effective than the dore group Therefore, paying attention to the effectiveness of phonological and direct awareness education in combination with the symptoms of student dyslexia is of great importance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Dore program"
  • "Direct instruction"
  • " Phonological Awareness"
  • "dyslexia"
ادیب سرشکی، ن.؛ مرادی، ن.؛ یادگاری، ف.؛ کنعانی، ز. (1395). اثربخشی آموزش توجه بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان. فصلنامه روان­شناسی شناختی، 4(4)، 69-61.
آلووی، ت. (2011). بهبود حافظه فعال. ترجمه علی‌‌اکبر ارجمدنیا و محسن شکوهی یکتا (1392). تهران: نشر طبیب.
ایمانی، م.؛ علیزاده، ح.؛ کاظمی، ف.؛ غباری بناب، ب. (1395). تدوین برنامه آموزش مستقیم و ارزیابی اثربخشی آن بر مهارت‌های حل مسئله ریاضی در دانش‌آموزان با اختلال یادگیری ویژه. استثنایی افراد روان­شناسی، 6(24)، 29-1.
بهمرد، ف.؛ استکی، م.، عشایری، ح.؛ اسدپور، ح. (1391). تأثیر آموزش حرکات درشت و ظریف بر کاهش علائم نارساخوانی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 2(2)، 39-25.
جنسن، ا. (2000). مغز و آموزش. ترجمه لیلی محمدحسین‌؛ سپیده، رضوی (1383). تهران: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
سیف نراقی،‏ م.؛ نادری،‏ ع. (1389). روان­شناسی و آموزش کودکان استثنایی.‏تهران: نشرارسباران.‏
علیزاده، ح. (1385). رابطه کارکردهای اجرایی عصبی- شناختی با اختلال‌های رشدی. تازه‌های علوم‌شناختی،8(۴)، 70-57.
غباری بناب، ب.؛ افروز، غ.، حسن‌زاده، س.؛ بخشی، ج.؛ و پیرزادی، ح. (1391). تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی فعال تفکرمدارانه و خود نظارتی بر درک مطلب دانش‌آموزان با مشکلات خواندن. ناتوانی‌های یادگیری، 1(2)، 97-77.
فارابی، م.؛ بیاضی‌ م. ح.؛ تیموری، س. (1389). تأثیر آموزش مهارت‌های آگاهی واج‌شناختی بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان مشکوک به نارساخوانی.فصلنامه کودکان استثنایی،10(4)‌، 342-335.

فاوست، آ. و نیکلسون، ر. (2009). مروری بر نقش مخچه در نارساخوانی. ترجمه احمد رمضانی واسوکلایی (1388). پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 9(3)، 272-255.

فتحعلی پور، غ.؛ قاسمی، س.؛ غباری بناب، ب.؛ به‌پژوه ا. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های خودنظارتی‌ توجه بر افزایش توجه در دانش‌آموزان با مشکلات خواندن. تعلیم و تربیت استثنایی،6(۱۴۳)، 13-5.
کریمی، ب.؛ علیزاده، ح.؛ سلیمانی، ا. (1392). تدوین برنامه و مقایسه‌ی اثر‌بخشی سه شیوه‌ی آموزش مستقیم، آگاهی واج‌شناختی و ترکیبی بر درک مطلب خواندن دانش‌آموزان دبستانی دارای اختلال خواندن. ناتوانی‌های یادگیری، 3(1)، 78-60.
کله، پ.؛ چان، ل. (1990). روش‌ها و‌ راهبردها در تعلیم و تربیت کودکان استثنایی. ترجمه فرهاد ماهر (1386). تهران: انتشارات جیحون.
لاری لواسانی، م.؛ هاشمی‌آذر، ژ.؛ پزشک، ش. (1396). مقایسه خلاقیت حرکتی در کودکان تیزهوش، با کودکان با اختلال یادگیری و کودکان عادی. فصلنامه کودکان استثنایی، 17(1)، 96-83.
لرنر، ژ. (1971). ناتوانی‌های یادگیری: نظریه‌ها‌، تشخیص و راهبردهای تدریس. ترجمه عصمت دانش (1384). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
نریمانی، م.؛ نوری، ر.؛ ابوالقاسمی، ع. (1394). مقایسه‌ی اثر بخشی راهبردهای آگاهی واج‌شناختی و چند حسی فرنالد بر پیشرفت مهارت‌های خواندن و درک مطلب دانش‌آموزان نارساخوان. ناتوانی‌های یادگیری، 4(3)، 120-104.
Adams, G., &Carnine, D. (2003).Direct instruction. In H. L. Swanson, K. R. Harris, & S. Graham (Eds.),Handbook of learning disabilities(pp. 403-416). New York: Guilford Press.
Al Dahhan, N. Z., Kirby, J. R., & Munoz, D. P. (2016). Understanding reading and reading difficulties through naming speed tasks: Bridging the gaps among neuroscience, cognition, and education.AERA Open, 2(4), 2332858416675346.
American psychiatric association. (2013). Diagnostics and statistical manual of mental disorders (5thed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Aravena, S., Tijms, J., Snellings, P., & van der Molen, M. W. (2016).Predicting responsiveness to intervention in dyslexia using dynamic assessment.Learning and Individual Differences, 49, 209-215.
Ashburn, S. M., Flowers, D. L., Napoliello, E. M., & Eden, G. F. (2020). Cerebellar function in children with and without dyslexia during single word processing.Human Brain Mapping, 41(1), 120-138.‏
Brueggemann Taylor, A. E. (2014). Diagnostic assessment of learning disabilities in childhood: bridging the gap between research and practice (contemporary issues in psychological assessment). New York:Springer.
Carroll, J. M.,Solity, J., &Shapiro, L. R. (2016). Predicting dyslexia using prereading skills: The role of sensorimotor and cognitive abilities. Journal of Child Psychology and Psychiatry,57(6),750-758.
Casalis, S. & Cole, P. (2009). On the relationship between morphological and phonological awareness: Effect of training in kindergarten and in first-grade reading. First Language, 29(1), 113-142.
‏Cunningham, A. E., & Stanovich, K. E. (1990). Assessing print exposure and orthographic processing skill in children: A quick measure of reading experience. Journal of Educational Psychology, 82(4), 733-740.
Dore, USA. Dore USA website.Archived from the original on 17 November 2013. https://en.wikipedia.org/wiki/Dore_Programme.
Galuschka, K., Görgen, R., Kalmar, J., Haberstroh, S., Schmalz, X., & Schulte-Körne, G. (2020). Effectiveness of spelling interventions for learners with dyslexia: A meta-analysis and systematic review .Educational Psychologist,55(1), 1-20.
Goodwin, H. L. (2008). Examining the effects of non-intensive therapy on word retrieval, speech intelligibility and quality of life following intensive therapy.Master's Thesis Department of com- medication Sciences & Disorders, Louisiana State University.
Goswami U. (2019).A neural oscillations perspective on phonological development and phonological processing in developmental dyslexia. Language and Linguistics Compass, 13(5):e12328.
Hallahan, D.P., &Kauffman, J.M. (2003). Exceptional learner’s instruction to special education. NewYork: Allyn and Bacon.
Iversen, S., Tunmer, W. E. & Chapman, J. W. (2005). The effects of varying group size on the Reading Recovery approach to preventative early intervention. Journal of Learning Disabilities, 38(5), 456-472.
Jerman, O., Reynolds, C., & Swanson, H. L. (2012). Does growth in working memory span or executive processes predict growth in reading and math in children with reading disabilities?.Learning Disability Quarterly,35(3), 144-157.
Joyce, B. R., Weil, M., & Calhoun, E. (2000). Models of teaching. Boston: Allyn and Bacon.
Magliaro, S. G., Lockee, B. B., & Burton, J. K. (2005). Direct instruction revisited: A key model for instructional technology. Educational Technology Research and Development, 53(4), 41-55.
Moore, D. M., D’Mello, A. M., McGrath, L. M., &Stoodley, C. J. (2017). The developmental relationship between specific cognitive domains and grey matter in the cerebellum. Developmental Cognitive Neuroscience, 24, 1-11.‏
Moura, O., Simoes, M. R. & Pereira, M. (2015). Executive functioning in children with developmental dyslexia. The Clinical Neuropsychologist, 28(1), 20-41.
Nicolson, R. I., & Fawcett, A. J. (2009). Development of dyslexia: The delayed neural commitment framework. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 13(112), 1-16.‏
Nicolson, R. I., & Fawcett, A. J. (2019). Development of dyslexia: The delayed neural commitment framework. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 13(112), 1-16.‏
Pennington, B. F. (2006). From single to multiple deficit models of developmental disorders. Cognition, 101(2), 385-413.
Peterson, R. L., & Pennington, B. F. (2015). Developmentaldyslexia. Annual Review of Clinical Psychology, 11, 283-307.‏
Reid, G. (2016). Dyslexia: A practitioner's handbook. Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons.‏
Ryder, J. F., Tunmer, W. E., & Greaney, K. T. (2008). Explicit instruction in phonemic awareness and phonemically based decoding skills as an intervention strategy for struggling readers in whole language classrooms. Reading and Writing,21(4), 349-369.
Shomway-Cook, A., & Woollacott, M.H. (2001). Motor control (2 ed). U.S.A.: Lipincoot Williams & Wilkins.
Snowling, M. J. (2006). Specific disorders and broader phenotypes: The case of dyslexia. Quarterly Journal of Experimental Psychology, 61(1), 142-156.
Stockard, J., Wood, T. W., Coughlin, C., &Rasplica Khoury, C. (2018). The effectiveness of direct instruction curricula: A meta-analysis of a half century of research. Review of Educational Research, 88(4), 479-507.‏
Van der Leij, A.,Van Bergen, E., Van Zuijen, T., De Jong, P. F., Maurits, N., &Maassen, B. (2013). Precursors of developmental dyslexia: An overview of the longitudinal Dutch dyslexia programmer study. Dyslexia,19(4),191-213.