Zespół Kasandry

Streszczenie

Najbardziej charakterystyczne deficyty neuropsychologiczne osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) dotyczą obszaru społecznego poznania oraz funkcji wykonawczych. Neurotypowi członkowie rodziny lub partnerzy wysoko funkcjonujących osób z ASD, nieświadomie podejmują role związane z mentalizacją stanów emocjonalnych oraz uzupełnianiem deficytów funkcji wykonawczych swoich bliskich. Opisane zjawisko zostało nazwane zespołem Kasandry lub syndromem zwierciadlanym. Łączy się on z wieloma niekorzystnymi następstwami emocjonalnymi dla parterów osób z ASD. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie zniekształceń poznawczych leżących u podłoża syndromu zwierciadlanego, które mogą prowadzić do wtórnych zaburzeń emocjonalnych u partnerów osób z ASD. Analiza przedstawionej problematyki i opisu przypadku pozwala wysunąć kilka zaleceń do prowadzenia terapii zaburzeń emocjonalnych wobec osób neurotypowych, pozostających w związkach z osobami z ASD. Podstawowe znaczenie ma diagnoza deficytów poznawczo-behawioralnych obecnych u partnerów z ASD oraz zniekształceń poznawczych, które powstają podczas długotrwałego procesu nieświadomego, traumatycznego „mapowania umysłu” partnerów z ASD. Najbardziej typowe zniekształcenia poznawcze to: myślenie tunelowe, przypisywanie pozytywnych i negatywnych motywacji oraz pomniejszanie negatywnego behawioralnego wpływu partnera z ASD na otoczenie społeczne. Znajomość opisanych zjawisk pozwala na lepsze zaadresowanie celów terapii zarówno wobec pacjentów z zespołem Kasandry oraz osób z ASD pozostających w związkach partnerskich.