Skip to main content
SpringerLink
Log in

De zakelijke huisarts en de niet-mondige patiënt: veranderingen in communicatie

Een observatieonderzoek naar consulten met hypertensiepatiënten

  • Onderzoek
  • Published:
Huisarts en Wetenschap Aims and scope

Samenvatting

Bensing JM, Tromp F, Van Dulmen S, Van den Brink-Muinen A, Verheul W, Schellevis FG. De zakelijke huisarts en de niet-mondige patiënt: veranderingen in communicatie. Een observatieonderzoek naar consulten met hypertensiepatiënten. Huisarts Wet 2008;51(1):6-12.

Doel Vaststellen of er in de loop der jaren veranderingen zijn opgetreden in de communicatie tussen huisartsen en hun (hypertensie)patiënten. We startten het onderzoek met twee hypothesen: ten eerste verwachtten we dat huisartsen zich in de communicatie met patiënten de laatste jaren zakelijker en biomedischer zijn gaan opstellen, als gevolg van het standaardenbeleid en de gegroeide nadruk op efficiency in de gezondheidszorg; ten tweede verwachtten we dat patiënten juist mondiger zijn geworden, wat zich zou moeten uiten in meer vragen en een actievere deelname aan het medisch consult.

Methoden Wij hebben een secundaire analyse uitgevoerd op bestaand videomateriaal van doorsnee huisartsconsulten uit 1986 en 2002. De twee onderzoeken waarin deze gegevens verzameld werden, gebruikten precies dezelfde methodologie en tussen de groepen patiënten bestonden geen sekse- of leeftijdsverschillen van betekenis. Uit de bestaande datasets selecteerden wij de hypertensieconsulten (102 in 1986; 108 in 2002). De communicatie tussen arts en patiënt codeerden wij met behulp van het Roter Interaction Analysis System (RIAS), op de coderingen pasten wij vervolgens een multilevelanalyse toe.

Resultaten Anders dan wij verwachtten, waren de patiënten in 2002 juist minder actief dan zestien jaar tevoren: zij praatten minder, namen minder initiatieven, stelden minder vragen en uitten minder zorgen. Artsen stelden in 2002 meer biomedische vragen en gaven meer biomedische informatie, maar toonden minder hun compassie met de patiënt en zochten minder vaak de dialoog. Over het geheel genomen hadden de consulten in 2002 een meer biomedisch karakter gekregen en waren ze zakelijker geworden dan zestien jaar tevoren.

Conclusie De veronderstelling dat huisartsen een gelijkwaardiger relatie hebben gekregen met patiënten, die actieve en kritische consumenten zijn geworden, wordt niet gereflecteerd in onze steekproef van hypertensiepatiënten. De belangrijkste verandering die wij waarnamen was dat het communicatiepatroon van de huisarts zakelijker en taakgerichter was geworden. De recente nadruk op evidence-based geneeskunde en protocolgestuurde zorg worden hierin gereflecteerd. Ook de introductie van de computer in de huisartsenpraktijk kan hierin een rol spelen. Men kan dus wel wat vraagtekens zetten bij het vermeende vermogen van de moderne geneeskunde om patiënten te helpen hun zorgen te uiten.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Literatuur

  1. Bensing J: Bridging the gap: The separate worlds of evidence-based medicine and patient-centered medicine. Patient Educ Couns 2000;39:17-25.

    Google Scholar 

  2. Jones R, Higgs R, De Angelis C, Prideaux D. Changing face of medical curricula. Lancet 2001;357:699-703.

    Google Scholar 

  3. McWhinney IR. Primary care: core values. Core values in a changing world. BMJ 1998;316:1807-9.

    Google Scholar 

  4. Smith R. All changed, changed utterly: British medicine will be transformed by the Bristol case. BMJ 1998;316:1917-8.

    Google Scholar 

  5. Gask L, Usherwood T. ABC of psychological medicine: The consultation. BMJ 2002;324:1567-9.

    Google Scholar 

  6. Elwyn G, Shared decision making: Patient involvement in clinical practice [Proefschrift]. Nijmegen: University of Nijmegen, 2001.

  7. Charles C, Gafni A, Whelan T. Shared decision-making in the medical encounter: What does it mean? (or it takes at least two to tango). Soc Sci Med 1997;44:681-92.

    Google Scholar 

  8. Roter DL, Hall JA. Doctors talking to patients, patients talking to doctors. Westport (CN): Auburn House, 1993.

  9. Roter DL, Stewart M, Putnam SM, Lipkin M Jr., Stiles W, Inui TS. Communication patterns of primary care physicians. JAMA 1997;277:350-6.

    Google Scholar 

  10. Robinson A, Thomson R. Variability in patient preferences for participating in medical decision making: Implication for the use of decision support tools. Qual Health Care 2001;10 Suppl 1:i34-8.

    Google Scholar 

  11. Robinson JD. An interactional structure of medical activities during acute visits and its implications for patients’ participation. Health Commun 2003;15:27-57.

    Google Scholar 

  12. Brink-Muinen A, Bensing JM, Kerssens JJ. Gender and communication style in general practice: Differences between women’s health care and regular health care. Med Care 1998;36:100-6.

    Google Scholar 

  13. Ishikawa H, Takayama T, Yamazaki Y, Seki Y, Katsumata N, Aoki Y. The interaction between physician and patient communication behaviors in Japanese cancer consultations and the influence of personal and consultation characteristics. Patient Educ Couns 2002;46:277-85.

    Google Scholar 

  14. Roter DL. Patient participation in the patient-provider interaction: The effects of patient question asking on the quality of interaction, satisfaction and compliance. Health Educ Monogr 1977;5:281-315.

    Google Scholar 

  15. Van Dulmen AM, Bensing JM. Gender differences in gynecologist communication. Women Health 2000;30:49-61.

    Google Scholar 

  16. Benbassat J, Pilpel D, Tidhar M: Patients’ preferences for participation in clinical decision making: A review of published surveys. Behav Med 1998;24:81-8.

    Google Scholar 

  17. Krupat E, Bell RA, Kravitz RL, Thom D, Azari R. When physicians and patients think alike: Patient-centered beliefs and their impact on satisfaction and trust. J Fam Pract 2001;50:1057-62.

    Google Scholar 

  18. Bradley JG, Zia MJ, Hamilton N. Patient preferences for control in medical decision making: A scenario-based approach. Fam Med 1996;28:496-501.

    Google Scholar 

  19. Degner LF, Sloan JA. Decision making during serious illness: What role do patients really want to play? J Clin Epidemiol 1992;45:941-50.

    Google Scholar 

  20. Ong LM, Visser MR, Van Zuuren FJ, Rietbroek RC, Lammes FB, De Haes JC. Cancer patients’ coping styles and doctor-patient communication. Psychooncology 1999;8:155-66.

    Google Scholar 

  21. Kinnersley P, Stott N, Peters TJ, Harvey I. The patient-centredness of consultations and outcome in primary care. Br J Gen Pract 1999;49:711-6.

    Google Scholar 

  22. Mead N, Bower P. Patient-centredness: A conceptual framework and review of the empirical literature. Soc Sci Med 2000;51:1087-110.

    Google Scholar 

  23. Stewart M, Brown J, Weston W, McWhinney I, McWilliam C, Freeman T. Patient-centred medicine transforming the clinical method. Thousand Oaks (CA): Sage, 1995.

  24. Stewart M: Towards a global definition of patient centred care. BMJ 2001;322:444-5.

    Google Scholar 

  25. Campbell SM, Roland MO, Middleton E, Reeves D. Improvements in quality of clinical care in English general practice 1998-2003: Longitudinal observational study. BMJ 2005;331:1121.

    Google Scholar 

  26. Reid CM, Ryan P, Miles H, Willson K, Beilin LJ, Brown MA, et al. Who’s really hypertensive? Quality control issues in the assessment of blood pressure for randomized trials. Blood Press 2005;14:133-8.

    Google Scholar 

  27. White KL, editor. The task of medicine: Dialogue at Wickenburg. Menlo Park (CA): The Henry J Kaiser Family Foundation, 1988.

  28. Bensing JM. Doctor-patient communication and the quality of care. Utrecht/Rotterdam: NIVEL, 1991.

  29. Bensing JM, Dronkers J. Instrumental and affective aspects of physician behavior. Med Care 1992;30:283-98.

    Google Scholar 

  30. Bensing JM, Roter DL, Hulsman RL. Communication patterns of primary care physicians in the United States and the Netherlands. J Gen Intern Med 2003;18:335-42.

    Google Scholar 

  31. Brink-Muinen A, Van Dulmen AM, De Haes JC, Visser A, Schellevis F, Bensing J. Has patients’ involvement in the decision-making process changed over time? Health Expect. 2006;9:333-42.

    Google Scholar 

  32. Ong LM, Visser MR, Kruyver IP, Bensing JM, Brink-Muinen A, Stouthard JM, et al.: The Roter interaction analysis system (RIAS) in oncological consultations: Psychometric properties. Psychooncology 1998;7:387-401.

    Google Scholar 

  33. Roter D, Larson S: The Roter interaction analysis system (RIAS): Utility and flexibility for analysis of medical interactions. Patient Educ Couns 2002;46:243-51.

    Google Scholar 

  34. Roter DL, Hall JA, Katz NR. Relations between physicians’ behaviors and analogue patients’ satisfaction, recall, and impressions. Med Care 1987;25:437-51.

    Google Scholar 

  35. Roter DL. The Roter method of interaction process analysis [unpublished manual]. Baltimore, 1987.

  36. Roter DL. The Roter method of interaction process analysis [unpublished manual]. Baltimore, 1993.

  37. Rasbash J, Steele F, Browne W, Prosser B. A user’s guide to MLwiN version 2.0. Bristol: University of Bristol, 2005.

  38. Bensing JM, Tromp F, Van Dulmen S, Van den Brink-Muinen A, Verheul W, Schellevis FG. Shifts in doctor-patient communication between 1986 and 2002: A study of videotaped general practice consultations with hypertension patients. BMC Fam Pract 2006;7:62.

    Google Scholar 

  39. Engel GL. How much longer must medicine’s science be bound by a seventeenth century world view. In: White KL, editor. The task of medicine: Dialogue at Wickenburg. Menlo Park (CA): The Henry J Kaiser Family Foundation, 1988:113-6.

  40. Elwyn G, Edwards A, Kinnersley P. Shared decision-making in primary care: The neglected second half of the consultation. Br J Gen Pract 1999;49:477-82.

    Google Scholar 

  41. Stewart MA. Effective physician-patient communication and health outcomes: A review. CMAJ 1995;152:1423-33.

    Google Scholar 

  42. Sims J. What influences a patient’s desire to participate in the management of their hypertension? Patiënt Educ Couns 1999;38:185-94.

    Google Scholar 

  43. Markt voor informatief medisch en voedingskundig televisieprogramma. Mening van de Nederlandse bevolking. Amsterdam: NIPO, 11 september 1999.

  44. Barry CA, Bradley CP, Britten N, Stevenson FA, Barber N. Patients’ unvoiced agendas in general practice consultations: Qualitative study. BMJ 2000;320:1246-50.

    Google Scholar 

  45. Roter DL, Hall JA, Aoki Y. Physician gender effects in medical communication: A meta-analytic review. JAMA 2002;288:756-64.

    Google Scholar 

  46. Coulter A, Peto V, Doll H. Patients’ preferences and general practitioners’ decisions in the treatment of menstrual disorders. Fam Pract 1994;11:67-74.

    Google Scholar 

  47. Lens P, redactie. Zieke dokters. Utrecht: Van der Wees, 1999.

  48. Whitcomb ME. Communication and professionalism. Patient Educ Couns 2000;41:137-44.

  49. Lang F, Floyd MR, Beine KL. Clues to patients’ explanations and concerns about their illnesses: A call for active listening. Arch Fam Med 2000;9:222-7.

    Google Scholar 

  50. Margalit RS, Roter D, Dunevant MA, Larson S, Reis S. Electronic medical record use and physician-patient communication: An observational study of Israeli primary care encounters. Patient Educ Couns 2006;61:134-41.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. www.bsl.nl/shop/huisarts-en-wetenschap-0018-7070.html

    JM Bensing

Authors
  1. JM Bensing
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. F Tromp
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. S van Dulmen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  4. A van den Brink-Muinen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  5. W Verheul
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  6. F Schellevis
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to JM Bensing.

Additional information

NIVEL, Postbus 1568, 3500 BN Utrecht: J.M. Bensing, directeur en hoogleraar; S. van Dulmen, programmaleider; A. van den Brink-Muinen, senior onderzoeker; W. Verheul, junior onderzoeker. Faculteit Sociale Wetenschappen, UMC St. Radbout, VOHA; F. Tromp, onderzoeker. Afdeling Huisartsgeneeskunde/EMGO Instituut, VUmc, Amsterdam; F.G. Schellevis, hoogleraar.

Mogelijke belangenverstrengeling: niets aangegeven.

De oorspronkelijke onderzoeken zijn gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, ZonMw en Stichting Centraal Fonds RVVZ. De secundaire analyses en het schrijven van dit artikel werden gefinancierd uit het eigen budget van het NIVEL.

Dit artikel is eerder verschenen als: Bensing JM, Tromp F, Van Dulmen S, Van den Brink-Muinen A, Verheul W, Schellevis FG. Shifts in doctor-patient communication between 1986 and 2002: A study of videotaped general practice consultations with hypertension patients. BMC Fam Pract 2006;7:62. Publicatie gebeurt met toestemming van de uitgever.

About this article

Cite this article

Bensing, J., Tromp, F., van Dulmen, S. et al. De zakelijke huisarts en de niet-mondige patiënt: veranderingen in communicatie. HUWE 51, 6–12 (2008). https://doi.org/10.1007/BF03086628

Download citation

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03086628

Search

Navigation