Atatürk Yolu Dergisi

Öz

Ortodokslar arasında teolojik konular, kurallar ve ibadet şekli açısından birlik
sağlamak amacıyla 1 Ekim 1844'te Patrikhaneye bağlı olarak hizmete açılan
Heybeliada Ruhban Okulu, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti
dönemlerinde Fener Rum Patrikhanesinin, diğer bağlı metropolitlikler ve kiliselerin
din adamı ihtiyacını karşılamıştır.
1971 yılında özel üniversitelere "devlet denetiminde olma" şartını getiren
Anayasa Mahkemesinin kararına uymak istemeyen Patrikhane, Heybeliada Ruhban
Okulu'nun Teoloji Bölümünü kapatmayı tercih ederek, 1971-1972 öğretim yılından
itibaren Heybeliada Özel Rum Erkek Lisesi olarak faaliyetlerini sürdürmüştür.
Devlet, düzenleyici kurum olma vasfından hareketle eğitim öğretim faaliyetlerinin
devlet gözetiminde ve denetiminde yapılmasına karar vermiştir. Devlet denetiminin
Patrikhane tarafından kabul edilmemesi nedeniyle, Heybeliada Ruhban Okulu
şimdiye kadar açılamamıştır. Patrikhane aslında, kendisine has bir ayrıcalık talep
ederek okulun kendi denetiminde, yabancı öğrenci ve öğretmen kabul edecek şekilde
yeniden açılmasını istemektedir. Patrikhanenin Ekümeniklik iddialarıyla da örtüşen
bu istek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına olduğu gibi Lozan Antlaşması 'nin ruhuna
ve uluslararası diğer sözleşmelere aykırı bir imtiyaz talebi niteliğindedir.
Türkiye, Ruhban Okulu konusunda laiklik, eşitlik ve Lozan'da belirtilen
"karşılıklılık" ilkesi ve Türkiye Cumhuriyeti kanunları çerçevesinde hareket
etmektedir. Heybeliada Ruhban Okulu 'nun yeniden açılması meselesi,
Patrikhanenin girişimleri nedeniyle Türkiye'nin iç meselesi olmaktan çıkarak
uluslararası alanda tartışılmaya başlanmış ve Türkiye üzerine çok boyutlu baskılara
dönüşmüştür. Özellikle Türkiye'nin AB'ye giriş sürecinde, AB kriterleri olarak
dayatılan Heybeliada Ruhban Okulu'nun açılmasına müsaade edilmesi durumunda,
diğer dinî okulların açılmasına da örnek teşkil edeceği, bu durumun laik Türkiye
açısından sonradan çözülemeyecek bir çok sorunu beraberinde getireceği
muhakkaktır. Bu nedenle; çözüm arayışlarında tarihî gerçeklerin göz ardı
edilmemesi gerekmektedir.