نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوى دکترى روانشناسى تربیتى دانشگاه آزاد اسلامى واحد گرمسار. گرمسار. ایران
2 دانشیارعصب روان شناسی گروه روان شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحدگرمسار.گرمسار.ایران.
3 گروه علوم اجتماعی ،واحد گرمسار ، دانشگاه آزاد اسلامی ،گرمسار ،ایران
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی باور/جهت انگیزشی و خلاقیت شناختی/شخصیتی بر ارتقاء پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان بود. روش پژوهشی، نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون-پس‌آزمون با یک گروه گواه (بدون دوره پیگیری) بود؛ که جامعه آماری آن کلیه دانش‌آموزان دختر و پسر پایه یازدهم دبیرستان‌های شهرتهران در سال تحصیلی98-97 بودند؛ که از میان آن‌ها نمونه‌ای به حجم 30 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه گواه) انتخاب و به پرسشنامه‌های باور انگیزشی پینتریچ و دی‌گروت (1990)، جهت‌گیری‌انگیزشی والرند (1992)، خلاقیت شناختی تورنس (فرم ب، 1993) و خلاقیت شخصیتی عابدی (1372) در دو مرحله پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل کواریانس چند‌متغیری استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس نشان داد متغیرهای باور و جهت انگیزشی و خلاقیت شخصیتی در سطح (0/05> P)، خلاقیت شناختی و معدل در سطح (0/01> P) در بین گروه گواه و آزمایش دارای تفاوت معنادار است. نتایج حاکی از آن است که مداخلات آموزشی باعث ارتقاء پیشرفت‌تحصیلی شده است در نتیجه مدارس با بکارگیری برنامه‌های مداخلات آموزشی می‌توانند به ارتقاء پیشرفت‌تحصیلی دست یابند.
کلیدواژه‌ها
احمدیان، زهرا. (1400). تاثیر آموزش مهارت خودآگاهی و تنظیم هیجان بر انگیزش پیشرفت و شادکامی تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم شهر قم. پیشرفتهای نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 4(40)، 85-98.
پور محسنی کلوری، فرشته، صبوری، فاطمه و مولائی، مهری. (1398). اثربخشی آموزش مهارتهای خلاقیت بر تفکر انتقادی، مهارتهای اجتماعی و خلاقیت دانش آموزان پایه ششم ابتدائی. تفکر و کودک، 10(2)، 23-45.
پورنسایی، غزل السادات، پیرخائفی، علیرضا و صداقتی فرد، مجتبی. (1399). اثربخشی الگوی عصب روان شناختی خلاق سازی ذهن بر بهبود کارکردهای ادراکی حرکتی، بینایی فضایی و حافظه کودکان حساب نارسا پایه اول تا پنجم دوره ابتدایی. کودکان استثنایی، 20(3)، 112-99.
پیرخائفی، علیرضا. (1388). بررسی نقش آموزش خلاقیت در پیشبینی و تبیین سلامت روان به منظور تدوین مدل سلامت روانی بر اساس متغیرهای خلاقیت، خود کارآمدی و شیوه کنارآمدن با فشار روانی، پایان نامه دکتری روان شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
پیر خائفی، علیرضا. (1393). رسالهای در باب خلاقیت درمانی، چاپ اول. تهران: کتاب مهربان.
پیرخائفی، علیرضا. (1397). اثربخشی الگوی بالینی خلاقیت درمانی بر ارتقاء کارکردهای اجرائی و کاهش افسردگی بیماران افسرده. عصب شناسی، 4(4)، 21-40.
پیرخائفی، علیرضا، گودینی، علی اکبر و حسینی، عبدالحمید. (1396). اثربخشی الگوی بالینی خلاقیت درمانی بر علائم جسمانی، اضطراب، افسردگی و کارکردهایاجتماعی دانش‌آموزان. روانشناسی بالینی و شخصیت، 5(1)، 179-186.
پیرخائفی، علیرضا و باجلان، شکوه. (1399). اثربخشی الگویبالینی خلاقیتدرمانی بر توجه و حافظه کودکان دارای اختلال یادگیری ریاضی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(2)، 64-29.
حامدی نسب، صادق و عزیزی، معصومه. (1400). نقش واسطهای تفکرانتقادی در ارتباط بین ویژگیهایشخصیتی و خلاقیت با عملکرد تحصیلیدانشجویان. آموزش مهندسی ایران، 23(90)، 130-115.
حقیری، سمانه و پیرخائفی، علیرضا. (1395). اثربخشی الگویبالینی خلاقیتدرمانی بر کاهش نشانگان اضطراب و افسردگی پس از زایمان. روانشناسی تحلیلی- شناختی، 7(23)، 35-42.
دوایی، مهدی، کاشانی، وحید، لیلا و آجرلو، الهام. (1400). اثربخشی آموزش حلمسئله خلاقانه بر مدیریت هیجان و تابآوری مادران دانش‌آموزان سرآمد. تازههای علوم شناختی، 23(1)، 115-106.
رشیدی پور، فاطمه، شکری، امید، فتح آبادی و جلیل، پور شهریار، حسین. (1399). فراتحلیل اثربخشی مداخلات روانی- آموزشی بر افزایش انگیزش پیشرفت یادگیرندگان. مطالعات آموزش و یادگیری، 12(2)، 254-289.
ریو، جان مارشال. (2015). انگیزش وهیجان. ترجمه یحیی سید محمدی. (1395). تهران: ویرایش.
سجادی منزه، حمید رضا و پیرخائفی، علیرضا. (1396). اثربخشی الگوی خلاقیت درمانی بر ارتقاء انگیزه و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 4(16)، 39-48.
سلمانی پور نفلبری، رضا و پیرخائفی، علیرضا. (1395). اثربخشی آموزش الگوی بالینی خلاقیت درمانی بر تعارضات زناشویی. نهمین کنگره بین المللی روان درمانی (اجلاس آسیایی در بستر ارزشهای فرهنگی)، کد COI مقاله: PSYCONGRESS09_118
شولتز، دوان پی، شولتز و سیدنی آلن. (2013). نظریههای شخصیت. ترجمه سید محمدی. (1400). تهران: ویرایش.
صوفی، صلاح و گنجی، حمزه. (1392). تدوین مدل ساختاری برای پیشبینی پیشرفت‌تحصیلی از طریق عزت نفس کلی خود پنداره تحصیلی راهبرد های یادگیری خود تنظیم انگیزش تحصیلی خود مختار. مطالعات روان شناسی تربیتی، 10(18)، 143-166.
طباطبایی، سید سجاد، وزیری، الهام و توحیدی، افسانه. (1396). تحلیل ساختاری تاثیر عاملهای شخصیت بر پیشرفت‌تحصیلی میانجیگری راهبردهای مقابلهای و اثربخشی عاملهای یادگیری دانشجویی. روان شناسی تربیتی، 13(46)، 49-75.
علیمرادی، زینب. (1400). بررسی و تحلیل نقش اشتیاق و انگیزش تحصیلی در پیشرفت دانش آموزان. رهیافتهای نوین در مطالعات اسلامی، 3(6)، 183-204.
عاشوری، مجتبی، بدری، رحیم، واحدی، شهرام و محبی، مینا. (1399). اثربخشی برنامه یادگیری اجتماعی- هیجانی بر انگیزش و خودکارآمدی تحصیلی. روانشناسانتحولی، 16(64)، 447-437.
عابدی، جمال. (1372). خلاقیت و شیوههای نو در اندازهگیری آن. پژوهشهای روانشناختی، 2(2)، 54-46.
کجباف، محمد باقر، مولوی، حسین و شیرازی تهرانی، علیرضا. (1382). رابطه باورهایانگیزشی و راهبردهاییادگیریخودتنظیمی با عملکردتحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی. تازههای علوم شناختی، 5(17)، 27-33.
میرزاده، رقیه و پیرخائفی، علیرضا. (1396). اثربخشی آموزش الگویبالینی خلاقیتدرمانی بر ارتقاء امید و شادکامی زنان مبتلا به سرطان پستان. روانشناسی سلامت، 6(21)، 52-65.
موسوینیک، مریم، ملکوتی، کاظم و تلخابی، سجاد. (1399). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیریخودتنظیمی و باورهایانگیزشی بر پیشرفت‌تحصیلی دانش‌آموزان دورهی ابتدایی شهرستان ساوه. دومین کنگره تازه یافتهها در حوزه خانواده، بهداشت روان، اختلالات، پیشگیری و آموزش،تهران.https://civilica.com/doc/1038101
مرادی، محمدرضا، ماهرالنقش، مریم و ماهرالنقش، فهیمه. (1399). اثربخشی آموزش خودگردانی یادگیری بر باورهایانگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری نوشتاری. ناتوانی های یادگیری، 10(1)، 151-169.
نیکنام، کریم، غباری بناب، باقر و حسن زاده، سعید. (1399). اثربخشی آموزش حل مسئله خلاقانه بر خلاقیت و سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان پسر تیزهوش. کودکان استثنایی، 20(2)، 62-47.
References
Ansong, D., Eisensmith, S. R., Okumu, M., & Chowa, G. A (2019). The importance of self-efficacy and educational aspirations for academic achievement in resource-limited countries: Evidence from Ghana. Journal of Adolescence,70, 13-23.
Blanch, A., & Aluja, A (2009). Towards effective computer-related learning environments for primary school students’creative thinking development. In Proceedings of the SQM & INSPIRE conference 2009 Tampere, Finland.
Bergey, B. W., Parrila, R. K., & Deacon, S. H. (2018). Understanding the academic motivations of students with a history of reading difficulty: An expectancy-value-cost approach. Learning and Individual Differences, 67, 41-52.
Costa & Mccare, R.R. (1992). NEO PI-R Professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Chon, Y. V., & Shin, T. (2019). Profile of second language learners' metacognitive awareness and academic motivation for successful listening: A latent class analysis. Learning and Individual Differences, 70, 62-75.
Fuchs, G. L, Kumar, V.K & Porter, J, (2007). Emotional creativity, alexithymia, and styles of creativity. Creativity Research Journal, 19(25), 233-245.
Gao, Y., & Eccles, J. (2020). Who lower their aspirations? The development and protective factors of college-associated career aspirations in adolescence. Journal of Vocational Behavior, 116, 103367.
Gabriel, A., Monticolo, D, Camargo, M., & Bourgault, M. (2016). Creativity support systems: A systematic mapping study. Thinking Skills and Creativity, 21,109–122.
Herrera.L, Al-lal.M,Mohamed.L (2020).Academic Achievement, Self-Concept, Personality and Emotional Intelligence in Primary Education. Analysis by Gender and Cultural Group.Educational Psychology. Front. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.03075
Hayat,A.A,Shateri.K,Amini.M,Shokrpour.N (2020).Relationships between academic self-efficacy, learning-related emotions, and metacognitive learning strategies with academic performance in medical students: a structural equation model.National Center For Biotecnology Information. 17;20(1):76. doi: 10.1186/s12909-020-01995-9.
Jiang, Y., Rosenzweig, E. Q. & Gaspard, H (2018). An expectancy-value-cost approach in predicting adolescent students’ academic motivation and achievement. Contemporary Educational Psychology, 54, 139-152.
Kuo, F., Chen, N., & Hwang, G. (2014). A creative thinking approach to enhancing the web-based problem solving performance of university students. Computers and education, 72, 220-230.
Kartal, S. K. (2020). Examining factors for the academic motivation based on the confirmatory, the exploratory and the factor exploratory structural equation models. International Journal of Progressive Education, 16(1), 192-204.
Koenka, A. C. (2020). Academic motivation theories revisited: An interactive dialog between motivation scholars on recent contributions, underexplored issues, and future directions. Contemporary Educational Psychology, 10,101831.
Lazowski, R. A., & Hulleman, C. S. (2016). Motivation interventions in education: A meta-analytic review. Review of Educational Research, 86(2), 602-640.
Liu & Huang, P. (2019). Beneficial effects of self-affirmation on motivation and performance reduced in students hungry for others approval. Contemporary Educational Psychology, 56, 1-13.
Linnenbrink-Garcia, L., Perez, T., Barger, M. M., Wormington, S. V., Godin, E., Snyder, K. E & Schwartz-Bloom, R. (2018). Repairing the leaky pipeline: A motivationally supportive intervention to enhance persistence in undergraduate science pathways. Contemporary Educational Psychology, 53, 181-195.
Liem, A. D., Lau, S., & Nie, Y. (2008). The role of self-efficacy, task value, and achievement goals in predicting learning strategies, task disengagement, peer relationship, and achievement outcome. Journal of Contemporary Educational Psychology,33(32), 486-512.
Lynch , A,D . lerner ,R,M.,& Leventhal,T.(2013). Adolescent academic achivement and school engagement: An examination if the role of school – wide peer culture. Journal of young adolescen,42(11)6 – 12.
Muwonge ,Ch. M. Schiefel ,U. Ssenyonga ,J. Kibedi, H (2019). Modeling the relationship between, motivational beliefs, cognitive learning strategies, and academic performance of teahcer education students. South African Journal of Psychology; 49( 1)122-135.
Merrotsky G, P. (2013). Tolerance of ambuity: A trait of the creative personality. Creativity Research Journal, 25(54), 232-237.
Moore,Phillip J (2019). Academic achievement. An International Journal of Experimental Educational Psychology.39(8),981-992.
Meens, E. E., Bakx, A. W., Klimstra, T. A., & Denissen, J. J. (2018). The association of identity and motivation with students' academic achievement in higher education. Learning and Individual Differences, 64, 54-70.
Michel,I.K.Walinga,j.(2017). The creative imperative: The role of creativity, creative problem solving and insight as key drivers for sustainability. Journal of Cleaner Production, 140( 3), 1872-1884.
Pintrich, P. R.Degrote (2000). Multiple goals, multiple pathways: The role of goal orientation in learning and achievement. Journal of Educational Psychology, 92(43), 544-555.
Ryan, R. M., Ryan, W. S., Domenico, S. I., & Deci, E. L. (2019). The CHAPTER6 Nature and the Conditions of Human Autonomy and Flourishing. The Oxford Handbook of Human Motivation.(2nd edn).
RaeiDehaghi, M, Rohani. A, Khushavi, M (2020).Effectiveness of the Clinical Creativity Therapy Model on Reduction of Anxiety and Depression in Iran’s High School Students .International Journal of Humanities, Arts and Social Sciences.6) 1(25-31.
Shin, D., Lee, M., Ha, E., Park, H., Ahn, S., Son, E., & Bong, M (2019). Science for all: boosting the science motivation of elementary school students with utility value intervention. Learning and Instruction, 60, 104-116.
Schunk & Dibenedetto, M. K. (2020). Motivation and social cognitive theory. Contemporary Educational Psychology, 60, 101-106.
Song & Chung, Y. (2020). Reexamining the interaction between expectancy and task value in academic settings. Learning and Individual Differences, 78, 101839.
Torrance,E.P.(1998).An interview with E.Paul Torrance: About creativity. Journal Educational Psychology Review,10,441-452.
Talsma, K., Schüz, B., Schwarzer, R., & Norris, K. (2019). I believe, therefore I achieve (and vice versa): A meta-analytic cross-lagged panel analysis of self-efficacy and academic performance. Learning and Individual Differences, 61, 136-150.
Tracey, D., Morin, A. J., Pekrun, R., Arens, A. K., Murayama, K., Lichtenfeld, S. & Maïano, C. (2020). Mathematics motivation in students with low cognitive ability: A longitudinal study of motivation and relations with effort, self-regulation, and grades. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 125(2), 125-147.
Tsai, K.C. (2016). Personality, affect and creativity: a case study of Macau undergraduates, Journal of Education and Social Science, 4(8), 170-175.
Tavoosi, A, Hashemi Seraj, R. S ,Yoosefi Joibari. F(2018).Comparison of the Effectiveness of Creativity TherapyTraining and Group Counseling Based on ChoiceTheory on Students' Nostalgia. Journal of Applied Psychology & Behavioral Science. 3 (2) 50-56.
Wigfield, A., & Gladstone, J. R. (2019). What Does Expectancy-value Theory Have to Say about Motivation and Achievement in Times of Change and Uncertainty? Motivation in Education at a Time of Global Change: Theory, Research, and Implications for Practice Advances in Motivation and Achievement, Volume 20, 1532. Emerald Publishing Limited .
Yang ,j. Zhao , x (2021).The effect of creative thinking on academic performance: Mechanisms, heterogeneity, and implication. Thinking Skills and Creativity. 40, 100831.
Yoosefi Jooybari. F, Hassanzadeh,, R Fakhri, M. K (2018). Comparison of the Effectiveness of Creativity Therapy Training and Group Counseling Based on Choice Theory on Students’ Motivation Improving. International Clinical Neuroscience Journal.5(2) 67-71.
)