Nr 4(171)/2022
PDF

Zaskarżalność uchwał Państwowej Komisji Wyborczej w trybie art. 161a Kodeksu wyborczego

Agata Pyrzyńska

Dr, Uniwersytet Szczeciński, Wydział Prawa i Administracji, Polska; agata.pyrzynska@usz.edu.pl

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4573-4310

DOI: https://doi.org/10.31268/PS.2022.128

Streszczenie

Celem niniejszego opracowania jest analiza nowej instytucji w postaci skargi pełnomocnika wyborczego na uchwały Państwowej Komisji Wyborczej mające postać wytycznych i wyjaśnień, a także ocena zasadności implementacji tej instytucji do polskiego prawa wyborczego. Z jednej strony nie ulega wątpliwości, iż rozwiązanie to przyczynia się do realizacji zgłaszanego od dłuższego czasu postulatu objęcia rozstrzygnięć administracji wyborczej kontrolą sądową, jak również wpływa na rozszerzenie katalogu instrumentów społecznej kontroli procesu wyborczego. Z drugiej jednak strony nie sposób analizować tej instytucji z całkowitym pominięciem innych uwarunkowań procesu wyborczego. Niniejsza analiza ma przynieść odpowiedź na pytanie, czy skarga na uchwały Państwowej Komisji Wyborczej, o której mowa w art. 161a k.w., w aktualnym kształcie stanowi pożądany komponent polskiego prawa wyborczego, czy raczej jest to instytucja ograniczająca sprawność przebiegu procesu wyborczego. W ramach niniejszej analizy przy zastosowaniu metody formalnoprawnej zbadano konstrukcję art. 161a k.w., a z wykorzystaniem metody empirycznej i dorobku doktryny prawa konstytucyjnego przeanalizowano konsekwencje stosowania nowego rozwiązania w praktyce wyborczej.

Słowa kluczowe

wybory, uchwała, Państwowa Komisja Wyborcza, skarga, Sąd Najwyższy

Bibliografia

ŹRÓDŁA

  1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483.
  2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2018 r., sygn. akt I NSW 6/18, LEX nr 2628462.
  3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2018 r., sygn. akt I NSW 9/18, LEX nr 2578421.
  4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2018 r., sygn. akt I NSW 11/18, LEX nr 2630590.
  5. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2018 r., sygn. akt I NSW 12/18, LEX nr 2578423.
  6. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2019 r., sygn. akt I NSW 1/19, LEX nr 2619172.
  7. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2020 r., sygn. akt I NSW 23/20, LEX nr 3007582.
  8. Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 22 listopada 2017 r. dotyczące projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (druk sejmowy nr 2001), ZPOW-023-10/17, <https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1511363066_Pismo_ZPOW-023-10_17.pdf>.
  9. Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie Regulaminu Państwowej Komisji Wyborczej, M.P. nr 26, poz. 286, ze zm.
  10. Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 5 lutego 2018 r. w sprawie wytycznych i wyjaśnień dotyczących podziału jednostek samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze, M.P. poz. 204.
  11. Uchwała nr 85/2019 Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 12 sierpnia 2019 r. w sprawie wytycznych dla okręgowych komisji wyborczych dotyczących przyjmowania zgłoszeń i rejestracji list kandydatów na posłów i kandydatów na senatora w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na dzień 13 października 2019 r., M.P. poz. 832.
  12. Uchwała nr 129/2020 Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 maja 2020 r. w sprawie stwierdzenia braku możliwości głosowania na kandydatów w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, M.P. poz. 967.
  13. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1319.
  14. Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, Dz.U. poz. 130.
  15. [Uzasadnienie do poselskiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (druk sejmowy nr 2001)], <http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/druk.xsp?nr=2001>.
  16. [Wyjaśnienia dotyczące postępowania komisarzy wyborczych i organów gmin w związku z zakończeniem wyborów Prezydenta RP zarządzonych na dzień 10 maja 2020 r., ZPOW-421-24/20], <https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1589176017_wyjasnienia-pkw-10052020.pdf>.
  17. Wyjaśnienia [PKW] dotyczące zasad finansowania kampanii wyborczej w wyborach Prezydenta RP zarządzonych na dzień 28 czerwca 2020 r., ZKF-811-16/20, <https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1591294166_zkf-811-16-20.pdf>.
  18. Wyjaśnienia [PKW] z dnia 9 marca 2020 r. w sprawie działań podejmowanych przez partie polityczne w czasie kampanii wyborczej, ZKF-811-11/20, <https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1583768154_wyjasnienia-pkw-2020-03-09.pdf>.

PIŚMIENNICTWO
  1. Czakowska M., Raźny P., Konstrukcja prawna komitetu wyborczego w kontekście zasady równych szans wyborczych, „Studia BAS” 2011, nr 3(27).
  2. Czaplicki K.W., Dauter B., Jaworski S.J., Kisielewicz A., Rymarz F., Zbieranek J., Kodeks wyborczy. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
  3. Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2019.
  4. Gebethner S., Wybory do Sejmu i do Senatu. Komentarz do ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2001.
  5. Jaworski S.J., Państwowa Komisja Wyborcza organem kontroli i ochrony prawa, [w:] Iudices electionis custodes (sędziowie kustoszami wyborów). Księga pamiątkowa Państwowej Komisji Wyborczej, red. F. Rymarz, Krajowe Biuro Wyborcze, Warszawa 2007.
  6. Michalak B., Zmiana przepisów kodeksu wyborczego przed wyborami samorządowymi w 2018, „Athenaeum” 2018, nr 58.
  7. Mordwiłko J., W sprawie charakteru aktów prawnych wydawanych przez Państwową Komisję Wyborczą, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 6.
  8. Pyrzyńska A., Konstrukcja terminów w polskim Kodeksie wyborczym, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 1.
  9. Pyrzyńska A., O aktach Państwowej Komisji Wyborczej mającej cechy przepisów prawa, [w:] Źródła prawa z perspektywy piętnastu lat obowiązywania Konstytucji, red. M. Zubik, R. Puchta, Koło Naukowe Prawa Konstytucyjnego Legislator – Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2013.
  10. Pyrzyńska A., Zadania nadzorcze Państwowej Komisji Wyborczej w polskim prawie wyborczym, C.H.Beck, Warszawa 2019.
  11. Rakowska-Trela A., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 kwietnia 2016 r. w sprawie sygn. akt P 5/14, „Studia Wyborcze” 2016, t. 22.
  12. Rakowska-Trela A., Kampania wyborcza w regulacji prawnej i w praktyce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015.
  13. Rakowska-Trela A., Prawne granice działania administracji wyborczej, [w:] 25 lat demokratycznego prawa wyborczego i organów wyborczych w Polsce, red. W. Hermeliński, B. Tokaj, Krajowe Biuro Wyborcze, Warszawa 2016.
  14. Rakowska-Trela A., Składowski K., Kodeks wyborczy. Komentarz do zmian 2018, Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
  15. Rymarz F., Konstytucjonalizacja Państwowej Komisji Wyborczej (wnioski de lege ferenda), [w:] Demokratyczne standardy prawa wyborczego Rzeczypospolitej Polskiej. Teoria i praktyka, red. F. Rymarz, Krajowe Biuro Wyborcze, Warszawa 2005.
  16. Skotnicki K., Minimalny niezbędny zakres zmian w konstytucyjnej regulacji prawa wyborczego, [w:] Problemy konstytucyjne, red. J. Juchniewicz, M. Dąbrowski, Katedra Prawa Konstytucyjnego WPiA UWM, Olsztyn 2015.
  17. Sokala A., Administracja wyborcza w obowiązującym prawie polskim. Struktura organizacyjna. Charakter prawny. Kompetencje, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Toruń 2010.
  18. Sokala A., Michalak B., Uziębło P., Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.