نویسندگان
1 مربی تاریخ ایران اسلامی/ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند
2 عضو هیأت علمی دانشگاه تبریز
چکیده
خوسف یکی از کهن ترین آبادی های استان خراسان جنوبی است. خوسف قبل از اسلام از جمله سکونت های دوران باستانی، اشکانی و ساسانی بوده است. این منطقه همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود که از یک سو بر سَر راه شهرهای مختلف قرار داشته و از سوی دیگر، دارای آب و هوای مناسب و حاصلخیز بوده، مورد توجه حکومت های وقت قرار داشته است. این شهرستان در گذشته ویژگی های لازم جهت یک شهر را دارا بوده است؛ به طوری که بافت شهری، قلعه کهن، مرکز مسکونی متراکم، محصولات کشاورزی فراوان و بازرگانی پر رونق در مراکز دادوستد ثابت و سیار، تأثیری مهم در تبادلات پولی و جنسی منطقه داشته است. باید گفت اگر چه تحقیقات ارزشمندی در خصوص بیرجند و جغرافیای تاریخی این منطقه انجام شده؛ اما در خصوص جغرافیای تاریخی خوسف تاکنون تألیفی مستقل تدوین نشده است. لذا این نوشتار بر آن است که با روش تحقیق تاریخی و با تکیه بر اسناد و داده های تاریخی با هدف شناساندن موقعیت جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی و فرهنگی شهرستان خوسف و اهمیت این منطقه در بستر تاریخ و جغرافیا به بررسی جغرافیای تاریخی این منطقه بپردازد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Historic Geography of Khossf County
نویسندگان [English]
- Akram Naseri, 1
- Boshra Delrish 2
1
2 Faculty Member of Tabriz University
چکیده [English]
Khoosf is one of the oldest rural community in the South Khorasan province. The Khoos County before the Islamic period has been among the settlements of ancient, Ashkanid and Sassanid dynasties. This region also for the reason of its special geographic situation which from one direction is placed in the roadway of different cities and from the other side contained proper and fertile climate and has been taken under the consideration of the ruling governments. This county in the past had contained the required conditions for being a city in such a manner that the municipal texture, ancient castle, the condensed residential center, abundant agricultural products and fruitful commercial in constant and mobile transaction centers has had an influential effect in monetary and merchandise interchanges in the region. It should be said that although the valuable researches in relation to Birjand city and historic geography of this region has been accomplished, but ever now any kind of independent compiling concerning the historic geography of Khoosf has not been collected. So this present paper determined by the use of historic research method and by reliance on documents and historic data with the aim of introducing the geographic, historic, economic and cultural location of Khoosf County and the importance of this region in history and geography bed to take into account the inspection of the historic geography of this city
کلیدواژه‌ها [English]
- Khoosf
- Historic Geography
- Tribes
- ابن حوقل، ابی القاسم (1345). صورة الارض. بیروت: منشورات دارالمکتبة الحیاة.##2.احمدیان، محمدعلی (1374). جغرافیای شهرستان بیرجند. مشهد: آستان قدس رضوی، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.##3.احمدی بیرجندی، احمد (1377). دیار آفتاب (خراسان شناسی). به اهتمام محمد عزیزی. تهران: روزگار.##4.اعتماد السلطنه، محمدحسن خان (1367). مرآة البلدان، ج1. به کوشش عبدالحسین نوایی. تهران: دانشگاه تهران.##5.آدمیت، فریدون (1362). امیرکبیر و ایران. تهران: امیرکبیر.##6.استانداری خراسان جنوبی. دفتر آمار و اطلاعات (1391). سالنامه آماری استان خراسان جنوبی. بیرجند: استانداری خراسان جنوبی، معاونت برنامه ریزی [چاپ شده].##7.آیتی، محمدحسین (1371). بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.##8.اعتصام الملک، میرزا خانلرخان (بی تا). سفرنامه میرزا خانلرخان. به کوشش منوچهر محمودی. لندن: سیر و سیاحت در ایران.##9.باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1367). از سیر تا پیاز. تهران: علم.##10.بدیعی، ربیع (1367). جغرافیای مفصل ایران، ج1. تهران: اقبال.##11.بلاذری، احمد بن یحیی (1364). فتوح البلدان. ترجمه آذرتاش آذرنوش. به تصحیح محمد فرزان. تهران: علمی و فرهنگی.##12.بهنیا، محمدرضا (1381). بیرجند نگین کویر. تهران: دانشگاه تهران.##13.پیگولوسکایا، ن. و. (1372). اعراب حد و مرزهای رم شرقی و ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.##14.تاریخ سیستان (1314). به تصحیح ملک الشعرای بهار. تهران: خاور.##15.جیهانی، ابوالقاسم بن احمد (1374). اشکال العالم. ترجمه علی بن عبدالسلام کاتب. به کوشش فیروزه منصوری. تهران: علمی و فرهنگی.##16.حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله (1370). جغرافیای تاریخی خراسان در تاریخ حافظ ابرو. به تصحیح غلام رضا ورهرام. تهران: اطلاعات.##17.حموی، یاقوت (1333 ق.). معجم البلدان، ج2. ترجمه فرید عبدالعزیز الجندی. بیروت: دارالفکر.##18.خزاعی، محمد (1369). نگرشی بر مسائل جغرافیایی و آموزشی بیرجند. بیرجند: آموزش و پرورش.##19.خواندمیر، غیاث الدین همام الدین حسینی (1362). حبیب السیر فی اخبارالافراد البشر. تهران: خیام.##20.رضایی، جمال (1381). بررسی گویش بیرجندی. تهران: هیرمند.##21.رضایی، عبدالعظیم (1372). تاریخ ده هزار ساله ایران. تهران: اقبال.##22.ریاضی هروی، محمدیوسف (1372). عین الوقایع. به کوشش محمد آصف فکرت. تهران: دانشگاه تهران.##23.سازمان هواشناسی کشور. دفتر آمار و اطلاعات (1393). سالنامه هواشناسی. به کوشش سازمان هواشناسی کشور [چاپ شده].##24.سایکس، سرپرسی (1336). سفرنامه ژنرال سرپرسی سایکس یا ده هزار میل در ایران. ترجمه حسین سعادت نوری. تهران: ابن سینا.##25.سپهر، محمدتقی (1377). ناسخ التواریخ، تاریخ قاجاریه. به اهتمام جمشید کیانفر. تهران: اساطیر.##26.سعیدیان، عبدالحسین (1388). دائرة المعارف سرزمین و مردم ایران، ج 1. تهران: آرام.##27.فنودی، عبدالحسین (1383). مرآة المکنونات فی تاریخ القاینات. به تصحیح محمود رفیعی. تهران: هیرمند.##28.گیرشمن، رنان (1349). ایران قبل از اسلام. ترجمه محمد معین. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.##29.لباف خانیکی، رجبعلی (1386). "سنگ نگاره لاخ مزار بیرجند". سلسله مقالات پژوهشی1، سازمان میراث فرهنگی کشور (تابستان): 23-26.##30.لسترنج، گای (1367). جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی. ترجمه محمود عرفان. تهران: علمی و فرهنگی.##31.حدود العالم من المشرق الی المغرب (1362). به کوشش منوچهر ستوده. تهران: طهوری.##32.مدیریت جهاد کشاورزی، واحد آمار و اطلاعات (1393). مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان خوسف [چاپ شده].##33.مستوفی، حمدالله (1362). نزهة القلوب. تهران: دنیای کتاب.##34.مقدسی، ابوعبدالله محمدابن احمد (1362). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. ترجمه علینقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.##35.ویدن گرن، گئو (1377). دنیای ایران. ترجمه منوچهر فرهنگ. تهران: ایده.##
فهرست اسناد##سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، سند شماره، 2600، 1/3736، 1/4242، 1/31505، 4/9490، 1/3734، 27/8269.##وزارت امور خارجه، مرکز اسناد، 1339، کارتن 30، پرونده 37/8##وزارت امور خارجه، مرکز اسناد، 1330، کارتن 30، پرونده 38/6##
مصاحبه ها##مصاحبه مورخه 24/2/93 با آقای شیخ غلام رضا محمودی، 85 ساله اهل خوسف.##مصاحبه مورخه 24/2/93 با آقای علی مقری، 90 ساله اهل خوسف.##مصاحبه مورخ 14/4/93 با آقای احمد برآبادی، کارشناس اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی.##
)