Nr 5(166)/2021
PDF

Glosa do Uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2019 r., sygn. akt III UZP 7/19

Małgorzata Mędrala

Dr, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kolegium Ekonomii Finansów i Prawa, Polska; radca prawny w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie; medralam@uek.krakow.pl

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0068-2975

Tomasz Martiszek

adwokat w Okręgowej Izbie Adwokackiej w Krakowie; martiszek@interia.pl

DOI: https://doi.org/10.31268/PS.2021.66

Streszczenie

W Uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 11 grudnia 2019 r. (sygn. akt III UZP 7/19) Sąd Najwyższy uznał, że organ rentowy może wybrać płatnika składek jako podmiot zobowiązany do zwrotu świadczenia nienależnie otrzymanego przez ubezpieczonego, pomijając zupełnie kwestię ewentualnych zaniedbań płatnika oraz możliwość żądania zwrotu świadczenia od osoby, która je pobrała. Jako wystarczającą przesłankę żądania zwrotu Sąd Najwyższy przyjął samo przekazanie przez płatnika danych do wypłaty. Tym samym Sąd Najwyższy rozstrzygnął spór między dwoma konkurencyjnymi nurtami orzeczniczymi w tej materii. Zdaniem autorów glosowana uchwała może w praktyce powodować wiele negatywnych skutków dla płatników składek, którzy niejednokrotnie nie mają wpływu na dane przekazywane do organu rentowego. Tak restrykcyjne stanowisko budzi także wątpliwości natury konstytucyjnej.

Słowa kluczowe

ubezpieczenia społeczne, nienależne świadczenie, płatnik, ubezpieczony

Bibliografia

ŹRÓDŁA

  1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483, ze zm.
  2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, Dz.U. z 2020 r. poz. 1325.
  3. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. 2020 r. poz. 266, ze zm.
  4. Wyrok SA w Gdańsku z dnia 8 stycznia 2013 r., sygn. akt III AUa 998/12, LEX nr 1282553.
  5. Wyrok SA w Krakowie z dnia 11 września 1996 r., sygn. akt III AUr 105/96, „Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych” 1997, z. 7–8, poz. 21, Legalis nr 34099.
  6. Wyrok SA w Łodzi z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. akt III AUa 297/13, LEX nr 1409156.
  7. Wyrok SN z dnia 16 lutego 1987 r., sygn. akt II URN 16/87, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1988, nr 6.
  8. Wyrok SN z dnia 20 maja 2004 r., sygn. akt II UK 385/03, OSNP 2005 nr 2, poz. 25.
  9. Wyrok SN z dnia 24 listopada 2004 r., sygn. akt I UK 3/04, OSNP 2005, nr 8, poz. 116.
  10. Wyrok SN z dnia 4 września 2007 r., sygn. akt I UK 90/07, OSNP 2008, nr 19–20, poz. 301.
  11. Wyrok SN z dnia 10 czerwca 2008 r., sygn. akt I UK 376/07, OSNP 2009, nr 21–22, poz. 295.
  12. Wyrok SN z dnia 17 stycznia 2012 r., sygn. akt I UK 194/11, Legalis nr 551880.
  13. Wyrok SN z dnia 24 stycznia 2013 r., sygn. akt V CSK 63/12, Legalis nr 637489.
  14. Wyrok SN z dnia 6 sierpnia 2013 r., sygn. akt II UK 11/13, OSNP 2014 nr 5, poz. 72.
  15. Wyrok SN z dnia 7 lutego 2017 r., sygn. akt II UK 685/15, Legalis nr 1580505.
  16. Wyrok SN z dnia 16 maja 2017 r., sygn. akt I UK 186/16, LEX nr 2312492.
  17. Wyrok SN z dnia 7 lutego 2018 r., sygn. akt II UK 673/16, OSNP 2019 nr 2, poz. 19.
  18. Wyrok SN z dnia 4 października 2018 r., sygn. akt III UK 152/17, LEX nr 2570466.
  19. Wyrok SO w Łodzi z dnia 4 listopada 2020 r., sygn. akt VIII Ua 80/20, LEX nr 3089670.
  20. Wyrok TUS z dnia 11 stycznia 1966 r., sygn. akt III TR 1492/65, OSP 1967, z. 10, poz. 247.
  21. Wyrok TUS z dnia 13 października 1966 r., sygn. akt I TR 693/66, niepubl.

PIŚMIENNICTWO
  1. Babińska R., Pojęcie i rodzaje błędu organu rentowego lub odwoławczego, „Państwo i Prawo” 2005, z. 12.
  2. Brzozowska K., Dawidowska-Myszka E., Obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczenia społecznego, „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 7–8, LEX/el.
  3. Czy ZUS może domagać się od pracodawcy zwrotu nienależnego zasiłku pobranego przez pracownika? Interpretacje i Orzeczenia z zakresu Kadr i Płac, <https://interpretacje-orzeczenia.pl/uchwala-sadu-najwyzszego-z-11-12-2019-r-iii-uzp-7-19/>.
  4. Gudowska B., Zwrot nienależnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, cz. 1, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2011, nr 7.
  5. Gudowska B., Zwrot nienależnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, cz. 2, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2011, nr 8.
  6. Gudowska B., komentarz do art. 84 (tezy: I.A.3–4, I.A.8–9, III.B.1, III.B.5), [w:] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. B. Gudowska, J. Strusińska-Żukowska, wyd. 2, Wydawnictwo C.H.Beck, Legalis 2014.
  7. Jabłoński A., Zwrot nienależnie pobranego zasiłku chorobowego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2009, nr 307.
  8. Kurzych A., Obciążenie „innego podmiotu” obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranych świadczeń na podstawie art. 84 ust. 6 SysUbSpołU, Glosa do wyroku SN z 10.06.2008 r., I UK 376/07, „Monitor Prawa Pracy” 2010, nr 6.
  9. Kwapisz K., komentarz do art. 84, teza 4, [w:] eadem, Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2013, LEX/el.
  10. Maciejko W., Zwrot nienależnie pobranych świadczeń z zabezpieczenia społecznego, Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Przemyślu, Przemyśl–Rzeszów 2011.
  11. Mędrala M., Społeczny charakter świadczeń w polskim prawie pracy, wyd. 2, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
  12. Napiórkowska A., Zwrot świadczeń nienależnych w prawie ubezpieczeń społecznych – wybrane zagadnienia, „Przegląd Prawa i Administracji” 2017, nr 109, https://doi.org/10.19195/0137-1134.109.4.
  13. Płażek S., Salamon Z., Zwrot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, „Palestra” 1988, nr 8–9, <http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Palestra/Palestra-r1988-t32-n8_9(368_369)/Palestra-r1988-t32-n8_9(368_369)-s49-60/Palestra-r1988-t32-n8_9(368_369)-s49-60.pdf>.
  14. Ramlo L., komentarz do art. 84 ustawy systemowej (tezy: I.2, I.3, I.4-5), [w:] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. J. Wantoch-Rekowski, Wydawnictwo Wolters Kluwer, LEX 2015.
  15. Rocznik Demograficzny 2020, <https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2020,3,14.html>.
  16. Sadlik R., Odpowiedzialność pracodawcy wobec ZUS za wydanie wadliwego świadectwa pracy, „Monitor Prawa Pracy” 2011, nr 3.
  17. Sierocka I., Zwrot nienależnie pobranych świadczeń. Glosa do wyroku SN z dnia 17 maja 2018 r., I UK 138/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019, nr 7–8, poz. 77, LEX/el.