نقد و بررسی بیتی از حافظ: «رندان پارسا» یا «پیران پارسا»؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه آزاد لامرد

چکیده

وجود اختلاف در نسخه­های یک اثر ادبی که در قرن­های گذشته نگاشته شده، امری ناگزیر است که برای متخصصان و ادیبان تازگی ندارد. علت این اختلاف ضبط­ها، می­تواند ناخوانا بودن دست­نوشته، کهنگی و پاک­شدگی خطوط، دست­کاری ناسخان بنا به ذوق خویش و یا مواردی دیگر باشد. دیوان حافظ نیز از این امر مستثنی نیست. هدف این مقاله، بررسی بیتی از حافظ است که در تصحیح­های مختلف، متفاوت ضبط شده و شارحان نیز بنا به اختلاف موجود، معنی­های گوناگونی برای آن بیان کرده­اند.





        خوبان پارسی­گو بخشندگان عمرند


ساقی بده بشارت، رندان پارسا را





      در برخی چاپ­های دیوان حافظ، ترکیب «رندان پارسا­»، به صورت «پیران پارسا­» ضبط شده و شارحان نیز به تبع مصححان، هر کدام ضبطی را اساس کار قرار داده و بیت را معنی کرده­اند. نگارنده در این مقاله، این بیت را در محور افقی و بر اساس آرایه­های ادبی و تناسب با دیگر اجزای بیت و نیز در محور عمودی و ارتباط آن با کلیت غزل مورد بررسی قرار داده و نشان داده است که ضبط «پیران پارسا» نسبت به «رندان پارسا» ترجیح دارد؛ همچنین با تحلیل و بررسی تصحیح‌های مختلف دیوان و شرح­های نوشته­شده بر آن، کوشیده است، صورت صحیح بیت را باز نماید و معنی درست و دقیقی از آن ارائه کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Two Lines of Hafiz’s Divan: Pious Masters or Pious Rends

نویسنده [English]

  • abdoreza saeidi
چکیده [English]

The differences seen in different edited copies of the works of art created centuries ago are not inevitable; and also this issue is something usual for the literary scholars. These differences happen mainly because of the illegibility of the old manuscripts or because some parts have been erased during the course of time. Some differences are also the result of the changes the editors and the compilers have applied to these texts based on their own interests. Hafiz’s Divan is no exception. This article tries to study the following lines by Hafez: Life-givers are the lovely Persian-speakers,O Saki! Give this good news to the old pious masters. These two lines have been interpreted differently. In some editions "pious masters" is used instead of “pious rends”; so different interpretations have been done based on different words used in these two lines. This article compares different editions of these two lines in different sources and tries to justify the preference of “pious masters” over “pious rend”. Studying these two words in relation to the whole Divan and also to the other parts and pieces of these two lines shows the priority of employing “pious masters” over “pious rends”. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hafez
  • divan
  • Pious masters
  • Pious rend
  • Different editions
امامی، نصرالله. (1388). بر آستان جانان. اهواز: رسش.
جلالی، عبدالحسین. (1379). شرح جلالی بر حافظ. تهران: یزدان.
حافظ، شمس­الدین محمد. (1362). دیوان حافظ. به اهتمام ادیبی تهرانی، تهران: نوین.
حافظ، شمس­الدین محمد. (1359). دیوان حافظ. به اهتمام ایرج افشار، تهران: انتشارات امیرکبیر.
حافظ، شمس­الدین محمد. (1345). دیوان حافظ. تصحیح انجوی شیرازی، تهران: جاویدان.
حافظ، شمس­الدین محمد. (2537). دیوان حافظ. تصحیح پژمان بختیاری، تهران: امیرکبیر.
حافظ، شمس­الدین محمد. (بی­تا). دیوان حافظ. به کوشش ذبیح الله بداغی، تهران: جان­زاده.
حافظ، شمس­الدین محمد. (بی­تا). دیوان حافظ. به کوشش محمد تقی جعفری، تهران: دبیر..
حافظ، شمس­الدین محمد. (بی­تا). دیوان حافظ. تصحیح محمد رضا جلالی نایینی و نذیر احمد، تهران: امیرکبیر.
حافظ، شمس­الدین محمد، (1362). دیوان حافظ. تصحیح عبدالرحیم خلخالی، تهران: حافظ.
حافظ، شمس­الدین محمد. (1374). دیوان حافظ. تصحیح رشید عیوضی، تهران: آینه­ی کتاب.
حافظ، شمس­الدین محمد. (1382). دیوان حافظ. تصحیح قاسم غنی و محمد قزوینی، تهران: زرین و سیمین.
حافظ، شمس­الدین محمد. (1359). دیوان حافظ­. تصحیح قدسی، تهران: اشراقی.
حافظ، شمس­الدین محمد. (1356). دیوان حافظ­. تصحیح یحیی قریب، تهران: صفی علی­شاه.
حافظ، شمس­الدین محمد. (1377). دیوان حافظ. تصحیح سلیم نیساری، تهران: سینانگار.
حافظ، شمس­الدین محـمد. (1354). دیوان حافظ. تصحیـح مجیـد یکتایی، تهران: کتاب­فروشی مهرگان.
ختـمی لاهـوری، عبدالرحـمان. (1374). شرح غزل­های حافظ. تصحـیح بهاءالدین خرم­شاهی، کوروش منصوری و حسن مطیعی امین، تهران: قطره.
خرم­شاهی، بهاءالدین. (1373). حافظ­نامه. تهران: علمی و فرهنگی.
خطیب رهبر، خلیل. (1380). شرح غزلیات خواجه حافظ‌شیرازی. تهران: صفی­علی‌شاه.
ذوالنور، رحیم. (1379). در جستجوی حافظ. تهران: کتاب­فروشی زوار.
راستگو، سید محمد. (1383). «مهندسی سخن در سروده­های حافظ»، حافظ­پژوهی، دفتر هفتم، شیراز: مرکز حافظ­شناسی.
سودی بسنوی، محمد. (1381). شرح سودی بر حافظ. ترجمه­ی عصمت صفارزاده، تهران: زمین.
شمیسا، سیروس. (1372). بیان. تهران: فردوس.
مرتضایی، جواد. (1388). «درباره­ی تصحیح و توضیـح بیتی از حافظ». بوستان ادب، سال 1، شماره­ی 1، پیاپی 1/55.
معدن­کن، معصومه. (1383). «نقـش صـبا در عشـق و عرفان و تاریخ غـزل حافظ». حافظ­پژوهی، دفتر هفتم، شیراز: مرکز حافظ­شناسی.
معینیان، مهدی. (1382). دیوان کامل حافظ با معنی شیوای فارسی. تهران: گلبرگ.
هروی، حسین­علی. (بی­تا) شرح غزل­های حافظ. تهران: سیمرغ.