تدوین مدل خطرپذیری اعتیاد نوجوانان بر اساس تحمل پریشانی و تنظیم هیجان: نقش واسطه‌ای طرحواره‌های ناسازگار اولیه

اسلام پناه, محمدرضا; مهدیان, حسین; جاجرمی, محمود

doi:10.22034/aftj.2022.316247.1273

تدوین مدل خطرپذیری اعتیاد نوجوانان بر اساس تحمل پریشانی و تنظیم هیجان: نقش واسطه‌ای طرحواره‌های ناسازگار اولیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری گروه روانشناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

² استادیار گروه روانشناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

10.22034/aftj.2022.316247.1273

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر پیش‌بینی خطرپذیری اعتیاد نوجوانان بر اساس تحمل پریشانی و تنظیم هیجان با نقش واسطه‌ای طرحواره‌های ناسازگار اولیه بود. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش کلیه نوجوانان پسر که در شش ماهه نخست سال تحصیلی 96-97 در مدارس متوسطه دوره دوم شهر قم مشغول به تحصیل بودند، تشکیل دادند که تعداد آن‌ها 2150 نفر بود. از میان آن‌ها 400 نفر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای اندازه‌گیری شامل پرسشنامه مقیاس پذیرش اعتیاد وید و همکاران (1992)، پرسشنامه تحمل آشفتگی سیمونز و گاهر (2005)، پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی و همکاران (2001) و پرسشنامه طرحواره‌های ناسازگار اولیه یانگ (1994) بودند. سپس داده‌های حاصل با استفاده از روش تحلیل مسیر تجزیه ‌و تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که تحمل پریشانی به صورت غیر‌مستقیم و از طریق طرحواره‌های محدودیت‌های مختل، دیگر جهت‌مندی و گوش به زنگی و بازداری به صورت غیر مستقیم توانست خطرپذیری اعتیاد را پیش‌بینی کند. همچنین تنظیم هیجان سازش‌یافته و سازش‌نیافته هم به صورت مستقیم و هم غیر‌مستقیم و از طریق طرحواره‌های محدودیت‌های مختل، دیگر جهت‌مندی و گوش به زنگی و بازداری توانستند خطرپذیری اعتیاد را پیش‌بینی کنند (001/0p<). نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج پژوهش می‌توان گفت که متغیرهای تحمل پریشانی، تنظیم هیجان و طرحواره‌های ناسازگار اولیه می‌توانند نقش مهمی در خطرپذیری اعتیاد نوجوانان داشته باشند و لزوم توجه به این متغیرهای مهم در برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد باید مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing a model of adolescent addiction risk based on distress tolerance and emotion regulation: the mediating role of early maladaptive schemas

نویسندگان [English]

Mohammadreza Eslampanah ¹
hossein mahdian ²
Mahmoud Jajarmi ²

¹ PhD student in Psychology, Bojnourd Branch, Islamic Azad University, Bojnourd, Iran

² Assistant Professor, Department of Psychology, Bojnourd Branch, Islamic Azad University, Bojnourd, Iran

چکیده [English]

Aim: The aim of this study was to predict the adolescent addiction risk based on distress tolerance and emotion regulation with the mediating role of early maladaptive schemas. Methods: The method of the present study was descriptive-correlation of structural equations. The statistical population of the study consisted of all male adolescents who were studying in the secondary schools of Qom in the first six months of the 2018-19 academic year, which numbered 2150 people. Among them, 400 people were selected by cluster sampling as the research sample. Measurement tools included Addiction Acceptance Scale Weed et al (1992), Disturbance Tolerance Questionnaire Simons & Gaher (2005), Cognitive Emotion Regulation Questionnaire Garnefski et al (2001) and early maladaptive Schema Questionnaire Young (1994). The data were analyzed using path analysis. Results: The results showed that distress tolerance indirectly and through the schemas of impaired constraints, other orientation and listening and inhibition indirectly was able to predict the risk of addiction. Also, the regulation of compromised and uncompromised emotion, both directly and indirectly, and through disrupted restraint schemes, other orientations, and alertness and inhibition, were able to predict the risk of addiction (p<0/001). Conclusion: Based on the research results, it can be said that the variables of distress tolerance, emotion regulation and early maladaptive schemas can play an important role in adolescent addiction risk and the need to pay attention to these important variables in addiction prevention programs should be considered.

کلیدواژه‌ها [English]

Adolescent Addiction Risk
Distress Tolerance
Emotion Regulation
Early Maladaptive Schemas

مراجع

اسلام پناه، محمدرضا.، مهدیان، حسین.، و جاجرمی، محمود. (1398). بررسی برازش مدل خطرپذیری نوجوانان ایرانی در زمینه اعتیاد با تأکید بر کارکرد خانواده و طرحواره‌های ناسازگار، تحمل پریشانی و تنظیم هیجان. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، ۱۳(۵۴): 67-90.

بشرپور، سجاد.، و عباسی، آزاده. (1393). رابطه بین تحمل آشفتگی و اضطرار منفی و مثبت با شدت وابستگی و ولع مصرف در افراد وابسته به مواد. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 12(1): 92-102.

جنگی، پریا.، رامک، ناهید.، و سنگانی، علیرضا. (1398). مقایسه میزان رفتارهای خود تخریب، باورهای غیرمنطقی و تحمل پریشانی هیجانی در مردان در حال بهبودی مواد افیونی و مواد محرک. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، ۱۳(۵۲): 259-274.

رستمی، رضا.، نصرتآبادی، مسعود.، و محمدی، فاطمه. (1386). بررسی مقدماتی دقت تشخیصی مقیاس‌های AAS، MAC-R، و APS. پژوهشهای روانشناختی، 10(1 و 2): 10-32.

زنجانی، زهرا.، مقبلی هنزائی، معصومه.، و محسن آبادی، حمید. (1397). رابطه بین افسردگی، تحمل پریشانی و مشکل در تنظیم هیجان با اعتیاد به استفاده از تلفن همراه در دانشجویان دانشگاه کاشان. دوماه نامه علمی پژوهشی فیض، ۲۲(۴):۴۲۰-۴۱۱.

سهرابی، فرامرز.، مام شریفی، پیمان.، رافضی، زهره.، و اعظمی، یوسف. (1397). پیش‌بینی آمادگی به اعتیاد بر اساس سلامت روان، حمایت اجتماعی و ابعاد شخصیتی روان‌رنجورخویی و توافق‌پذیری. روان پرستاری، ۶(۶): 57-66.

علوی، خدیجه.، مدرس غروی، مرتضی.، امین یزدی، امیر.، و صالحی فدردی، جواد. (1390). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیکی به شیوهی گروهی (با تکیه بر مولفههای هوشیاری فراگیر بنیادین، تحمل پریشانی و تنظیم هیجانی) بر نشانههای افسردگی در دانشجویان. مجله اصول بهداشت روانی، 13(2): 124-135.

فرج پور نیری، سپیده.، بخشش بروجنی، میکائیل.، و محمودعلیلو، مجید. (1399). مدل ساختاری اعتیاد به اینترنت بر اساس صفات شخصیت مرزی و جامعه‌ستیز با میانجی‌گری عدم تحمل پریشانی. فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، 14(۳): ۸۸-۷۶.

فیض اللهی، علی.، و باپیری، امیدعلی. (1400). واکاوی دلایل، زمینه‌ها و پیامدهای مصرف مواد مخدر در بین نوجوانان(مورد مطالعه نوجوانان شهر ایلام). فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، ۱۵(۶۲): ۱۶۵-۱۴۱.

قبادیزاده، شبروز.، یوسفی، ناصر.، و قادری، فرزاد. (1397). نقش طرحواره های ناسازگار اولیه، سبک‌های مقابله‌ای و نظم‌جویی شناختی هیجان در پیش‌بینی گرایش به اعتیاد دانش‌آموزان. فصلنامه روانشناسی مدرسه و آموزشگاه، 7(4): 121-142.

کردمیرزا، عزت‌اله.، آزاد، حسین.، و اسکندری، حسین. (1382). هنجاریابی آزمون آمادگی اعتیاد به منظور شناسایی افراد مستعد سوء مصرف مواد در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، ۱(۲): 47-80.

مام شریفی، پیمان.، جامه بزرگ، عاطفه.، و تکجو، جاوید. (1399). اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر افزایش عملکردهای توجه و حافظه در معتادان وابسته به هروئین. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، ۱۴(۵۵): 229-243.

مامشریفی، پیمان.، اکبری بجندی، نگار.، و اسدی، نازنین. (1399). تدوین مدل پیش بینی اعتیاد به اینترنت بر اساس کیفیت زندگی و رضایت از زندگی: نقش واسطهای راهبردهای مقابله با استرس. مجله علوم روانشناختی، 19(89): 541-551.

مام‌شریفی، پیمان.، سهرابی، فرامرز.، رضائیفر، هانیه.، روزبهانی، هانیه.، اسدی، نازنین.، شعبانیان اول خانسری، سارا.، و روشن قیاس، زهرا. (1399). نقش حمایت اجتماعی و ویژگی‌های شخصیتی در پیش‌بینی سلامت روان اعضای جمعیت هلال‌احمر ایران. فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، ۱۴(۳): 53-66.

نجفی چالشتری، محبوبه.، عسکری، پرویز.، حیدرئی، علیرضا.، دشت بزرگی، زهرا.، و حافظی، فریبا. (1400). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر آمادگی به اعتیاد و هیجان ‌طلبی در نوجوانان دارای والد وابسته به مواد. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، ۱۵(۶۱): 181-198.

واثقی، الهه.، و زیبایی، منصور. (1387). پایایی و اعتبار فرم کوتاه پرسشنامه طرحواره های یانگ. محیطشناسی، 34(47): 1-10.

References

American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. Washington, DC: American psychiatric association.

Arpaci, I. (2021). Relationships between early maladaptive schemas and smartphone addiction: The moderating role of mindfulness. International Journal of Mental Health and Addiction, 19(3): 778-792.‏

Aryan, N., Banafshe, H. R., Farnia, V., Shakeri, J., Alikhani, M., Rahimi, H., & Omidi, A. (2020). The therapeutic effects of methylphenidate and matrix-methylphenidate on addiction severity, craving, relapse and mental health in the methamphetamine use disorder. Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy, 15(1): 1-9.‏

Bishop, A., Younan, R., Low, J., & Pilkington, P. D. (2022). Early maladaptive schemas and depression in adulthood: A systematic review and meta‐analysis. Clinical Psychology & Psychotherapy, 29(1): 111-130.‏

Brown, R. A., Palm Reed, K. M., Bloom, E. L., Minami, H., Strong, D. R., Lejuez, C. W., & Hayes, S. C. (2018). A randomized controlled trial of distress tolerance treatment for smoking cessation. Psychology of Addictive Behaviors, 32(4): 389-400.

Conway, C. C., Naragon-Gainey, K., & Harris, M. T. (2021). The structure of distress tolerance and neighboring emotion regulation abilities. Assessment, 28(4), 1050-1064.‏

De Berardis, D., Fornaro, M., Orsolini, L., Ventriglio, A., Vellante, F., & Di Giannantonio, M. (2020). Emotional dysregulation in adolescents: implications for the development of severe psychiatric disorders, substance abuse, and suicidal ideation and behaviors. Brain Sciences, 10(9): 591-596.‏

Feliu-Soler, A., Reche-Camba, E., Borràs, X., Pérez-Aranda, A., Andrés-Rodríguez, L., Peñarrubia-María, M. T., & Luciano, J. V. (2017). Psychometric properties of the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire (CERQ) in patients with fibromyalgia syndrome. Frontiers in psychology, 8(2075): 1-13.‏

Garnefski, N., & Kraaij, V. (2007). The cognitive emotion regulation questionnaire. European journal of psychological assessment, 23(3): 141-149.‏

Jakubczyk, A., Trucco, E. M., Kopera, M., Kobyliński, P., Suszek, H., Fudalej, S., & Wojnar, M. (2018). The association between impulsivity, emotion regulation, and symptoms of alcohol use disorder. Journal of substance abuse treatment, 91: 49-56.‏

Janovsky, T., Rock, A. J., Thorsteinsson, E. B., Clark, G. I., & Murray, C. V. (2020). The relationship between early maladaptive schemas and interpersonal problems: A meta‐analytic review. Clinical Psychology & Psychotherapy, 27(3): 408-447.‏

Khatcherian, E., Zullino, D., De Leo, D., & Achab, S. (2022). Feelings of loneliness: understanding the risk of suicidal ideation in adolescents with internet addiction. a theoretical model to answer to a systematic literature review, without results. International journal of environmental research and public health, 19(4): 1-12.

Laporte, N., Soenens, B., Brenning, K., & Vansteenkiste, M. (2021). Adolescents as active managers of their own psychological needs: The role of psychological need crafting in adolescents’ mental health. Journal of Adolescence, 88: 67-83.‏

Mc Donnell, E., Hevey, D., McCauley, M., & Ducray, K. N. (2018). Exploration of associations between early maladaptive schemas, impaired emotional regulation, coping strategies and resilience in opioid dependent poly-drug users. Substance use & misuse, 53(14): 2320-2329.‏

Morris, A. S., Silk, J. S., Steinberg, L., Myers, S. S., & Robinson, L. R. (2007). The role of the family context in the development of emotion regulation. Social development, 16(2): 361-388.‏

Niezabitowska, A., Rokosz, M., & Poprawa, R. (2022). Distress Tolerance is Indirectly Related to Nicotine Use through the Smoking Motives. Substance Use & Misuse, 57(5): 751-758.‏

Phillips, K., Brockman, R., Bailey, P. E., & Kneebone, I. I. (2019). Young schema questionnaire–short form version 3 (YSQ-S3): Preliminary validation in older adults. Aging & mental health, 23(1): 140-147.‏

Reese, E. D., Conway, C. C., Anand, D., Bauer, D. J., & Daughters, S. B. (2019). Distress tolerance trajectories following substance use treatment. Journal of consulting and clinical psychology, 87(7): 645‏-656.

Restubog, S. L. D., Ocampo, A. C. G., & Wang, L. (2020). Taking control amidst the chaos: Emotion regulation during the COVID-19 pandemic. Journal of vocational behavior, 119, 1-7.

Shahabi, S., Jenaabadi, H., Kord Tamini, B. (2021). The Mediating Role of Marital Commitment in the Relationship between Early Maladaptive Schemas and Distress Tolerance in Married People in Kerman. Razavi International Journal of Medicine, 9(3): 79-84.

Shakeri, J., Farnia, V., Davarinejad, O., Salemi, S., Golshani, S., Rahami, B., & Hookari, S. (2020). Distress tolerance in methamphetamine and opium abusers with non-drug abuser (A comparative analysis). Clinical epidemiology and global health, 8(2): 513-518.‏

Shorey, R. C., Brasfield, H., Anderson, S., & Stuart, G. L. (2015). The relation between trait mindfulness and early maladaptive schemas in men seeking substance use treatment. Mindfulness, 6(2): 348-355.‏

Simons, J. S., & Gaher, R. M. (2005). The Distress Tolerance Scale: Development and validation of a self-report measure. Motivation and emotion, 29(2): 83-102.‏

Stanley, I. H., Boffa, J. W., Smith, L. J., Tran, J. K., Schmidt, N. B., Joiner, T. E., & Vujanovic, A. A. (2018). Occupational stress and suicidality among firefighters: Examining the buffering role of distress tolerance. Psychiatry research, 266, 90-96.‏

Vanderlind, W. M., Millgram, Y., Baskin-Sommers, A. R., Clark, M. S., & Joormann, J. (2020). Understanding positive emotion deficits in depression: From emotion preferences to emotion regulation. Clinical psychology review, 76: 1-11.‏

Veilleux, J. C. (2019). The relationship between distress tolerance and cigarette smoking: A systematic review and synthesis. Clinical psychology review, 71: 78-89.‏

Weed, N., Butcher, S., McKenna, T. & Ben-Povath, Y. (1992). New measures for
assessing alcohol and drug abuse problems with the MMPI-2: The APS and AAS.
Journal of Personality Assessment, 58, 389-404

Zvolensky, M. J., Vujanovic, A. A., Bernstein, A., & Leyro, T. (2010). Distress tolerance: Theory, measurement, and relations to psychopathology. Current directions in psychological science, 19(6): 406-410.