ترسیم ره نگاشتی برای تسهیل و تسریع وقوع همپایی فناورانه در صنعت پتروشیمی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت تکنولوژی، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد تهران جنوب دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد دانشکده مدیریت و فناوری های نرم، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

3 دانشیار گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

4 دانشیار گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

امروزه میزان بازده اقتصادی متأثر از سطوح قابلیت‌های فناورانه، تعیین‌کننده جایگاه، سطح رقابت‌پذیری و تمایز اقتصاد کشورها و یا دو بخش صنعتی رقیب از یکدیگر است که آثار آن در میزان تنیدگی آن‌ها در زنجیره‌های ارزش جهانی و سهم بازار قابل‌لمس است. در این پژوهش ابتدا نحوه انباشت توانمندی‌های فناورانه بنگاه‌ها در جوامع پیشرو و متأخر، موردبررسی قرارگرفته و سپس مطالعات حول تبیین و تحلیل شکاف فناورانه صنعت پتروشیمی ایران و ارائه یک چارچوب سیاستی جهت پر کردن این شکاف برای وقوع همپایی فناورانه متمرکزشده است. بررسی پیشینه پژوهش نشان می‌دهد، چارچوب جامع و یکپارچه‌ای برای شناسایی قابلیت‌های فناورانه وجود نداشته و بنگاه‌ها در فرآیند همپایی، متناسب با زیست‌بوم فناورانه خود از مدل‌های گوناگونی بهره برده‌اند. سهم دانش‌افزایی این پژوهش شناسایی قابلیت‌های فناورانه و مؤلفه‌های مؤثر در مراحل همپایی صنعت پتروشیمی است که در این راستا با بررسی، مقایسه و ترکیب یافته‌ها، منتج از پیشینه پژوهش و با استفاده از روش پژوهش موردی و تحلیل تم، تلاش شده است تا توانمندی‌های فناورانه موردنیاز در گام‌های همپایی فناورانه صنعت شناسایی گردد. تعیین میزان شکاف فناورانه صنعت، گونه شناسی توانمندی‌ها، مقایسه فرآیند همپایی شرکت‌های شیمیایی متأخر با پیشرو، شناسایی ابعاد توانمندی‌های فناورانه موردنیاز و عوامل و الزامات سیاستی مؤثر بر همپایی، و ارائه چارچوب سیاستی پر کردن شکاف فناورانه، از دستاوردهای این پژوهش است که می‌تواند جهت سیاست‌گذاری در برنامه‌های توسعه صنعت پتروشیمی استفاده گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Drawing a roadmap to facilitate and accelerate the occurrence of technological catch-up in the Iranian petrochemical industry

نویسندگان [English]

  • Abolghasem Farsi 1
  • Manoochehr Manteghi 2
  • Hassan Farsijani 3
  • Changiz Valmohammadi 4
1 PhD candidate in Management of technology, Faculty of Management and Accounting, Islamic Azad University South Tehran Branch, Tehran, Iran
2 Professor, Faculty of Management and Soft Technologies, Malek Ashtar University, Tehran, Iran
3 Associate professor, Faculty of Industrial Management, Shahid Beheshti Univesity, Tehran, Iran
4 Associate professor, Faculty of Management and Accounting, Islamic Azad University South Tehran Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Today, the degree of economic efficiency is affected by the levels of technological capabilities,determines the position, level of competitiveness and differentiation of the economies of countries or two competing industrial sectors, Its effects are palpable in the extent of their integration into global value chains and market share. In this research, first the accumulation of technological capabilities of firms in advanced and latecomers has been studied and then studies have focused on explaining and analyzing the technological gap of Iran's petrochemical industry and providing a policy framework to fill this gap. A review of the research background shows that there is no comprehensive and integrated framework for identifying technological capabilities and firms in the catch-up process have used various models in accordance with their technological ecosystem.The knowledge-enhancing contribution of this research is the identification of technological capabilities and effective components in the catch-up stages of the petrochemical industry, which in this regard by examining, comparing and combining the findings resulting from the research background,and using case study method and theme analysis, an attempt has been made to identify the technological capabilities required in the steps of technological catch-up.Determining the extent of technological gap in the industry, typology of capabilities, comparing the catch-up process of latecomers chemical firms with leading ones, identifying the dimensions of required technological capabilities and policy factors and requirements affecting catch-up, and providing a policy framework to fill the technology gap are some of the achievements of this study.Policy-making to be used in petrochemical industry development plans.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Technological gap
  • Technological capabilities
  • Innovation
  • Technological catch-up
  • petrochemical industry

مراجع

آذر, عادل، جوکار, سجاد، زنگویی نژاد, ابوذر." تدوین استراتژی تحقیق و توسعه با استفاده از گسترش عملکرد کیفی تکنولوژی: رویکرد کشش بازار"، مدیریت صنعتی (دانش مدیریت)، بهار و تابستان 1389 , دوره 2, شماره 4
ختایی, محمود، سیفی پور, رویا، " نقش منابع مالی بلندمدت در رشد اقتصادی ایران" ، پژوهش‌های اقتصادی ایران،  بهار و تابستان 1397
 خلیلی, ایمان، شیرازی, بابک، سلطان‌زاده, جواد. "مطالعه تاریخی صنعت فولاد در ایران؛ کاربرد چارچوب همپایی فناورانه در محصولات و سامانه‌های پیچیده"،  فصلنامه بهبود مدیریت، دوره 13، شماره 1 (1398): 62-90.
دولانی, عباس، حریری,  نجلا، حسن‌زاده اسفنجانی, حافظ محمد، ولی نژادی, علی."مروری بر پژوهش کیفی و نرم‌افزارهای تحلیل داده‌های کیفی"، نشریه مدیریت سلامت، دوره  15 ، شماره 47(1391): 77-90.
رحمانی, سوما، علیزاده ثانی,  محسن، ولی پور خطیر,  محمد، مجید پور, مهدی." تحلیل شکاف فناوری صنعت فولاد ایران با کشورهای منتخب از منظر بهره‌وری"، دو فصلنامه‌ی پژوهشنامه مدیریت اجرایی. دوره 11،شماره 22،پاییز و زمستان( 1398) .
سلیمی فر,  مصطفی، حق نژاد,  امین، رحیمی دستجردی, محسن (1389). بررسی تأثیر عوامل تولید برشدت مصرف انرژی در ایران: یک تجزیه‌وتحلیل مبتنی بر تابع تولید کاب- داگلاس. مجله دانش و توسعه، سال هفدهم، شماره 34، ویژه اسفند 1389
 لعل,  سانجایا(1385). سیاست فناوری وتشویق بازار.مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، دفتر سیاست صنعتی
شرکت ملی پتروشیمی ایران. گزارش عملکرد سال صنعت پتروشیمی کشور.،1396.
شرکت ملی پتروشیمی ایران.  گزارش عملکرد سال صنعت پتروشیمی کشور ،1399.
صفدری رنجبر, مصطفی؛ رحمان سرشت, حسین؛ منطقی, منوچهر؛ قاضی نوری, سید سروش."الگوی ساخت و انباشت قابلیت‌های فناورانه تولید محصولات و سامانه‌های پیچیده در کشورهای درحال‌توسعه: مطالعه موردی شرکت توربوکمپرسور نفت"، مدیریت توسعه فناوری، دوره 4، شماره 4(1395): 9-38.
عبدلی, قهرمان، ورهرامی, ویدا. بررسی اثر پیشرفت تکنولوژی بر صرفه‌جویی مصرف انرژی در بخش صنعت و کشاورزی با استفاده از تابع کاب داگلاس. مطالعات‌ اقتصاد انرژی‌،  دوره  6 , شماره  23, (1388).
فرتوک‌زاده, حمیدرضا. "ایجاد پنجره مشترک دانش فنی، بیت الغزل صنعتی سازی جمهوری اسلامی ایران". ارائه‌شده در کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران،(1400).
نقی زاده, رضا. "چارچوب سیاستی فرارسی فناورانه در واحدهای صنعتی مناطق کمتر برخوردار در ایران".  مدیریت توسعه فناوری،  تابستان 1400 - شماره 2 (ویژه‌نامه فرارسی فناورانه).
یین, رابرت؛ تحقیق موردی، ترجمه: پارسائیان, علی و اعرابی, سید محمد، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1376، چاپ دوم، ص20.
Abramovitz, M.. ‘Catching up, Forging Ahead, and Falling Behind’.  Journal of Economic History , 46(2), ((1986,385-406.
Arestis, P, Sawyer, M .)1994).Technology Gap.USA : Published by Edward Elgar.
Bakke,K. (2017).  Technology readiness levels use and understanding . Master's thesis. University College South-East Norway.
BASF Report. Economic, environmental and social performance,2019.
Bell M.R., Pavitt K. (1995). The Development of Technological Capabilities ,in I.U. Haque, Trade, Technology and International Competitiveness, EDI Development Studies,The World Bank, Washington D.C.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.
Cefic.Facts and figures, Industrial brochure trade,2018.
Cornwall, J. (1976).  Diffusion, Convergence and Kaldor's Law . Econ. J. 85 307-314.
Dollinger, M.J. (1985). ‘Environmental contacts and financial performance of the small firm’, Journal of
Small Business Management, 23(1), 24-31”.
Eisenhardt, K., M. .’Building theories from case study research’. Academy of  Management Review.14(4), )1989(: 532-550.
Fagerberg, J., & Srholec, M. ‘Catching up: what are the critical factors for success’, Presented at UNIDO,  November (2005).
Fagerberg, J.& Godinho, M. M. Innovation and catching-up .The Oxford Handbook of Innovation. Oxford University Press, New York, 2004: 514-544
Fan,P. ,Watanabe,C.’Promoting industrial development through technology policy: Lessons from Japan and China’,  Technology in Society , Volume 28, Issue 3, August 2006, Pages 303-320
Geertz, C..Peddlers and Princes: Social Change and Economic Modernization in Two Indonesian Towns . Chicago: University of Chicago Press, (1963).
Giachetti, C., Marchi, G., ‘Successive changes in leadership in the worldwide mobile phone industry’.  Research. Policy , 46, 352–364, (2017).
Gomulka, S. (1971).  Inventive Activity,Diffusion and Stages of Economic Growth. Skrifter fra Aarhus universitets okonomiske institut nr. 24, Aarhus
Hidalgo, C. A., & Hausmann, R. The building blocks of economic complexity. ‘Proceedings of the national academy of sciences’, 106(26), 10570-10575, (2009).
Hobday, M. ‘Export-led technology development in the four dragons: the case of electronics’. ‘Development Chang’, 25(2), 331-361, (1994).
Independent Chemical Information Service,The ICIS Top 100– Chemical Companies of the Year 2018
Lall,Sanjaya .'Reinventing industrial strategy.The  role of government policy in building industrial competitiveness'. Annals of Economics and Finance, February, 2004
Lall,Sanjaya.’Technological Capabilities and Industrialization’. World Development,20(2),165-86. (1992).
Lall, Sanjaya. Learning to industrialize: the acquisition of technological capability by India . Springer, (1987).
Lee, K. (2005). ‘Making a technological catchup: Barriers and opportunities’. Asian Journal of Technology Innovation, 13(2), 97-131.  
Lee ,k.& Malerba ,F.(2017). ‘Catch-up cycles and changes in industrial leadership: Windows of opportunity and responses of firms and countries in the evolution of sectoral systems’. Research Policy, 2017, vol. 46, issue 2, 338-351
Lee,Keun, Lim,Chaisung,(2001). ‘Technological regimes, catching-up and leapfrogging: findings from the Korean industries’,  Research Policy  (30) 2001 459–483
Lee,K.,Ki,J,H.(2017). ‘Rise of latecomers and catch-up cycles in the world steel industry’. Research Policy. Vol.46, No. 2.
Lee, J. J., & Yoon, H. ‘A comparative study of technological learning and organizational capability development in complex products systems: Distinctive paths of three latecomers in military aircraft industry’. Research Policy, 44(7), 1296–1313, (2015).
Leonard-Barton, D. (1995).Wellsprings of knowledge: Building and sustaining the sources of innovation .Harvard Business School.
Kang, H. and Song, J. (2017). ‘Innovation and recurring shifts in industrial Leadership: Three phases of change and persistence in the camera industry’.  Research Policy . Vol.46, No. 2.
Kim, L. Imitation to Innovation: The Dynamics of Korea’s Technological Learning. Boston: Harvard Business School Press, (1997).
Market research future . Petrochemical Market Research Report- Forecast to 2023 , 2019.
Morrison, Andrea & Rabellotti, Roberta, 2017.  ‘Gradual catch up and enduring leadership in the global wine industry’, Research Policy, Elsevier, vol. 46(2), pages 417-430.
Nelson, R., Pack, H. ‘The Asian miracle and modern growth theory’.The Economic Journal, 109 (457) 416-436. (1999).
Odagiri, H., Goto, A., Sunai, A., Nelson, R. (Eds). (2010). Intellectual Property Rights, Development and Catch-up- an International Comparative Study. Oxford University Press.
Perez, C. and Soete, L. ‘Catching up in technology: entry barriers and windows of opportunity’. ‘Technical change and economic theory, pp. 458-479,’ 1988.
Posner, M.V. International Trade and Technical Change , Oxf Econ. Pap. 13: 323-341, (1961).  
Sauser, B.J., Ramirez-Marquez, J.E., Henry, D., and DiMarzio, D “A system maturity index for the systems engineering life cycle”.International Journal of Industrial and Systems Engineering, 3(6): 673. . (2008).
Shin,J.S. ‘Dynamic catch-up strategy, capability expansion and changing windows of opportunity in the memory industry’.  Research Policy. Vol.46, No. 2. (2017).
ating technological, market and organizational change. 4th ed. Chichester, England ; Hoboken, NJ: Wiley, (2009).
Tellis Winston (1997). Application of a case study methodology",  The Qualitative Report , Vol.3, N. 3.
Xielin, LIU, (2006).‘Path-following or Leapfrogging in Catching-up the Case of Chinese Telecommunication Equipment Industry’. Paper presented at CIRCLE seminar series 5th December 2006.
Vertesy, D.,(2017). ‘Preconditions, windows od opportunities and innovation strategies: successive leadership changes in the regional jet industry’. Research Policy.Vol.46,No. 2.
Wong Poh- Kam .'National innovation systems for rapid technological catch up: An analytical framework and a comparative analysis of Korea، Taiwan and Singapore'.Presented at the DRUID Summer Conference on National Innovation Systems, Industrial Dynamics and Innovation Policy, Rebild, Denmark, June (1999) .

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 آذر 1400
  • تاریخ بازنگری: 22 فروردین 1401
  • تاریخ پذیرش: 22 فروردین 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار