تحدید حق مالکیت توسط کمسیون‌ ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی ومعماری در آیینه آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای حقوق عمومی ‌دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد تبریز، تبریز

2 گروه حقوق. دانشکده حقوق و علوم اجتماعی. دانشگاه تبریز. تبریز,، ایران.

3 ناصر رهبر‌فرش‌پیرا، استادیار، گروه حقوق عمومی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

رعایت قوانین و عدم خروج ازحیطه اختیارات قانونی، یکی از مهم‌ترین شروط تملک اراضی و املاکی است که در محدوده طرح‌های عمومی ‌واقع می‌شوند، تا در تعارض میان: «تأمین منفعت عمومی» با «حق مالکیت خصوصی»، «اصالت اجتماع» با «اصالت فردی» و تزاحم «قاعده تسلیط» با «قاعده‌ لاضرر»، سازش و همزیستی برقرار شود. هدف از مطالعه حاضر، واکاوی زوایای تحدید غیر قانونی حق مالکیت اشخاص از طریق مصوبات خارج از اختیار کمیسیون‌های ماده 5 است که در آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری انعکاس یافته است. لذا در این مطالعه با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، به تجزیه و تحلیل مهمترین آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، در خصوص موضوع تحقیق پرداخته شده است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد، آن دسته از مصوبات کمیسیون‌های ماده 5 که با نادیده گرفتن اصول و قوانین، احکام شرع و خروج از حیطه اختیارات، حق مالکیت اشخاص را تحدید نموده‌اند، توسط هیأت عمومی‌ دیوان عدالت اداری ابطال شده است. از این حیث، دیوان را باید نماد پاسداری از حق مالکیت خصوصی تلقی کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Restriction of property rights by the Commission Article 5 of the Law on the Establishment of the Supreme Council of Urban Planning and Architecture in the Mirror of the Votes of the General Assembly of the Court of Administrative Justice

نویسندگان [English]

  • ahmad hoseinpoori 1
  • Ayat Mulaee 2
  • Naser RahbarFarshpira 3
1 PhD Student in Public Law, Faculty of Law and Political Science, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Tabriz Iran
2 Department of Law. Faculty of law & Social Sciences. University of Tabriz. Tabriz
3 Naser Rahbar Farshpira, Assistant Prof, Department of Public Law, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Observance of laws and non-departure from the scope of legal authority is one of the most important conditions for the acquisition of lands and properties that occur within the scope of public plans, to the point of conflict between “securing the public interest” with “private property rights”, “community originality” with “individual rights” and the "rule of dominance" with the "rule of no harm". The purpose of the present study is to investigate the angles of illegal restriction of property rights of persons by approvals outside the authority of Article 5 commissions, which are reflected in the opinions of the General Assembly of the Court of Administrative Justice. Therefore, in this study, using a descriptive-analytical method, the most important opinions of the General Assembly of the Administrative Justice Court on the subject of research have been analyzed. The results show that the approvals of Article 5 commissions that have restricted the property rights of individuals by ignoring the principles and laws, the rules of Sharia and the departure from the scope of authority, have been annulled by the General Assembly of the Court of Administrative Justice. In this respect, the Court should be considered a symbol of the protection of private property rights.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Article 5 Commission
  • Restriction of Property Rights
  • Court of Administrative Justice
  • Private Property
اباذری فومشی، منصور، مجموع آرای هیئت عمومی‌ دیوان عدالت اداری، تهران: خرسندی، 1387.
امامی‌، محمد و کورش استوارسنگری، حقوق اداری، تهران: میزان، چاپ نوزدهم، 1394.
راسخ، محمد، نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، تهران: دراک، 1395.
رضایی‌زاده، محمدجواد، حقوق برنامه‌ریزی شهری، تهران: مجد، 1391.
شکری، نادر، نظام حقوقی نحوه تملک املاک در شهرداری‌ها، تهران: راه‌دان، 1390.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، تهران: دانشگاه تهران، 1394.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، تهران: سمت، 1384.
لاگلین، مارتین، مبانی حقوق عمومی، ترجمه: محمد راسخ، تهران: نی، 1393.
هداوند، مهدی و مسلم آقایی طوق، دادگاههای اختصاصی اداری در پرتو اصول و آیین دادرسی منصفانه (حقوق ایران و مطالعه تطبیقی)، تهران: خرسندی، 1394.
آقایی طوق، مسلم و سجاد مردانی، «استناد به اصول حقوقی در آرای دیوان عدالت اداری»، فصل‌نامه پژوهش‌های نوین حقوق اداری، بهار 1400، دوره سوم، شماره 6، صص 188ـ161.
جنیدی، لعیا، محمدصادق تیموری، محمد صفری و رضا عباسیان، «صیانت از حق مالکیت خصوصی سرمایه‌گذاران خارجی از منظر حقوق اسلام، ایران و بین‌الملل»، فقه و حقوق اسلامی، پاییز و زمستان 1397، دوره نهم، شماره 17، صص 31ـ1.
ناری قمی‌، مسعود، «سلب مالکیت از زمین‌های شخصی در طرح‌های شهری: مبانی اسلامی ‌و فرضیه استثمار»، نشریه فیروزه اسلام، پژوهش معماری و شهرسازی، بهار و تابستان 1395 شماره 2، صص 86ـ69.
اردلان، رحیم، «مبانی حقوقی حاکم بر تملک اموال غیرمنقول توسط دستگاه‌های دولتی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، ‌واحد تهران مرکزی،
ایرج، محسن، «صیانت از حقوق مالکانه اشخاص در پرتو آرای دیوان عدالت اداری و نظرات شورای نگهبان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، ‌واحد تهران مرکزی، 1393.
تکلو، علی، «بررسی فقهی و حقوقی مبانی مشروعیت اقتدار دولت در تحدید مالکیت خصوصی اشخاص»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی،‌ واحد تهران مرکزی، 1393.
نصرتی، حسن‌علی، «مالکیت زمین در اسلام»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی ‌قم، 1386.
دادنامه شماره 173ـ172ـ27/5/1381 هیئت عمومی ‌دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره ۱۶۹ـ27/5/1381 هیئت عمومی‌ دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 386ـ29/10/1381 هیئت عمومی‌ دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 1126ـ2/10/1386 هیئت عمومی‌ دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 517ـ24/7/1391 هیئت عمومی ‌دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 488ـ29/7/1392 هیئت عمومی ‌دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 1085ـ10/9/1394 هیئت عمومی ‌دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 1443ـ24/12/1395 هیئت عمومی ‌دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 628ـ4/7/1396 هیئت عمومی ‌دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 1915ـ1914ـ11/10/1397 هیئت عمومی ‌دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 975ـ27/8/1399 هیئت عمومی ‌دیوان عدالت اداری.
دادنامه شماره 1197ـ15/04/1400 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.
قانون اساسی.
قانون اصلاحیه ماده 101 قانون شهرداری‌ها، 1390.
قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرح‌های دولتی و شهرداری‌ها، 1367.
قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن، 1353.
قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، 1351.
قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، 1392.
قانون زمین شهری، 1366.
قانون شهرداری.
لایحه قانونی نحوه خرید و تملک اراضی و املاک برای اجرای برنامه‌های عمومی ‌و عمران و نظامی‌ دولت، مصوب شورای انقلاب، 1358.
قانون مدنی.
قانون نحوه تقویم ابنیه و املاک و اراضی مورد نیاز و شهرداری‌ها، 1370.
Ellisـjones, I., “Essential Administrative Law”, Cavendish Publishing limited, Sydney, 2001.
Stott, D. & Alexandra, F., “Principles of Administrative Law”, Cavendish Publishing limited, London, 1997.
The Administrative Decisions (Judicial Review) Act 1977.