نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین اعتراف ¹
• محمدعلی درّی ²
• داود نیک‌کامی ³

¹ کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

² مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

³ استاد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

چکیده

فرسایش خاک یکی از آشکارترین عوامل تخریب خاک است. ایجاد پوشش گیاهی می­ تواند با کاهش رواناب و رسوب در حفظ خاک و کاهش خسارت حاصل­خیزی خاک موثر باشد. این پژوهش در منطقه مراوه‌تپه در حوزه آبخیز اترک در شمال شرقی شهرستان کلاله انجام شد. به‌منظور بررسی نقش نوع گونه گیاهی در حفظ و پایداری خاک، پنج تیمار گیاهان زراعی و مرتعی شامل یونجه دائمی (Medicago sativa)، آگروپایرون (Agropyron elongatum)، زیره (Cuminumcyminum)، جو (Hordeum vulgare) و مخلوط یونجه و آگروپایرون در سه تکرار، در قالب طرح  بلوک­ های کامل تصادفی و در کرت‌هایی به ابعاد 22 متر در طول شیب و عرض پنج متر با هم مقایسه شدند. در انتهای هر کرت  مخازنی به­ منظور اندازه­ گیری رواناب و رسوب نصب شد. هدف از اجرای این پژوهش به­ دست آوردن میزان فرسایش حاصل از کشت گونه­ های گیاهی و اثر آن­ ها در حفظ حاصل­خیزی خاک بود. نتایج نشان داد که متوسط رواناب حاصله در دوره طرح از 6.93 مترمکعب در تیمار جو به 22.9 مترمکعب در هکتار در تیمار زیره افزایش یافت. متوسط مقادیر رسوب تولید شده نیز در تیمار مخلوط یونجه و آگروپیرون و تیمار زیره به‌ترتیب 48.42 و 124.72 کیلوگرم در هکتار ملاحظه شد. نتایج، همچنین نشان داد که کشت گیاه زیره به­ دلیل افزایش میزان رواناب و کاهش بیشتر در حاصل­خیزی خاک، برای حفاظت خاک در اراضی شیب­ دار مراوه ­تپه مناسب نیست.

عنوان مقاله [English]

The effect of plants on runoff, sediment yield and soil fertility on ‎sloppy lands of Maraveh-Tapeh

نویسندگان [English]

• Hossein Eteraf ¹
• Mohammadali Dorri ²
• Davood Nikkami ³

¹ MSc, Agricultural and Natural Resources Research Center, Golestan, Iran

² Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, Golestan, Iran

³ Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

چکیده [English]

Abstract
Soil erosion is one of the most obvious factors of soil degradation. Vegetation can affect on maintaining soil fertility and the amount of soil loss by reducing runoff and sediment. This study was conducted in Maraveh-Tapeh in the north-eastern part of Kalaleh watershed, located in 55◦ 56' 35" and 37◦ 49' 01" to investigate the role of plant species on soil stability with in a randomized complete block design with five treatments and three replications. Crop and pasture plants as herbal treatments were included Medicago sativa, Agropyron elongatum, Cyminum cuminum, Hordeum vulgare and a mixture of alfalfa and Agropyron. Plots were considered to have a 22 m long on slope direction (10%) by a wide of 5 meters. Runoff and sediment collecting tanks were installed at the bottom end of each plot to measure runoff and sediment. In this study the effect of cultivated plant species on the amount of soil erosion and fertility was investigated. The average volume of runoff during four years of executing the project was 6.93 and 22.9 m³ha^-1in treatments of Hordeum vulgare and Cuminum cyminum, respectively.  The average amount of sediment yield was 48.42 and 124.72 kgha^-1 in treatments of mixed Medicago sativa and Agropyron elongatum and Cyminum cuminum, respectively. Results also demonstrated that Cyminum cuminum is not an appropriate species for cultivation on steep terrains with the aim of soil conservation due to its reverse effects on increasing runoff and reducing soil fertility in Maraveh-Tapeh.

کلیدواژه‌ها [English]

• Agropyron elongatum
• Cuminum cyminum
• fertility
• Hordeum vulgare
• Medicago sativa