تحلیلی تاریخی بر تجربه نهادسازی در سیاستگذاری فناوری نانو در ایران

نریمانی, میثم; محمدی ایوانکی, محسن

doi:10.22034/jmi.2021.285497.2565

تحلیلی تاریخی بر تجربه نهادسازی در سیاستگذاری فناوری نانو در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه اقتصاد دانش بنیان، پژوهشکده مطالعات فناوری، تهران، ایران.

² دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22034/jmi.2021.285497.2565

چکیده

یکی از مسایل مهم در حوزه سیاستگذاری صنعتی و فناوری، جایگاه نهاد سیاستگذار در ساختار نظام سیاسی و نقش آفرینی آن در برابر ساختار سنتی سیاست‌گذاری است. پیشینه تجربه نهادسازی ورود ایران به عرصه سیاستگذاری فناوری نانو، هم از نظر ورود تخصصی به یک حوزه فناورانه و هم از نظر تاثیر سیاست‌های اتخاذ شده بر سیاست‌های صنعتی و فناوری کشور، شایسته توجه ویژه است. در مورد اول تجربه ستاد نانو به لحاظ تاریخی بر تشکیل معاونت علمی و فناوری و سایر ستادهای توسعه فناوری مقدم می‌باشد. در مورد دوم تکثیر تجارب موفق سیاستی ستاد نانو در سیاستگذاری صنعتی و فناوری همچون نمایشگاه ساخت ایران، کانون پتنت، فدراسیون سرآمدان و شبکه ازمایشگاهی در سایر حوزه‌های فناورانه حایز اهمیت است. لذا این مقاله با تحلیل تاریخی تجربه 20 ساله کشور در عرصه سیاستگذاری فناوری نانو (از ابتدای دهه 1380 شمسی)، با تمرکز بر تکوین و توسعه ستاد ویژه توسعه فناوری نانو می‌پردازد. بر این اساس، ضمن جمع آوری و تحلیل داده‌های مکتوب همچون گزارش‌ها، اخبار و مصاحبه‌های عمومی، مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با بنیانگذاران و افراد مرتبط در سیر شکل گیری و توسعه ستاد انجام شده است. مقولات محوری در تحلیل تاریخی تجربه سیاستگذاری فناوری نانو شامل اولویت‌دهی به نیروی انسانی سیاستگذاری، نهادسازی در برنامه‌های تخصصی، ثبات و پایداری مدیریتی و انعطاف‌پذیری در راهبردهای توسعه‌ای است. به بیان دیگر در موفقیت ستاد نانو، حمایت مسئولین عالی‌رتبه کشور و حضور نهادهای مرتبط به عنوان ساختار پشتیبان و تقویت کننده در کنار مدیریت تعارض منافع حاصل از ذی‌نفعان مختلف نقش‌آفرینی جدی داشته است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22518991.1400.15.3.3.2

عنوان مقاله [English]

A Historical Analysis on the Experience of Forming Institutions in Nanotechnology Management in Iran

نویسندگان [English]

Meysam Narimani ¹
Mohsen Mohammadi ²

¹ Assisstant Professor, Technology Studies Institute, Tehran, Iran.

² PhD candidate of Economics, Faculty of Economics, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

One of the important issues of industrial and technology policy is the position of the policy-making institution in the structure of the political system and its role in relation to the traditional policy-making structure. The experience of Iran's entry into nanotechnology policy-making deserves special attention, both in terms of specialized entry into a technological as well as the impact of nano-related policies on the country's industrial and technological policies. First it is noteworthy that the experience of the Nano Council has historically preceded the formation of the Vice-Presidency for Science and Technology and other technology development councils. It is also important to pay attention to the impact of the policy infrastructure of the Nano council on other industrial and technological policy such as the Iranian Making Exhibition (iranlabexpo), the Patent Office, Elites Federation and the national laboratory network. Therefore, this article delves into the historical experience of Iran over past two decades in nanotechnology policy (since the beginning of the 2000s), focusing on the formation and development of the Iran Nanotechnology Council. Accordingly, while collecting and analyzing written data such as reports, news and public interviews, we conducted semi-structured interviews with the founders and key people engaged in the formation and development of the council. Core categories in the historical analysis of nanotechnology policy-making experience are training policy-making experts, creating institutions for implementing specialized programs, managerial stability and flexibility in operations and supports. In other words, the success of the Nano Council, has to do with the support of high-ranking officials and the presence of related institutions as a supporting and strengthening structure along with conflict management with stakeholders.

کلیدواژه‌ها [English]

Industrial Policy
Technological Policy
Government Role
Institutional Capacity

مراجع

توفیق، علی اصغر.(1394). "توسعه الگویی برای انتخاب روش مناسب انتقال فن آوری (مطالعه موردی: فن آوری ساخت و کاربرد تجهیزات فن آوری نانو در ایران)". فصلنامه بهبود مدیریت، دوره 9 شماره 1. صص 78-57.

حیدری نژاد، زهرا. (1397). انگشت‌شمار تا بی‌شمار (روایت تجارب سیاست‌های حمایت از محققان فناوری نانو در ایران). تهران: نشر مولف.

خاندوزی، سیداحسان. (1389). "ارزیابی شیوه برنامه نویسی توسعه در ایران (1368-1388)"، نشریه برنامه و بودجه. دوره 15 شماره 110. صص127-99.

زاهدی، حسین و همکاران. (1395). الف تا ی، روایتی از ورود ایران به سیاستگذاری فناوری نانو. تهران: بنیاد توسعه فردا.

زاهدی، وحیده. (1397). راه سوم (روایت تجارب شبکه آزمایشگاهی و برنامه ساخت تجهیزات فناوری نانو در ایران). تهران: نشر مولف.

قاضی نوری، سیدسپهر و همکاران. (1393). "بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت یا شکست شرکت‌های نوپای فناوری نانو در ایران". نشریه بهبود مدیریت. دوره 8 شماره 2. صص 72-51.

عظیمی آرانی، حسین. (1395). برنامه‌ریزی، فرهنگ و توسعه. تهران: نشر نی.

نریمانی، میثم و همکاران. (1399). "رویکرد اقتصاد سیاسی به سیاست صنعتی از منظر ‌هاجون چانگ مطالعه موردی طراحی الگوی توسعه صنایع پایین دست پتروشیمی گازی در ایران". نشریه بهبود مدیریت. دوره 14 شماره 50. صص 83-55.

Aiginger, Karl, and Dani Rodrik. "Rebirth of industrial policy and an agenda for the twenty-first century." Journal of Industry, Competition and Trade 20, no. 2 (2020): 189-207.

Amsden, Alice Hoffenberg. Asia's next giant: South Korea and late industrialization. Oxford University Press on Demand, 1989.

Amsden, Alice H., and Ajit Singh. "The optimal degree of competition and dynamic efficiency in Japan and Korea." European Economic Review 38, no. 3-4 (1994): 941-951.

Andreoni, Antonio, Ha-Joon Chang, and Roberto Scazzieri. "Industrial policy in context: Building blocks for an integrated and comparative political economy agenda." (2019): 1-6.

Andreoni, Antonio, and Ha-Joon Chang. "The political economy of industrial policy: Structural interdependencies, policy alignment and conflict management." Structural Change and Economic Dynamics 48 (2019): 136-150.

Andreoni, Antonio, and Ha-Joon Chang. "Industrial policy and the future of manufacturing." Economia e Politica Industriale 43, no. 4 (2016): 491-502.

Bach, Laurent, and Mireille Matt. "From economic foundations to S&T policy tools: a comparative analysis of the dominant paradigms." In Innovation policy in a knowledge-based economy, pp. 17-45. Springer, Berlin, Heidelberg, 2005.

Chang, Ha‐Joon, and Antonio Andreoni. "Industrial policy in the 21st century." Development and Change 51, no. 2 (2020): 324-351.

Chang, Ha-Joon. "Industrial policy: can we go beyond an unproductive confrontation?." In Annual World Bank Conference on Development Economics, pp. 83-109. Washington, DC: World Bank Group, 2011.

Chang, Ha-Joon. "The political economy of industrial policy: reflections on the role of state intervention." PhD diss., University of Cambridge, 1991.

Chang, Ha-Joon. Kicking away the ladder: development strategy in historical perspective. Anthem Press, 2002.

Ghazinoory, Sepehr, Meysam Narimani, and Shiva Tatina. "Neoclassical versus evolutionary economics in developing countries: Convergence of policy implications." Journal of Evolutionary Economics 27, no. 3 (2017): 555-583. Haggard, Stephan. Developmental states. Cambridge University Press, 2018.‏

Hausmann, Ricardo, and Dani Rodrik. "Economic development as selfdiscovery", Journal of Development Economics, dezembro." (2003) .

Johnson, Chalmers. MITI and the Japanese miracle: the growth of industrial policy, 1925-1975. Stanford University Press, 1982.

Kalecki, Michał. Essays on developing economies. Hassocks, Eng.: Harvester Press; Atlantic Highlands, NJ: Humanities Press, 1976.

Khan, Mushtaq H., and Kwame Sundaram Jomo, eds. Rents, rent-seeking and economic development: Theory and evidence in Asia. Cambridge University Press, 2000.

Khan, Mushtaq. "Governance and development: The perspective of growth-enhancing governance." GRIPS Development Forum/National Graduate Institute for Policy Studies, 2008.

Khan, Mushtaq. "Political settlements and the governance of growth-enhancing institutions." (2010).

Khan, Mushtaq Husain. "Supporting Inclusive Growth, Effective Policy Design for Developing Medium Technology Sectors: Application to Vietnam." (2015).

Landesmann, M., and R. Scazzieri. "Specification of structure and economic dynamics." The Economic Theory of Structure and Change (1990): 95-121.

Landesmann, Michael. "Industrial policies and social corporatism." Social Corporatism—A Superior Economic System (1992).

Laranja, Manuel, Elvira Uyarra, and Kieron Flanagan. "Policies for science, technology and innovation: Translating rationales into regional policies in a multi-level setting." Research policy 37, no. 5 (2008): 823-835.

Mantzavinos, Chrysostomos, Douglass C. North, and Syed Shariq. "Learning, institutions, and economic performance." Perspectives on politics 2, no. 1 (2004): 75-84.

Noman, Akbar, and Joseph E. Stiglitz. Efficiency, Finance, and Varieties of Industrial Policy. Vol. 448. Nova York: Columbia University Press, 2016.

Reinert, Erik. "Emulation vs. comparative advantage: competing and complementary principles in the history of economic policy." The Political Economy of Capabilities Accumulation: the Past and Future of Policies for Industrial Development (2009).

Rodrik, Dani. 4. Industrial Policy for the Twenty-first Century. Princeton University Press, 2008.

Rodrik, Dani. One economics, many recipes. Princeton university press, 2008.

Rodrik, Dani. "Industrial policy: don’t ask why, ask how." Middle East development journal 1, no. 1 (2009): 1-29.

Stiglitz, Joseph E., Justin Yifu Lin, and Celestin Monga. "Introduction: the rejuvenation of industrial policy." In The Industrial Policy Revolution I, pp. 1-15. Palgrave Macmillan, London, 2013.

Wade, Robert. Governing the Market. Princeton, NJ: Princeton University Press. 1990.