Yazar	: Salim KÜÇÜK
Türü	:
Baskı Yılı	: 2022
Sayı	: 11/2
Sayfa	: 503-526
233    635

Abstract
Türkler, birlikte yaşamayı seven, aile geleneklerine sıkı sıkıya bağlı topluluklardan biridir. Türk kültüründe aile yalnızca anne, baba ve çocuklardan oluşan çekirdek bir yapı değil aynı zamanda ataerkil ve geniştir. Akrabalık ilişkileri son derece sıkı olan Türklerde her akrabalık durumu için çoğunlukla farklı adlandırma yapılmış, bu da akrabalık adlarında terim çeşitliliğini arttırmış ve söz varlığını önemli ölçüde zenginleştirmiştir. Akrabalık genellikle kan akrabalığına ve evliliğe dayanır. Evlilik yoluyla birbirine bağlı olan kimseler Türkçede “hısım” olarak adlandırılmıştır. Eski Türkçeden günümüze “akrabalık” ve “hısımlık” bildiren kelimeler zaman içerisinde yeni adlandırmalara ve yeni anlamlandırmalara kavuşmuş veya alıntı kelimelerle bu alandaki söz varlığı zenginleşmiştir. Bu çalışmada Türkçenin temel söz varlığını zenginleştiren unsurlardan akrabalık adları Doğu Türkçesine ait satır altı Kur’ân tercümeleri ve tefsirler kapsamında incelenmiş, akrabalık ifade eden kavramlar tespit edilerek aile içi yakınlık derecesine, babaya, anneye, evliliğe, dede veya anneanne, babaanneye göre başlıkları altında sınıflandırılarak yapı, köken ve anlam bilgisi yönünden söz varlığı özellikleri üzerinde durulmuş ve Altay dilleri ile karşılaştırılmıştır.

Keywords
Akrabalık adları, Doğu Türkçesi, Kur’ân tercümeleri, Kur’ân tefsirleri, Altay dilleri.

Özet
Turks are one of the communities that enjoy living together and strictly tied to their family traditions. Family is not only a nuclear structure consisting of only mother, father and children, but also it is patriarchal and extended in Turkish culture. Turks who have a tight relative relations possess different names for each kind of kinship, and this situation increased the diversity of terminology in kinship names, and significantly enriched the vocabulary. Kinship is generally based on the relationship by blood and by marriage. People connected by marriage are named as ‘hısım’ in Turkish. From old Turkish to date, ‘relation’ and ‘kinship’ names have been exposed to renaming and reinterpreting in time or the vocabulary in this area flourished with loanwords. In this study, kinship names which enrich the basic Turkish vocabulary were analyzed within the scope of East Turkic inter linear Qur’anic translations and interpretations, notions reflecting kinship were determined and examined for vocabulary characteristics in terms of morphology, etymology and semantics after classified under the topics regarding relationship level in family, father, mother, marriage, grandfather, maternal grandmother or paternal grandmother, and compared with Altaic languages.

Anahtar Kelimeler
Kinship names, East Turkic, Qur’anic translations, Qur’anic interpretations, Altaic languages.