نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• فریده لازمی ¹
• مسعود امید ²
• مجید صدرمجلس ²

¹ دانشجوی دکتری فلسفه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

² دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در حوزة فلسفة دین، مسئلة وجود عالم پس از مرگ و آموزة ثواب و عقاب اَعمال در حیات اُخروی یکی از مسائل مهم و غامضی است که متألهان و فیلسوفان دین را به ارائة دیدگاه ­های نابرابر و متناقض درباب آن واداشته است. در این میان، به ­رغم آوازة پُرمایة دیوید هیوم به­عنوان یکی از خطیرترین منتقدان فلسفی دین، متأسفانه در دهه ­های اخیر اهمیت غیردینی دیدگاه­ های این فیلسوف، به ­ویژه درباب مسئلة استقراء و استدلال احتمالی، توجه و کارمایة هیوم­پژوهان را به خود جلب نکرده است. مقالة حاضر، به­عنوان نخستین اثر فلسفی، در پی آن است تا با ارائة تفسیری غیردینی از دیدگاه ­های دیوید هیوم درخصوص احتمال و استقراء، از طریق نمایان­ ساختن ارتباط بین مسئلة استقراء و استدلال احتمالی با مسئلة باور به وضعیت آتی و آموزة ثواب و عقاب آتی اَعمال در فلسفة دین این فیلسوف، نشان ­دهد که هدف اصلی تحلیل­ های انتقادی دیوید هیوم از اعتبار و اهمیت عملی استدلال­ های استقرائی دینی، با تهیة تبیینی از بنیان ­های استدلال احتمالی، رد اهداف اصلی مدافعان اثرگذار ارتدوکسی است. هدف مدافعان ارتدوکسی این بود که بر اساس تجربیات ما از این دنیا نشان دهند که آدمی در وضعیت آتی؛ یعنی در آخرت، ثواب و عقاب اَعمال خود را خواهد دید و احتیاط ایجاب می ­کند که ما سلوک خود را در این زندگی باتوجه به انتظاراتمان از سعادت و شقاوت در زندگی بعدی هدایت کنیم. ما نشان خواهیم داد که دیوید هیوم تبیین طبیعت­گرایانه­­ای را از سازوکارها و مکانیسم ­های روان­شناختی برای بنیان استدلال احتمالی ارائه می ­دهد که باورهای ما درخصوص آتی را ایجاد می­ کنند و بر اساس همین تبیین نشان می­ دهیم که در فلسفة این فیلسوف استدلال­ های دینی درخصوص آموزة وضعیت آتی برای ترغیب ما یا تأثیر بر سلوک ما شکست می­ خورند، و لذا، آموزة ثواب و عقاب آتی اَعمال برای آدمی حاصلی ندارد.

کلیدواژه‌ها

• استدلال احتمالی
• استقراء معمولی
• استقراء دینی
• اصل یک‌نواختی
• وضعیت آتی
• دیوید هیوم

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

The Probability of the Existence of World after Death and the Doctrine of Rewards and Punishments of Acts in the Hereafter in the Philosophy of David Hume

نویسندگان [English]

• Farideh Lazemi ¹
• Masoud Omid ²
• Majid Sadremajles ²

¹ PhD Candidate of Philosophy, University of Tabriz, Tabriz, Iran

² Associate Professor of Philosophy Department, University of Tabriz, Tabriz, Iran

چکیده [English]

In the field of philosophy of religion, the issue of the existence of world after death and the doctrine of rewards and punishments in the hereafter is one of the important and confusing issues as persuades theologians and philosophers of religion to present various and contradictory views about it. Meanwhile, despite David Hume's considerable reputation as one of the most important philosophical critics of religion, the secular irreligious significance of this philosopher's views, especially on the issue of induction and probable reasoning, has not attracted the attention and energy of Hume's researchers in recent decades. The main objectives of this paper, on the basis of methodical research, are to identify the relevance of induction and probable reasoning to the problem of belief in a future state and to the doctrine of rewards and punishments of human acts in philosophy of religion, and to show that the goal of Hume's critical analysis of the credibility and practical significance of religious inductive arguments, by providing an account of the foundation of probable reasoning, is to reject the principal aims of defenders of Christian orthodoxy. It was orthodoxy defender’s aim to show, on the basis of our experience of this world, that there is a future state of rewards and punishments, and that prudence requires that we guide our conduct in this life with a view to our expectations of happiness or misery in the next. We will show that Hume provides a naturalistic account of the psychological mechanisms for the foundations of probable reasoning that generate our beliefs concerning the future, and this account serves to explain why religious arguments concerning the doctrine of a future state inevitably fail to persuade us or influence our conduct, so the doctrine of state of rewards and punishments is of little or no practical consequence for human.

کلیدواژه‌ها [English]

• probable reasoning
• ordinary induction
• religious induction
• uniformity principle
• future state
• David Hume